Venerabilis Domine. Salutem plurimam.

Accepi hic litteras Dominationis Vestrae pauloante datas Neapoli 5 Decembris praeteriti, ex quibus nihil aliud commodi accessit quam quod ex eis intellexi Dominationem Vestram rursus convaluisse et vivere, ea quae ad longum de negotiis Barensibus perscripsit misi subinde ad manus Magnifici domini Ludovici Aliphii ut cognoscat et operam vestram et quibus modis ibidem reginali maiestati serviatur. A qua hucusque nullum accepi, quam eas, quas mihi et vobis rescribit ad litteras nostras, quas ingredientes navem Barchinonae scripsimus 26 Iulii. In his nihil aliud habebatur, quam ut ea faceremus, quae per fratrem meum Bernardum significaverat. Ab eo tempore ne iota quidem amplius. Pro duobus istis millibus ducatis iam habuissem alias a caesare litteras, ut ex adoha retinerentur, sed maiestas sua pridie in quandam febriculam et catarrum incidit, quo omnia negotia impediuntur, hincque credo, quod tam cito hinc non simus {h}abituri. Misi etiam domino Aliphio exemplum litterarum Scipionis de Summa, qui dicit me plus agere desiderio serviendi, quam urgente necessitate. Deus scit mentem meam, et si esset in rem reginalis maiestatis monstrare glorioso huic Trasoni, quae egere deberet alienis suffragiis. De provisione mea et thesaurarii excusatione itidem domino Lodovico Aliphio perscripsi, quomodo probabile est, quod non possit invenire camb[ium], cum Neapoli et Romae campsores habeantur, quibus hic in curia et Veneciis respondetur. Venit huc dominus Antonius Veldzer(!), qui graviter conqueritur, quia a thesaurario nullam solutionem habere possit. Unde noluit amplius reginali maiestati servire nec immerito, cum tam diu sine interesse et emolumento servierit et pecuniis suis caruerit, et pro solutione tragoediam agere debeat. Vix ab eo hic ducentos ducatos habere potui. Vos scitis, quomodo me reliquistis. Ab eo tempore debeo domino Valdesio {et Valdesio} 300 et domino Cornelio 250 ducatos, quos mihi debetis mittere. Debuissetis perpendere necessitatem meam, qua premor. Nihilominus de statu mihi a regia et reginali maiestatibus commisso nihil omisi neque omittam, donec de mente earum edoctus fuero. Ad quas intra triduum hinc fratrem meum sum missurus, qui ibidem, quae fiant, in omnibus experietur et ad me quamprimum redibit. Interea Dominatio Vestra sit solicita, ut habeamus ab isto thesaurario provisiones nostras et quod dominis Velseris cartae cambii, quas iam suscepit et illae etiam, quae omissae fuerunt ab alio thesaurario ab anno 1527 super 300 ducatos, persolvantur, ne principes nostri apud istos mercatores bonam suam opinionem, quae passim de eis ab omnibus est concepta, leviorem faciant. Quo tempore hinc abire debeamus, adhuc certum non est. Caesar aliquanto male et febricula quadam et catarro laborare coepit, ut supra scripsi, et licet nihil tractetur apud eum, coepit tamen interea, quo haec scribo, dominus Valdesius negotium hic de duobus millibus ducatis super adoha et nonnullis fiscalibus de statu Barensi transiendum, et credo quod perficiet. Pollicitus est mihi etiam superiori die caesar promissum suum, quod Toleti mihi fecit de adoha praeterita non soluta numquam exigenda, observaturus. Ad quod suae maiestatis petivi litteras. Eas non negavit, sed tantum adhuc comodiori tempore de huiusmodi litteris cum eo est agendum. Dictum est mihi, quod bene sperare debeam. Nova, quae hic aguntur, alia non sunt, quam quod pacem cum Venetis et duce Mediolani fecimus, quodque ista coronatio Romae fieri debeat, vaticinantur tamen aliqui, quod hic in ecclesia Sancti Petronii perficietur. Obtinui superiori die a reverendissimo cardinali Sanctorum 4 litteras ad Bartholomaeum Guntkoski, ne deinceps Dominationem Vestram in cantoria Plocensi impediret, missaeque fuerunt eidem Guntkoski, qui nuper ad me scripsit litteras, quarum praesentibus vobis mitto exemplum, quod licet vos parum fortassis curae de provisione mea et solutione habeatis, non tamen ideo deero rebus vestris, ubi illis adminiculum praestare potero, hoc vobis de me firmiter persuadeatis. Ex Polonia, ut scripsi, non accepi alias, quam eas, quae nostris ex Barchinone datis respondentur. Scriptum tamen est aliis, quod maiestas regia ipso die sancti Andreae ingressus fuerat Petricoviam. Ibidem nisi octo diebus debuerunt commorari et recta cum toto conventu proficisci Cracoviam, ubi multi sunt oratores maiestatem eius expectantes. Reginalis maiestas fertur ingressa Cracoviam ipso die conceptionis Beatae Mariae Virginis. Dicitur certo, quod his diebus serenissimus princeps Sigismundus secundus, qui Vilnae in die sancti Lucae fuit assumptus et <ut> magnus dux Lithuaniae ab omnibus salutatus, Cracoviae in regem Poloniae coronari debeat. Maiestas regia multum consenuit, parum abfuit, quin Vilnae e vivis in anno climaterico discessisset, iam enim omnes medici de eo desperaverant, Deo tamen duce pristinae suae sanitati est restitutus. Vayevoda per Turcam in Hungaria confirmatus, quam diu potest, triumphat. Ad illum dominus Iaroslaus Laski cum fratribus suis iampridem se contulit. Hic ea de re contra reverendissimum dominum archiepiscopum Gnesnensem nomine caesaris actio de {de} privatione instituitur, quemadmodum etiam iam archiepiscopus Strigoniensis, quod Turcis adhaeserat, per bulam publicam cum vayevoda destitutus. Ego adhuc non magnos immo nullos contra Turcas apparatus pro futuro vere fieri video. Per me nihil est relictum, quae dicendo aut scribendo dici potuerant, sicut id latius ex silva mea, quam mitto, videbitis. Eam, quaeso, boni consulat et saepius scribat, vel si ex hoc malo itinere potest. Cum nos hic diutius immoraturos intelliget, veniat de omnibus bene instructus quamprimum cambium huc ad curiam per Veldseros(!) facere potest, nam dominus Antonius Velser sequetur, ut accepi, aliquamdiu curiam. Ad praesens non restant alia, quam quod Dominationem Vestram optime valere cupio. Dominum Andream meo et fratris nomine plurima salute impartiat.

Datum Bononiae, 25 Ianuarii 1530.

Magnifico et venerabili Ioanni Dantisco oratori et Iohanni Levicio sollicitatori nostris apud sacram caesaream maiestatem sincere fidelibus quam dilectis

Sigismundus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae totiusque Prussiae ac Masoviae etc. dominus et heres

Magnifice et venerabilis sincere nobis dilecti.

Satis bene vobis constat, quam arctissima sanguinis coniunctio et alia officia intercedunt nobis cum illustribus dominis marchionibus Brandemburgensibus etc. nepotibus nostris carissimis, proptereaque cupimus illis in omnibus actionibus et negotiis eorum modis omnibus adesse. Cum autem illustris dominus Georgius marchio Brandemburgensis etc. praetendit, idque evidentissimis testimoniis et documentis probat se habere plenissimum ius et iustitiam ad Ducatus Opoliensem et Ratiboriensem, qui ad eum et ipsius heredes ac legitimos successores ex certis contractibus et privilegiis serenissimorum dominorum Hungariae et Bohemiae regum, fratris et nepotis nostrorum desideratissimorum, pertinent, et postquam illustrem dominum Ioannem, ducem Opoliensem et Rathiboriensem ex hac luce migrare (quod tamen quam longissime Deus avertat) contingat, devolvi debent, in quo iure et iustitia eidem domino Georgio marchioni, ut queritur, a quibusdam malevolis multae et variae difficultates ingeruntur, committimus ergo vobis mandantes et omnino habere volentes, ut praedicto illustri domino Georgio marchioni aut suae illustritatis procuratori simul cum aliis dominis et amicis illius illustritati in hoc negotio coram sacra et catholica caesarea maiestate et serenissimo domino Ferdinando Hungariae et Bohemiae rege praesto sitis tantum, quantum id patitur dignitas nostra et officium vestrum, hoc ipsumque negotium sedulo maiestatibus illis pro virili commendetis et promoveatis, ita ut illustris et carissimus nepos noster intelligat commendationem nostram et operam vestram sibi non mediocri adiumento fuisse.

Datum Cracoviae, die terti<a> Aprilis anno Domini millesimo quingentesimo tricesimo, regni vero nostri vigesimo quarto

Sigismundus rex subscripsit

Spectabili et Magnifico Domino Ioanni Dantisco apud serenissimam caesaream et catholicam maiestatem serenissimorum regum Poloniae [or]atori dignissimo, fautori meo optimo

Magnifice Domine, mi fautor optime.

Salutem et amorem.

Adhuc hic maneo veluti carceratus et non licet hinc abire, nisi habita provisione. Iam debitor sum in ducatos respective centum et quanto plus tanto magis. Nescio quid agitur, quod nullum responsum hactenus habui, nec pro illis litteris, quas Neapolim misi. Certum est, quod hic mercatores erant avisati, de aliquibus pecuniis pro me, sed nondum erant cambii cedulae, nescio, ubi haerent. Scripsi ego serenissimae maiestati reginali sub dato 13 Maii cum litteris illis vestris et scio, quod illi mercatores per illum mensem Maium illuc pervenerunt, et iam Viennae visi sunt. Quod si sua maiestas me hinc redimere non curaret, scripsi fratribus meis, ut fructibus beneficiorum meorum tanti quanti venditis, redimant me hinc ducentis ducatis. Illi omnino non tardabunt. Interim patiar. Utcumque tamen veniam ego ad Magnificentiam Vestram in Augustam et omnino hoc mense Iunio discedam, si manibus et pedibus serpendum sit, et illas expeditiones ac quidquid horum erit mecum capiam, prout vult et committit sua maiestas. Proinde Magnificentia Vestra retineat apud se illa omnia, quae transmittenda erunt et interea tentabit aliquid de Monte Serico secundum hanc informationem, quam mitto.

Audimus hic mortuum dominum cancellarium magnum, quod dolet mihi plurimum. Non cito talem virum habebimus. Audimus quoque regem Galliae falsam monetam caesari misisse et rursum pacta violasse, ac regulum Navarrae in Sabaudiam et consequenter Genuam cum XXV milibus Gallorum Gallinaceorum minasse ad replendas illas fossas, hoc illud esset, quod cecinit optimus vates. Negat hoc is orator Gallorum, qui hic est, quem dicunt aliquotiens iam secrete alloqutum fore nuntium imperatoris Thurcarum, qui huc non pridem venit et hanc credentiam in senatu habuit, cuius exemplar mitto ex Italo in Latinum translatum. Habet hic aliud sub cortice, venit explorare res Christianorum post hanc concordiam eorum, et si non erunt illi impedimento per mare grassare volenti.

Venit hic murmur de peste et nullae erant caerimoniae in festo Corporis Christi, nec ipsa processio, quod non caret maxima suspitione. Debuerant hic Venetias convenire duces Ferrariae, Mantuae, Mediolani et alii plures domini pro certis spectaculis navalibus, qualia autem non visa nec audita fuerant, sed haec pestis hanc spem conturbat. Dicunt mortuum ducem Mediolani illum, qui fuit in Francia, marchionem quoque de Monferati. Heri Alexander ille abiit cum VII canibus. Timeo, ne eum decomedant, si parcus illis erit. Vadit ad Isbruk, tandem aqua usque caesarem.

Salutat Magnificentiam Vestram frater meus et fratrem vestrum Bernardum ac dominum Drevicium cancellarium uterque nostrum. Venerunt hic socii sui domini de Conari et vadunt Bononiam studiare. Rogo Magnificentiam Vestram, si quid litterarum ad me ibi venerit, remittat huc, quia aliquid forte erit de provisione mea. Quod si committetur aliquid dominis Welseris, hic mihi mitterent cedulas cambii.

Parcat Magnificentia Vestra celeritatem, is senex ita erat impatiens, ut vix haec scribere permisit, bene bibit et morosus est. Commendo me Magnificentiae Vetrae.

E Veneciis, 20 Iunii 1530.

Vestrae Magnificentiae observantissimus Ioannes Levicius

Spectabili ac Magnifico Domino Ioanni Dantisco apud sacratissimam caesaream et catholicam maiestatem serenissimorum dominorum nostrorum Poloniae regum Oratori dignissimo, fautori meo optimo

Spectabilis et Magnifice Domine, fautor mi optime. Salutem et amorem.

Non possum me continere, quin aliquid scribam, praesertim tali amico, qui novit compati egenti. Quod scripsi, mercatores hic avisatos de provisione mea, hoc illud erat in fieri, non in facto. Thezaurarius iste ille purus Iudaeus ac usurarius Barensis promittebat de die in diem Ioanni Violae Bari deponere provisionem meam et ille iam hic avisaverat suos socios, quod mihi praestare possent CCC-tos ducatos ob spem illius meae provisionis. Tandem nescio, quas cautelas Hebraeicas ille bonus vir exigebat ab eo, quibus eum ligare voluit. Et hactenus technis laboravit, et nec illos 300, immo nec istos 200, quos Bononiae accepistis, solvere curat. Habeat laudem hera nostra de his tam oboedientissimis officialibus et publicanis. Prope est, quod nec illi quidpiam dabunt, quandoquidem per tot annos nil penitus dederunt, neque illam curabunt, quae quantumcumque illis indignata fuerit. Et quis illorum erit, qui alterum castigabit. Scripsi ego serenissimae maiestati suae huc sub dato 13 Maii per mercatores Cracovienses unacum illis litteris Vestris, scripsi et ultima eiusdem per appotecarium Plocensem, scripsi et nuper XIX huius per Alexandrum, qui per Isbruk cum canibus abiit, parvam, immo nullam, spem nos habere in thezaurario, si aliter sua maiestas de nobis non providebit. Et si illa non curabit, curabunt fratres mei, sed hoc meminisse iuvabit. Rogo Magnificentiam Vestram, si ibi venerint litterae serenissimae maiestatis reginalis aut de Bario vel de Neapoli, apperiat eas, et si quid erit de provisione mea, consulat cum dominis Welseris, ut mihi hic Venetiis respondeatur. Tamdiu hic manebo, donec habebo, si non a regina, saltem ab amiciis. Et tunc utcumque veniam ad vos omnino et per illam viam ibo. Interea tentabit adhuc aliquid de defensis Montis Serici, sicut ante iam bis scripsi et informationem misi.

Nova nulla sunt hic praeter id, quod suspicantur omnes pestem et multae domus sunt infectae. Nuntius Thurcarum iam abiit bene honoratus ac donatus. Nuntius caesaris Hispanus, qui hic est, retulit pro certo nuntio regis Franciae Lazaro Balisto XV huius relaxatos esse filios regis sui, sed nondum in Franciam traductos. Iste promittit hic mirabiles facere triumphos, quam primum aud<i>verit esse traductos.

Ego nullas litteras habui nec e Neapoli nec e Bario, quomodo successerit cum illis excompritis pro adohis, nec scio, qui faciunt istae umbrae. Valeant iam, nolo plus practicare cum eis. Faciant, quid velint, dummodo ego abire possem.

Saluto dominum Bernardum et Drevicium meum et afferam aliquid illis mecum e Venetciis, et Dominationi Vestrae, quae potero. Frater meus est Padvae cum Dluski in studio, veniam ad vos cum omnibus, sed nescio, quando.

Nil solvat Magnificentia Vestra huic portitori, solvi ego illum. Commendo me plurimum Magnificentiae Vestrae, et utinam illam cito videam sanam et felicissimam.

Datae Venetiis, 26 Iunii 1530.

Vestrae Magnificentiae obsequentissimus Ioannes Levicius

Magnifico Domino, Ioanni Dantisco apud sacram caesaream et catholicam maiestatem serenissimorum dominorum Poloniae regum Oratori dignissimo, fautori meo optimo.

Augustae.

Magnifice Domine, fautor mi optime. Salutem et amorem.

Maneo hic adhuc cum summo fastidio et, quid agam, nescio. Scripsi iam toties suae maiestati reginali et adhuc nil respondit. Certus sum, quod non bene respondebit, sed patientia saltem minima. Scripsi Magnificentiae Vestrae bis per cursores, alteras sub dato 20 Iunii, alteras sub dato 26 eiusdem. Ad nullas mihi respondit. Itaque iam ubique derelictus sum, et tamen ego spero in Deo, et ipse me enutr[i]et et non dabit fluctuationi etc.

Ante triduum venit hic per mare dominus Andreas, unus de illis, qui Bari pecuniis serviebant nobis, et rettulit, quod post tot litteras reginae etiam commemoratorias vix ille nequam publicanus proiecit eis illos 300, quos cepistis vos, et nunc habet mandatum a sua maiestate reginali nil pro nobis amplius solvere ab hoc Maio. Et sit gloria Domino Deo ac honor reginae nostrae, quod ita tractamur, ego interea hic fame morior. Spes est in Domino Deo et in fratribus ac amicis, quod me rediment. Iam, nunc alii discant servire herae nostrae nostro periculo.

Est hic a diebus 20 dominus Thomas de Nigro episcopus Scardonensis Dalmata, legatus papae ad concordandum hos reges et ad postulandum serenissimum dominum nostrum, ut sit inter eos arbiter. Quod etiam creditur procedere de voluntate caesaris. Sed quia semel refutarunt consilium regis nostri et arbitramentum, nescio si hoc onus iterum reasumit. Habet idem commissionem et ad principem Moscorum salvo arbitrio regis nostri.

Hodie hic venit nominatio ad oratorem regis Franciae, quod iam filii regis sui sunt traducti in Franciam die 2 huius mensis, et cum Leonora matrimonium consumari deberet 7 eiusdem. Utinam utrumque sit verum. Orator regis Franciae succendit rogos laetitiae testes hodie.

Videat Magnificentia Vestra ex hac particula litterarum, quam illi transmitto, quid illa bestia scribat, Ioannes de Palo, de suo Scipione, et quomodo exequuntur negotia reginae nostrae. Ego bene credo, quod aliquid intellexit ex litteris Magnificentiae Vestrae, quas mihi scripserat Neapolim, et me absente ille eas apperuit et retinuit ac Scipioni dedit, quod utique facere non debuit, quia a me mandatum ad hoc faciendum non habuit. Utcumque maledicatur iam uterque et cum suis officiis. Quando ego sum foris, exspecto tantum a fratribus meis, ut venditis omnibus, quae habeo, redimant me et tamen veniam ad vos quam primum potero. Et tam Magnificentiae Vestrae quam omnibus aliis satisfaciam.

Fratrem meum hic non habeo, sed cum equis Patavii. Et Dluski ibidem adhuc languet ulcerosus. Nondum equitare potest, habet ulcus in pudibundis, quod nondum maturuit, et tamen intra dies octo poterit equitare. Sic promittunt medici.

Domino Ludovico Aliphio ille abbas uxoratus frater iam novissimus nuper mortuus est, et solus ipse unicus remansit heres. Credo eum Barum venturum, sed non statim, quia pestis ibi crudelissima et omnia sunt confusa, alias totum nil valet.

Cupio videre sanam et felicem Vestram Dominationem, et proficiat illi is episcopatus ad multos annos cum salute et gratia Dei maiora miretur. Saluto dominum Bernardum tamquam fratrem meum et cupio ac opto illi omnia meliora uti fratri, qui mihi semper omnia bona portat et ego illi nec possum nec sufficio referre. Utrique me commendo.

Datae Venetiis, 12 Iulii 1530.

Vestrae Magnificentiae semper obsequentissimus Ioannes Levicius

Magnifico Domino Ioanni Dantisco apud sacram caesareams et catholicam maiestatem ... dignissimo, fautori suo optimo

Magnifice Domine, fautor mi optime. Salutem et amorem.

Ita placet domino thesaurario seu potius usurario Barensi, quod hic remanerem perpetuo alias ad aliam informationem suae maiestatis reginalis, quae quando erit, Deus scit. Unum id mirari non sufficio, quod ad omnes litteras meas, quas scripsi serenissimae reginali maiestati adhuc sub dato 13 Maii et miseram cum vestris, vobis fortasse iam responsum est, mihi nihil. Et in illis litteris scripseram, quod nullam spem haberem in thesaurario Bariensi et quod sua maiestas aliter de me provideret. Et tamen nil penitus respondit. Patientia. Dicet is A, quam commissionem iactat se habere a maiestate reginali is nequam thesaurarius, quod videlicet ab hoc Maio praeterito nullas cedulas cambii nostras acceptare debet neque satisfacere. Ego iam significavi fratribus et amicis meis, quod venditis omnibus fructibus beneficiorum meorum etiam ad annos 2 vel 3 me hinc redimant. Et tamen veniam quandocumque ad Magnificentiam Vestram, quantumcumque indignabitur regina, ego non curo.

Commendo Magnificentiae vestrae summo desiderio hunc dominum Andream, virum optimum et Magnificentiae Vestrae studiosissimum, qui cupit impetrare a caesare certam commissionem dotium uxoris suae pro iustitia. Scio, quod eum Magnificentia Vestra uno verbo plus iuvare potuerit quam omnes sui amici omni suo conatu. Iste mihi hic invenit praestari apud quendam amicum suum mutuo ducatos 30 alias nec expensas iam habere potuissem. Dolor et melancholia plura iam scribere non sinit.

Datae Venetiis, 18 Iulii 1530.

Vestrae Dominationis obsequentissimus Ioannes Levicius

Reverendissimo et Magnifico Domino Ioanni Dantisco episcopo Culmensi et Oratori regio dignissimo, fautori meo observandissimo

Reverende et Magnifice Domine, fautor mi observantissime. Salutem et amorem.

Hodie habui litteras Dominationis Vestrae Reverendae, testes suae erga me benignitatis. Cui tum ob id et plura me fateor plura debere, tum ob id, quod de me sollicita sit apud nostram heram. Ipsa me tantum solatur. Levavi oculos meos in montes, unde veniat auxilium mihi, auxilium meum a Domino, qui fecit etc. Nullas hactenus habui litteras a serenissima domina nostra, de quibus scripsit Dominatio Vestra Reverenda, quae si testitudini committerentur, iamdudum illas mihi portaret.

Libenter utique vidissem exemplar formale particulae earum, quas scripsit Vestra Dominatio Reverenda, quo ad meam provisionem, nam non satis intellexi ex suis, unde me illa credebat redemptum aut bono viatico adiutum, sicut scribit. Si e Bario, iamdudum ego illi scripsi, quod nulla spes inde, si hic a Duniignano, nullam ipse dicit se habere commissionem. Unde ergo non intelligo, aut per quem vel qua via mihi litteras illa scripserit vel cui commiserit, potius commentum puto, quid illa scribit. Et credo ego, quod hactenus nil scripsit, nisi moneretur litteris Reverendae Dominationis Vestrae, quas ultimo illi scripsit, pro quibus suis optimis officiis infinitas illi ago gratias. Vellem autem quam libenter, quod me recte per Viennam domum redire iuberet. Nil est, quod alibi facerem aut possem, nisi semel et ultimo tentare pro illis defensis, ut saltem caesar declaret eas non pertinere ad reginam secundum privilegium suum, quod nemo potest interpretare nisi caesar, cum eiusdem est interpretari, cuius et condere. Et cum interpretabitur non pertinere, tunc petetur gratia, si fieri potest. Si non, patiar. Et ita deinceps cessabit impetitio, nam idem est perdere apud caesarem sicut Neapolis, hic tum speratur gratia, ibi nulla, et ita commodius est hic perdere, quam ibi.

Non sufficio imaginari, quid sibi haec tragoedia velit, quod hic ita detineor. Non est possibile, quod illa aliquid mihi scripsisset, sed ita fingit sicut solet, et aliud aliquid cogitat aut statuit, patiar. Potuisset illa ad manus Dominationis Vestrae Reverendae meas mittere litteras et confestim ac secure hic pervenissent. Sed ego suspicor, quod aliud aliquid latet. Hic a tribus mensibus a nobis nemo comparuit nec mercator nec viator. Nec scire possum, quid ibi agatur, tantum ex litteris Dominationis Vestrae. Nil est, quod magis cuperem et optarem, quam me domi videri et psallere illud Altissimo: “Unam petii a Domino et hanc requiram, ut inhabitem in domo Domini omnibus diebus vitae meae et visitem templum sanctum”. Est quod et Dominationi Vestrae Reverendae meis votis propitiabor. Quam conservet et foveat Omnipotens Deus.

E Venetiis, 27 Augusti 1530.

Vestrae Dominationis Reverendae semper obsequentissimus Ioannes Levicius

Reverendissimo et Magnifico Domino Ioanni Dantisco, electo Culmensi et oratori regio, fautori meo dignissimo.

Augustae

Reverendissime Domine mi praestantissime.

Scripsi Dominationi Vestrae Reverendissimae ultimas sub data 28(!) Augusti per quendam cursorem, parum ex quibus intellexit me hic adhuc torqueri. Et de illis somniatis litteris reginae nec hic auditur hactenus. Numquid non commodius poterant mitti ad manus Dominationis Vestrae Reverendissimae per illam viam, et iam mihi eas decies remisisset? Patientia. Rettulit hic unus Italus, qui adhuc in Iunio venit hic(!) a regina, qui sciret omnino, sed nescio unde, quod dominus Ludovicus secretarius mittitur Barum et hic propediem sit venturus. Quod si ita foret, ille me redimeret. Ille me in eam peregrinationem expulerat. Quod utinam ita sit, adhuc sperarem, alias nescio, quid mecum agunt. Ego nihilominus iamdudum scripsi fratribus et amicis meis, ut venditis omnibus, quae hoc anno et futuro de fructibus meis sum habiturus, hic(!) mihi mitterent et ego ad eos recte venirem et reginam utinam non viderem. Novi et scio eam.

Dudum hic sollicitabat hic mercator Iacobus Dunignano, per quem remittere posset litteras istas reginae. Et dicit, quod multum important, nemo autem occurrit a duobus mensibus, qui iret in Poloniam. Rogavit, ut mitterem eas ad manus Dominationis Vestrae Reverendissimae et ipsa mittat eas cum primis suis descripta via, qua venerunt ad eam, ac et ea causa, quoniam per neminem hinc transmitti poterant, quia iam vetustae sunt datae. Ego certe scio, quod si immineret perditio vel ruina status, non auderet eas mittere iste mercator expensis reginae, habeat honorem.

Nil est, quod aliud scribam Magnificentiae Vestrae, quia in eodem praedicamento maneo sicut antea. Si illa quidpiam habebit, quod mihi scriberet boni, scio quod non negliget. Saluto fratres Paternitatis Vestrae Reverendissimae, et frater meus se plurimum eidem recommendat et petit aliquot officium in curia sua. Cui mallet servire quam caesari. Commendo me et ego Dominationi Vestrae Reverendissimae, quam sanam et felicem semper valere cupio.

Datae Venetiis, die prima Septembris 1530.

Vestrae Dominationis Reverendissimae obsequentissimus Ioannes Levicius

Reverendissimo et Magnifico domino Ioanni Dantisco, episcopo Culmensi et regis Poloniae Oratori dignissimo, fautori meo optimo.

Augustae in domo domini Mathei

Reverendissime et Magnifice Domine mi observandissime. Salutem et omnem felicitatem.

Cogitandum mihi heri illud Davidicum: “Usquequo, Domine, oblivisceris me in finem, usquequo avertis faciem tuam a me, quam diu ponam consilia in anima mea, dolorem meum per diem.” Ecce comparuit Iacobus Ioannes Dunignano mercator reginae, qui attulit mihi litteras ab illa sub dato XV Iulii, quibus stomachatur mihi sed implicite (quod scribitur mihi aliunde), quod dominis abunde declaraverim eius parsimoniam, et obtulit hic mihi verbo ducatos CL-ta, adhuc facto non numeravit.

Iubet me ire ad Vestram Dominationem Reverendissimam, prout ex copia litterarum suarum, quam praesentibus introcludo, intelliget, et vult, ut aliquid illi afferam a Vestra Dominatione Reverendissima. Ego nescio aliud quid, quam hoc, quid non ignorat. Et tamen ibo magis, ut Dominationem Vestram Reverendissimam viderem, salutarem atque resalutarem, antequam abirem suasque necessitates exponerem illi, ut aliis dominis, qui eam mordebunt, dico: monebunt, non sunt enim soluti illi sex centi Bari per illum nequam publicanum, vere Hebraeum, sed proprie Samaritanum. Vix me hinc expedio ducatis CC-tis, et ubi sunt. Utcumque veniam omnino ad Vestram Dominationem Reverendissimam hoc mense, rogo pro minimo angulo in vestra domo, qua nisi octo dies durabo.

Veniet hic dominus Ludovicus secretarius fortasse hoc mense. Ipse vadit primum Romam nuntius ad papam regis nomine, inde ibit Neapolim consequenter Barum et ibi regnabit uxorandus ibidem mortuis iam omnibus fratribus suis. At nostis illud evangelicum Mathei XIII-o par. VL. It secum dominus Zbaski, ille tenebit locum nuntii regii apud summum pontificem.

Heri venit hic dominus Andreas Welserorum Barensium, qui mihi nil attulit litterarum a Dominatione Vestra, quod mihi molestum fuit, quandoquidem ego nullum cursorem hic praetermitto, per quem aliquid non scriberem, utcumque non repputo ad indignitatem, quando maior minori nil scribit, sed e contra.

Afferam Dominationi Vestrae Reverendissimae illa odorifera, que nunc sollicitat Andreas f... servitor suus, qui se illi et fratribus suis multum recomendat, tum et smigma, et si quid simile foret, quod facultates non excederet, libenter compararem. Est hic suum memoriale, quod semper oculi mei vident, sed nequeo satisfacere.

Imperator Thurcarum nuper mandavit senatui Venetorum posuisse emporium aromatum omnium Bissantii et supra cass{i}am praefecisse filium ducis eorum ac prohibuisse, ne amplius illi navigarent pro his Alesandriam vel alibi sub poena amissionis omnium. Neque placet hoc Venetis et confabulantur vicissim demissis cristis, verum tamen nostris terris melius melius erit. Confecit et hoc idem ille, quem novit, qui nunc apud regem nostrum est cum omnibus suis fratribus, et hic ferunt, quod solus cum rege solet habere secretissimam audientiam, quam producere solet citra{m} ad unam horam.

Deus Omnipotens conservet Magnificentiam Vestram cum suis fratribus semper sanam et felicissimam.

Datae Venetiis, 11 Septembris 1530.

Vestrae Reverendissimae Dominationis semper obsequentissimus Ioannes Levicius

Reverendissimo in Christo Patri, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi, utriusque maiestatis oratori dignissimo, fautori ... suo optimo

In curia sacrae caesareae et catholicae maiestatis

Reverendissime in Christo Pater, domine, fautor mi optime.

Mei commendationem.

Veni huc die Lunae 11 huius Decembris sanus et salvus cum omnibus, sed domino Drevicio defecerat equ <u> s in hac illa via pessima. Ipse etiam erat caecus et claudus. Emi ei alium pro florenis 8 et hunc nihilominus adduxit, nam votum vovit dare eum pauperibus, quando vix aliquotiens ex eo collum non fregit. Capam etiam, quam habebat bonam, cuidam pauperi petenti, aliquid aliud non habens, dedit, et aliquid pecuniarum a me acceperat, quas distribuit. Cras eum remittam cum fratre meo ad reverendissimum dominum episcopum Pyotrcoviam.

Antequam hic venirem, indignata mihi fuit vehementer sua reginalis maiestas, dicens Paternitatem Vestram Reverendissimam plura mala de me illi ante scripsisse et dominum Bernardum fratrem eadem et peiora rettulisse, et quod penitus nil valerem in servitiis suae maiestatis. Ego dixi, quod verum est et propterea cupiebam revocari, nam nescio inebriari, scortari et luterari, et qui hoc nescit, in curia nil valet penitus. Ago gratias Paternitati Vestrae Reverendissimae, quod me ab eo servitio quoquo pacto liberavit. Ego quoque curabo, quod eandem non simili, sed meliori modo et cum suo honore ac gratia principis ab eo exilio liberarem.

Nescio, quis ante scripsit suae maiestati et credo, quod dominus Scipio aut etiam Andrea Carduci dixit, quod uterque nostrum in curia illa nil valet, tantum comedere, bibere, triumphare, pecunias multas inutiliter expendere, de convivio in convivium ire et negotia suae maiestatis non sollicitare, immo nec curare, caesarem quoque raro videre, qui semper foret dispositus et paratus pro voto et desiderio suae maiestatis . Et si alicui alteri ista committerentur, iamdudum fuissent expedita, maxime de defensa Montis Serici et de aliis. Et propterea, quamprimum veni, haec mihi obiecit sua maiestas, dicens de nobis vere illi scriptum fuisse, quod uterque nostrum nil valeret, et unus alterum incusaret, et uterque nil fecisset. „Nunc - inquit - videbo, quid expedivistis”. Ego respondi, quae recte et iuste debui, et obtuli 7 privilegium remissionis adoharum maternarum. „Et alia, quae fuerint expedita, portabit dominus Bernardus” dixi, quandoquidem mihi nil aliud commissum erat, nisi ea portare, quae fuerint expedita, et quae non, remanerent apud Paternitatem Vestram Reverendissimam expedienda, et ita etiam responderim caesari me interroganti, quomodo fuerim expeditus in negotiis suae maiestatis. Nam non fuit voluntas vestra, quod me deberem implicare negotiis suae maiestatis sine mandato et commissione post revocationem. Inter alia respondit: „Nunc videbo, quid mihi Bernardus portabit de his {de his}, quae mihi promittebat suus frater”. Et exspectat eum de die in diem cum magno taedio nec potuit se continere, quin etiam nunc, antequam ille veniret, aliquid non scriberet Vestrae Paternitati Reverendissimae, et semper de Monte Serico, et antequam hoc habeat, vix revocari poterit Dominatio Vestra. Sed si obtinuerit, promitto ex parte suae maiestatis, quod illico revocabitur, quo ad illam, quo vero ad serenissimum dominum regem nostrum et Regni negotia, nescio.

Quo ad illos sescentos ducatos, non est spes, nam et de meis centum despero, quos cepi in mutuum apud dominum Vanczeslaum, et tum ego curabo omni modo, ut eos deponerem apud dominum Georgium Egiel per totum mensem Ianuarium. Sicut promisi, ita omnino faciam, et tandem oblatis litteris Vestrae Paternitatis sacrae maiestati regiae supplicabo, ut pro omnibus servitiis meis saltem hos centum habeam. Aliud nil cupio nec opto, sed ibo et domi sedebo, serviens Domino Deo in pace et exspectans diem mortis a Septentrione.

Conventio agitur Pyotrcoviae et venit illuc nuntius serenissimi domini regis Ferdinandi ad confirmanda omnia illa, quae fuerant Poznaniae conclusa. Dominus quidem Ioannes Laski praepositus venit ex parte woywodae ad confirmandum eadem, sed hic publica est vox et fama, quod woyewoda sit captus et abductus Viennam cum suis omnibus. Illustrissimus Prussiae dux venturus est propediem ad eam conventionem et tractatur bellum contra Walachum, nam ipse nunc cum Thurcis et Tartaris cum magna potentia intravit terras Podoliae et accepit iam Pokuczye totum usque ad limites Regni Hungariae. Temptabat etiam fraude Leopolim et Camyenyecz, sed non profecit, nam proditores, cives Cameneczenses primarii, detecti sunt et poenas solverunt. Ipse autem Walachus grassatur in terris Podoliae, fractis pactis et iuramentis omnibus, et ita nil aliud speramus pro aestate, nisi bellum ubique. Cum imperatore etiam Thurcarum exspirabunt treugae pacis hoc anno. Si erunt parati et concordes Christiani principes, non erimus nos posteriores. Et iam ecce praeludia facit Walachus cum Tartaris et Thurcis, quaerens occasionem adversum nos, et iam invenit.

Commendo me solitae gratiae Paternitatis Vestrae Reverendissimae, cui latius de omnibus scribam, postquam venerit dominus Bernardus, quem omni die exspectamus.

Potuit scribere Paternitati Vestrae Reverendissimae dominus Borgk dudum ante, aut dominus Phabianus, quomodo fuimus accusati apud suam maiestatem de negligentia nostra, et qualiter querebatur contra nos coram eis. Ego credo, quod hoc fecerit dominus Scipio aut Andreas Carducius, sed patiar.

Datae Cracoviae, 19 Decembris 1530.

Vestrae Paternitati Reverendissimae obsequentissimus Ioannes Levicius

Reverendissimo in Christo Patri, Domino, domino Ioanni Dantisco Dei gratia episcopo Culmensi dignissimo et fautori beneficentissimo

Reverendissime in Christo Pater, Domine, mi domine beneficentissime.

Salutem plurimam et quamlibet felicitatem.

Remitto hunc adulescentem nobilem, cognatum meum, quem etsi non ita dignum vel sufficientem, ut requirit negotium, puto tamen ita constantem, diligentem ac fidum, quod augebit sui ipsius meliorem opinionem. Pro quo ita promittere audeo confidenter Paternitati Vestrae Reverendissimae, qui si talis erit, ut cupio et opto, serviat illi in persona mea perpetuo. Ego autem licet absens, toto tamen pectore velim esse praesens apud eandem Paternitatem Vestram Reverendissimam, quam nihilominus, sicut promisi, ita invisere curabo hoc tempore, quo iam licebit venationibus vacare. Adducam mecum et venatores avium, et instrumenta.

Interea et usque longum in aevum omnipotens Deus Optimus Maximus Tuam Paternitatem Reverendissimam conservet, foveat et protegat semper sanam, iucundam et felicissimam. Suae benignae gratiae me totum et Andream, carum germanum meum, commendo.

E Ploczka, die 26 Septembris MDXXXIII.

Eiusdem Paternitatis Vestrae Reverendissimae servitor semper Ioannes Levicius

Reverendissimo in Christo Patri Domino, domino Ioanni Dantisco Dei gratia episcopo Culmensi et coadiutori Warmiensi, dignissimo domino meo beneficentissimo

Reverendissime in Christo Pater, domine mi observantissime.

Mei humilem commendationem et illi salutem et felicitatem.

Nuper has habui e Cracouia a domino Carolo Antonio, confratre meo carissimo, qui me rogatum habuit diligentius, quod easdem ad Tuam Paternitatem Reverendissiam quam primum mandarem. Feci equidem, uti potui, non certe, ut debui, et iam illi respondi, sic et Paternitas Tua Reverenindissima mihi quoque respondere dignabitur, cum et quando eas ceperit.

Non possum nunc venire ad Tuam Paternitatem Reverrendissimam, praesulem meum dignissimum, quam multis occupatus, et meis, et amicorum meorum quae moram non patiuntur, negotiis. Et non solum nobis nati summus, sed partim amici, partim patria, sed parentes nostri, plurimum quibus maiora debemus, nostro vindicant auxillo. Vellem tamen omnino Kalendis Februariis peracto prius hoc die iudicii, quem Germani somniant et potentes ac divites formidant, eandem invisere. Ego, cavens hunc diem, omnem iam pecuniam dispersi. Utinam idem facerent praesules nostri. Haberent adhuc pauperes nostri, unde viverent.

Adducam, cum venero, mecum Dominationis Reverendissimae aucupem omnium volucrum pecudumquo, quem hic habeo, hominem nobilem et gnarum. Quem non sine odio magnorum baronum vix sum asseutus, quem provideo et victu, et amictu. Quod si Dominatio Tua Reverendissima iam alium habuerit, significare mihi velit, ne hunc hic frustra asservarem.

Mitto item Tuae Dominationi Reverendissimae has litterulas domini suffraganei nostri, ex quibus intelliget, quo animo acceperit mentem et munus oblatum.

Ego interea nil est, quod magis expetam omnibus votis ac desideriis meis, quam ut Omnipotens Dominus Deus Tuam Paternitatem Reverendissimam servet diu sanam, foveat, dirigat et protegat semper felicissimam. Eius benignae gratiae me et germanum meum, utrumque servum suum, humiliter commendo.

Datae Ploczko, 22 Novembris MDXXXIII.

Eiusdem Paternitatis Vestrae Reverendissimae semper servitor obsequentissimus Ioannes Leuicius

Reverendissimo in Christo Patri domino, Domino Ioanni Dantisco, Dei gratia episcopo Culmensi et coadiutori Warmiensi, domino et fautori [obs]ervandissimo

Reverendissime in Christo Pater domine, Domine fautor mi praestantissime.

Mei commendationem illi perpetuam utramque salutem, gratiam divinam, gaudium et felicitatem.

Habuimus litteras Reverendissimae Dominationis Vestrae et plurimum gavisi sumus nos nactos aliquam occasionem, qua sibi et suis mereri possemus. Habuimus et dominum cancellarium suum, virum sincerum, rectum et bonum, cuius iustam causam et eius merita ac processum examinavimus et reperimus Dominationem Vestram Reverendissimam rite, recte et bene omnia fecisse, mense suo ordinario (ni aliud caveretur privilegio, quod nos ignoramus) illi providisse possesionem pacificam illum assecutum fuisse, illum quoque ardellionem, favoribus potentum ambientem, male appellasse, nec parti, nec iudici illam appellationem intimasse et ita citationem illius appellationis vigore non rite emanasse etc., nec debere aut teneri dominum cancellarium illi parere, nisi aut denuo citaretur processibus reverendissimi domini archiepiscopi, quia iam cessavit facultas domini administratoris, quae etiam tanti non videtur etc., aut (quod omnino credimus) causam ad Dominationem Vestram Reverendissimam remittere, ut procedatur via ordinaria, aut, si magis suae reverendissimae dominationi placuerit, ex tunc virtute legationis causa hic in civitate Plocensi committere.

Interea aliis omnibus iudicibus inhibebitur et ubicumque procedet adversarius, optime nos speramus de iustitia domini cancellarii et Dominatio Vestra Reverendissima omnia bene fecit, bene illum instituit, bene etiam adversario expectativam de iure et ab initio nullam confirmavit, id est, quod iure subsistere non poterat hoc ita, ut in suo errore remaneret, confirmavit. Et coadiutoria adversarii sine gratia et voluntate Dominationis Vestrae Reverendissimae paenitus nihil valebit, solius papae haec est potestas Et quamquam omnino dubitare non possumus reverendissimum dominum archiep[iscopum] nostrum omnibus postulatis Reverendissimae Dominationi Vestrae satisfacturum, attame[n] pro informatione scribimus ei litteras nostras et cancellario suae domination[is], prout in eo exemplari, quod praesentibus introcludimus.

Et si quid aliud foret, quod amore Dominationis Vestrae Reverendissimae facere posse[mus], et libenter, et gratissime semper faciemus.

Cuius gratiae nos plurimum recommittimus.

Datae Ploczko, 14 Decembris 1535.

Vestrae Dominationi Reverendissimae semper pro voto et obsequi[o] Ioannes Levicius cantor ..., Iohannes Vittinski canonicus Plocensis, advocatus

Reverendissimo in Christo Patri, Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Varmiensi, dignissimo domino et patrono meo beneficentissimo

Reverendissime in Christo Pater, domine mi observandissime.

Mei devotam commendatione<m>, illi salutem et super populum suum largam benedictionem.

Taedio iam sum affectus, quod iam longo tempore nil audio et audire cupio, quam recte valeat Paternitas Vestra Reverendissima, cui semper studet animus meus et nimium intentus mereri ingenue, ubi tribueretur occasio et facultas possibilitati coniuncta adforet. Non enim patitur celari affectus, quem amor sollicitat, vota expostulant et illa vetus exigit familiaritas. Propterea boni reputet, si suam humanitatem mea requirit devotio. Faxit Omnipotens Deus, ut servum suum non tollat ocius, donec ipse illam adhuc visero.

Interea mitto hunc puerum meum ad salutandum illam et offerendam omnem meam illi dedicationem pro summo et incomparabili desiderio meo in hac monastica mea solitudine, ad quam placuit Omnipotenti Deo me indignum votis fratrum vocare et ipsos quoque affectare. Interim multa iam cura succedit, quae humeris incumbit, porro in praefectura non vivitur sine cura et in administratione sine murmuratione etc.

Nam si non fuerint saturati, et murmurabunt, praesertim nunc, dum hic premimur inconsueta, immo inaudita piscium caristia. Quibus scimus Paternitatem Vestram Reverendissimam plurimum abundare. Hic autem nutrimus plusquam XXX fratres professos sacerdotes et innumeram clericorum multitudinem, quos diurnis dieriis sustentamus. Tacemus et turbam pauperum undecumque confluentium, et alleca, quae antehac habere solebat domus ista, nec sunt, nec sufficiuntur.

Rogo, immo obsecro, Paternitatem Vestram Reverendissimam veluti patronum meum colendissimum, committere dignabitur cuipiam mercatori sive vectori pisciculos salicos servis suis iugiter orantibus benigne subministrare, quia morimur fame, salvo nostro illi salario et bono preculo, quod libenter offerimus, et illum vectorem remittemus Paternitati Vestrae Reverendissimae cum aliquot vasis bonae cervisiae, quae, spero, et placebit, et sapiet.

Dum essem apud serenissimam maiestatem regiam pro confirmatione iurium domus nostrae, decretum fuit, ut caperentur equuli mei raedarii pro curia regia. Qui posteaquam non regales erant, nec tales, quales antecessor meus regi donaverat, iussit sua maiestas regia, quod illi enutrirem et asservarem iuniores, putans me fore magnum agasonem et equiream nostram omnibus fore meliorem. Promisi certe, sed non statim, utinam divino munere tamdiu supervivat, donec adolescant, hoc meis iugibus orationibus cum meis fratribus illi propitiari non cessabo.

Supplico Paternitatem Vestram Reverendissimam, committere dignetur suis bonae practicae requirere aliquem equum, qui sufficiat et conveniat non mediocri equireae, et foret pili albi vel cani veluti, ut dicunt, pomis adumbrati. Non cuperem fresum, ne equeream excederet, sed rotundum et spissum. Solverem eum eo pretio, quo postulabitur, dummodo valeat et sufficiat, aut mitterem pro eo validum eunuchum sive perfectum gradarium. Rem certe magnam Paternitas Vestra Reverendissima mihi praestabit et me ad omnia, quae mandaverit, obligabit.

Cuius paternae gratiae me diligentissime recommitto.

E coenobio nostro Czervensi, die 4 Martii 1539.

Eidem Vestrae Paternitati Reverendissimae obsequentissimus Ioannes Levicius, divina providentia abbas Czervensis

Reverendissimo in Christo Patri, Domino, domino Ioanni Dantisco, Dei gratia episcopo Varmiensi dignissimo ... fautori meo beneficentissimo [et] honorandissimo

Reverendissime in Christo Pater, Domine, domine mi fautor beneficentissime.

Post mei commendationem, illi utramque salutem et caelestem benedictionem.

Die sancto, quo Laetare Ierusalem etc. cecinimus, comparuit hic nuntius iste plenus bonis rebus et praesertim litteris humanissimis Paternitatis Vestrae Reverendissimae. Quae communem laetitiam meam e divino sacrificio conceptam tanto magis auxerunt, quanto plus ardebat animus amoris perpetui conscius. Quibus litteris et officiis tam benevolentissimis non satis respondet calamus, sed tamen, ne videatur omnino supinus, contendit agere gratias immortales, si modo pares, vel si saltem tales, quae possint comparari suae munificentiae, modo hic, veluti cuipiam abortivo, inantea, nunc et semper exhibitae.

Sed ne illam pluribus morer, quam nunc oporteat, testis mihi erit mea perpetua conscientia, quantum illi debeam quantumque illi cupiam ex summa affectione, propitiari autem non cessabo iugibus meis obsecrationibus apud Deum et Sanctos eius unacum meis fratribus. Idem vicissim ab illa expeto - unum hoc erit, quod me bene manebit - ut, quoties Paternitas Vestra Reverendissima Cracoviam aut Pyotrcoviam concedet, hic apud me suum nocturnum signet iamque pro oppido Wyssegrod Czervensko monasterium suum habeat, tam omnibus hic nobis rem gratam faciet, quod maiorem nequeat. Scit me illi debere multis nominibus hospitem praestare, quandoquidem ipse fuit meus multis et angustis viis et annis alitor, et ego suus alumnus. Certe non ingratum experietur discipulum.

Ago item gratias de cerevisia tam substantiosa, quam asservabo usque ad ferias Paschae, pro qua die hebdomadae tunc sequentis habiturus sum hic omnes fratres meos regulares, quos iam advocavi de omnibus praeposituris regularibus, quorum sunt LX-ta vel plures. E quibus assignare vellem duos probos viros, moribus, vita et exemplo praestantes, qui et Alemanicum partim sapiant, et parrochi iam fuerant, quos Paternitati Vestrae Reverendissimae quamprimum post Pascha transmittam. Quibus fidere possum et de aliis saecularibus presbyteris non audeo quidquam tute polliceri. Non solent ibi abire, nisi hic notati, vel male morigerati.

Vellem tamen nunc intelligere, quorsum illos vellet mandare, illi se scient gregi bene oboedienti accommodare, de provisione non erunt solliciti, scio, quod Paternitas Vestra Reverendissima prospiciet illis de victu et amictu, illi etiam non sunt superstitiosi neque caeremoniosi, paucis erunt contenti.

Mitto Paternitati Vestrae Reverendissimae cerevisiae nostrae hic feriatae duas tunnas et tertiam domino administratori. Quae utinam placeret, semper illam mitterem, quod si minus, bibat illam saltem frater suus amantissimus, dominus Bernard[us] meus amicissimus cum domino collegii ecclesiae illius sui administratore. Cui mitto gradarium meum exiguum, quem habui, unicum, modo ut placea[t]. Sin minus, cogitabo illi de altero maiori, sed dubito, an meliori. Hunc ego scio perfectum, licet pusillum, sed validum et tranquillum, et ita cicuratum, ut sequatur suum patronum. Cui quidem domino administrator[i] ago plurimas gratias de equo admissario, quem nondum probavi, paul[o] maiore opus erat. Sed fortasse in quo defecit, in altero natura supp[etivit].

De piscibus item tam elegantissimis simul et allecis frequento gratias. Quae omnia vix umquam potero referri, non tantum illis, sed Paternitati Vestrae Reverendissimae, meo beneficentissimo veluti et auctori, et praeceptori.

Mitto et modicum de cepis, cum quibus non libenter manduco, quia ventosae dicuntur. Malo cum piris adustis, quae respondent optime brodiis nigris.

Mitto et paucos, sed macerrimos boletos, quos vocant leteos vol(!) letos. Sunt suspectae digestionis. Ego illis non utor. Nesciebam etiam, an Paternitas Vestra Reverendissima illis libenter vesceretur. Procurabo illos diligentissime. Bene hic ergo mercamur: pro optimis piscibus mittimus miseros fungos. Et tamen ego mitterem praetium, quodcumque postulabit dominus administrator pro piscibus. Cui desuper scribo. Si quid aliud foret, quod Vestrae Amplitudini mea praestare possit pusillanimitas, iubeat et imperet Paternitas Vestra Reverendissima.

Cui me iterum atque iterum ex animo commendo. Precor, conservet illam Dominus Deus, foveat et protegat sanum et felicissimum, quamdiu ipsa volet.

E Czervenski, XXV Martii 1539.

Vestrae Paternitati Reverendissimae affectissimus Ioannes Levicius

Reverendissimo in Christo Patri, Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Varmiensi Dantisco, domino fautori et patrono ... observandissimo

Mei devotam commendationem et Vestrae Paternitati Reverendissimae caelestem illam benedictionem ac immensam felicitatem.

Non miretur Paternitas Vestra Reverendissima nec culpet tantam meam moram, multa enim intercesserunt, quae impedimento fuerunt. Agebam causam gravem, universae ecclesiae impendentem, quam prosecutus sum in utraque synodo, videlicet dioecesana et provinciali, indignae et violentae mortis mei antecessoris abbatis adversus suos invasores, qui vel ob id censurati et duobus milibus florenorum damnati sunt, ac presbytericidae pronuntiati, quod causam neci meo antecessori studio et ex insidiis patrarunt.

Alia multa intercesserant, quae officio insidiabantur, sed animum meum urgebat assidue amor, observantia et summa mea erga illam affectio. Quae nedum hos fratres meos, quos illi devoveo, sed etiam me ipsum, si non obstarent, quae adversantur, vix ad illam non traxerit, utcumque suscipere nunc dignetur hos nunc meos praecursores, quos trado obsides, donec ipse venero. Ac eam saltem, et quam iugibus meis sollicito precibus, videam et incolumitatem hos interim habeat. Quorum unus, is senior, frater Nicolaus, est homo simplex et rectus, qui nil minus solet, quam loqui, et nil magis, quam tacere, purus tamen ecclesiasticus est vita et moribus et nulli alteri usui dignus, exemplaris utique et modestus. Simplicibus utilis esse poterit, doctis non nocebit nec lingua et argumentis, sed vita et exemplis pugnabit.

Alter, is iunior nobilis, gnarus est rei domesticae et sollicitus, sed puto, quod non erit ibi necessarie. Mitto eum saltem ad conducendum hunc alterum. Probet Dominatio Vestra Reverendissima utrumque. Si eius officio non eguerit, remittet illum huc ad domum professionis suae. Quodsi non placuerint, vel non valuerint, aut eos oviculae non audierint, minus susceperint, excusso pulvere illorum e pedibus in testimonium illis redeant domum. Scio enim, quod his temporibus depravatis et nimium scandalizatis magis alibi quaeruntur homines curiosi et famosi, quales hic non sunt, quam simplices et religiosi, qui non statim agnoscuntur neque probantur. Et tamen qui potest capere, capiat. Prius Christus coepit facere, quam docere etc.

Nil erat aliud dignum, quod illi nunc mitterem, vel quo ipsam scirem egere, viro enim sic perfecto et sapienti nil est, quod desit etc.

Optime valeat Dominatio Vestra Reverendissima et me, suum veteranum et affectissimum Levicium, ea benignitate prosequatur, qua solet. Ego eam etiam invitam et amare, et observare non desistam, et meis indignis orationibus propitiabor. Conservet illam Omnipotens Deus, foveat, dirigat et protegat diu sanam, semper salvam et incolumem.

E Czervensko, 18 Iunii 1539.

Dominationi Vestrae Reverendissimae affectissimus et deditissimus Ioannes Levicius abbas Czervensis

Reverendissimo in Christo Patri, Domino Ioanni Dantisco, Dei gratia episcopo Warmiensi, domino fautori meo observandissimo

Reverendissime in Christo Pater, domine fautor meus beneficentissime.

Salutem utramque et felicitatem.

Benignissimas testes suae erga me benignitatis cum nuntio excepi litteras, quibus si non satis calamus, sed affectissimus respondet animus, suis semper votis et intentus, et obsequentissimus.

Dolet mihi plurimum, quod meus fraterculus istic est taediosus et, ut intelligo, parum officiosus. Taedet animae suae illuc vivere, ubi maerori posset et Deo, et proximo. Nescio, quae sua est haec religio. Demeretur profecto, ut pedes redeat, qui honoratus non quaerit, quae Dei sunt, ut rectum sit illud: homo, cum in honore esset, non intellexit, comparatus est iumentibus etc. Utcumque, postquam eum Paternitas Vestra Reverendissima remittere decrevit, facit pietatis officium non a modo foris ingredietur. Morosi sunt senes, et interdum si rudes, tunc et deleri.

Decrevi ego anno proximo in vehiculo, si Dominus Deus moderabitur auram ubique suspectam et sileant curae, Dominationem Vestram Reverendissimam ipsemet invisere et illi meum officium immo debitum exhibere. Non iam fratres sic mobiles sed illi adducam constantissimas sorores, quae operentur, sed mistice, illud 2 Regum 11. Haec ioco etc.

Rogavit me quidam amicus meus Carnyewski plebanus in Mazovia, qui et ipse habet patrimonium in Prussia sub dominio ecclesiae Dominationis Vestrae Reverendissimae, ut benigne secum ageret. Qui multis occupatus non potuit satisfacere publico edicto nec hactenus istic comparuit. Etsi poenam et vindictam mereatur, at lento gradu ad vindictam divinam procedit ira. Verum tamen, si humiliatus non fuerit, iterum admiserit, vel suis mandatis non satisfecerit, tarditatem vindictae gravitate compensabit paenae.

Me ego commendo Dominationi Vestrae Reverendissimae, meo alitori perpetuo colendissimo.

Quae valeat felicissime et ad multos annos.

E Cracovia, Veneris, X Octobris 1539.

Vestrae Dominationis Reverendissimae integerrimus Ioannes Levicius

Reverendissimo in Christo Patri, Domino, domino Ioanni Dantisco, Dei gratia episcopo Varmiensi etc. ... [secretari]o regio, primati terrarum [ Prussiae] ... et fautori ... etc.

Reverendissime in Christo Pater, domine fautor mi beneficentissime.

Post mei commendationem, salutem utramque et illam caelestam benedictionem.

Urget amor absentem ab oculis, sed pectori meo semper astantem, invisere dominum et amicorum integerrimum, et ob id mitto hunc istic nuntium meum, ut referat mihi hoc, quod maxime cupio, illam videlicet sanam iucundam et felicissimam pro summa mea et incomparabili laetitia.

Quid mihi dulcius, quam meminisse illa officia, immo beneficia, quae mihi impendere dignata fuit, homini peregrino et nulla ratione merito, dum eramus in Hyspaniis. Quae quoties animo meo recenseo, toties suspiro et suspicio, essentne condignae aliquae apud Deum meae orationes, quae collatae cum suis erga me exhibitionibus praestare illi possent meritum et me servarent ab ingratitudinis vitio, hoc est praecipuum mentis meae studium, quod reputo sicut debitum. Novit hoc Scrutator mentium omnium.

Accedit item negotium, licet vile et inutile, sed ne incommodet futuris successibus et aliis scandalum tribuat. Est mihi causa istic in conventione generali cum certo Gedanensi cive et patricio, qui mihi indebite impedivit pauca frumenta mea cum nuntio, quae pro paupere erant domo nostra illic vendenda, et damnis ac incommodis meis occasionem praestitit. Et licet senatus illli pro me sententiam iustam dixerit, ille tamen non contentus, me cupiens vanis litibus et expensis producere, appellavit eam conventionem generalem, quae nunc accedit, nescio quid aliud causans, quam id, quod iustum et rectum foret.

Supplico Paternitati Vestrae Reverendissimae pro ea, quam semper colit, iustitia, audito processu et negotii meritis, quae omnia dicet is nuntius et liquent ex actis prioribus, decernat, quod illi cum aliis consiliariis aequum visum fuerit. Quandoquidem, teste Paulo, servos Ihesu Christi non licet litigare, neque ego facerem, nisi futurum scandalum caverem.

Postremo. Mitto istic piscatum. Hic apud nos nedum pisces perierunt, sed et aquae, et flumina multum defecerunt, ut a Paschate usque hactenus saltem cum effectu non plueret. Olera omnia, fungi, boleti et universae radices funditus periere. Adhuc plurimum nobis metuimus de frumento, quod nunc libere mandamus. Cineres exustos seminamus, Omnipotens Deus prospiciat indigentiae et egestati nostrae ac pauperum suorum extrae mendicitati. Non est memoria hominum tantae inediae et calamitatis praesentis, quam iam experimur. Acervum frumenti unum florenis 40 iam venundatum vidimus. Bestias ubique fame mori et alibi aquam uno miliario portari. Feliciores sunt partes vestrae, quae his omnibus nunc abundant.

Rogo Paternitatem Vestram Reverendissimam, dare dignetur litteras suas ad dominum praepositum, ut pisces salitos inde assequamur pretio bono, et mitterem pro illis tempore suo. Si compensare non potero aliter, tamen iugi et continua deprecatione mea Paternitati Vestrae Reverendissimae et suis omnibus longam hic felicitatem utramque salutem et omnium bonorum accessionem supplex propitiari numquam cessabo. Cuius paternae gratiae me plurimum commendo.

Ex Olsini pago, 26 Septembris 1540.

Vestrae Dominationis Reverendissimae tamquam filius deditissimus Ioannes Levicius Divina Providentia abbas Czervensis

Reverendissimo in Christo Patri, Domino, domino Ioanni Dantisco, Dei gratia episcopo ecclesiae Varmiensis, dignissimo ... fautori

Reverendissime in Christo Pater, domine pontifex dignissime et fautor meus praestantissime.

Mearum precum devotam commendationem et illi utramque salutem et felicitatem.

Iam taedio incomparabili distineor, quod meum beneficentissimum dominum et amicum integerrimum nec audiam, nec videam. Opperiebar indies illum fratrem ordinis nostri, sperans aliquid inde litterarum, vel saltem eum ipsum nuntium, qui equ<u>m ducturus erat regi iuniori, sed neuter illorum hactenus visus est, deliberavi illic mittere nuntium meum proprium. Quod faciam propediem.

Quia tamen interea obtulit se is dominus plebanus in Carniewo, vasallus Paternitatis Vestrae Reverendissimae, et eam occasionem nolui amittere, quin aliquid illi non scriberem. Commendo plurimum instantiam modo iustam et rationi congruam huius domini plebani mei amicissimi, quam habiturus est coram Paternitate Vestra Reverendissima nilque dubito, si fuerit recte iusta causa sua, repulsam non accipiet. Si autem penderet ex gratia Paternitatis Vestrae Reverendissimae citra offensam iurium ecclesiae suae, illud facere dignabitur, quod non praeiudicabit ecclesiae et bonis suis, ut ipse saltem intelligeret promotionem meam aliquid illi allaturam.

Commendo meipsum solitae beneficentiae Paternitatis Vestrae Reverendissimae.

Quae valeat felicissimum in Domino Deo semper laeta et iucundissima.

E Lubothin, X Decembris 1540.

Vestrae Paternitatis Reverendissimae integerrimus ille semper et affectissimus Ioannes Levicius, Divina Providentia abbas Czervensis

Reverendissimo in Christo Patri, Domino, domino Ioanni Dantisco Dei gratia episcopo Varmiensi dignissimo ...ri meo observandissimo

Reverendissime in Christo Pater, Domine, domine fautor mi observandissime.

Mei significationem et illi utramque salutem et illam celsam benedictionem.

Puto mihi feliciter cessisse, quod is nepos Paternitatis Tuae casu ad me declinaverit, quem dum hoc oppidulum hospitio non dignatur ob interdictum pestis, ad me ipse venit. Quem excepi gratissimus ceu hospitem evangelicum, cum iste nepos Reverendissimae Paternitatis Vestrae dignissimus, Deo benevolente illi simillimus, tum, quod sit adulescens optimae indolis, prudens, modestus et benignus, cuius parem ea tempestas rarum habet. Requirebam, si quo egeret tot annorum peregrinus, quod ego hic praestarem. Nulla, respondit, re, sola gratia divina et benignitate avita Paternitatis Vestrae Reverendissimae, quae illum multis bonis iam iuvit adiutoriis formatum, melius non reliquet, etsi virtuti suae et ingenitae probitati nihil accedere potest, sed quae illam consequuntur, multa tribuuntur tanti viri praesidio et beneficio. Quod futurum et ego omnino spero, et ille nequaquam dubitat.

Audio non libenter, sed cum animi amaritudine, serenissimos principes nostros, regem atque reginam, nescio quod gravare et indigne reputare adversus Paternitatem Vestram Reverendissimam. Non adeo miror de regina, cuius novi naturam et mores, sed quid moverit regem nostrum prudentissimum, non facile credulum, hoc demirari non sufficio, si quid ad animum admiserit adversus Paternitatem Vestram Reverendissimam, ita benemeritam, ut paucos admodum haberet sui tam observantissimos. Puto Paternitatem Vestram sui non immemorem, ut ita patiatur infamari et calumniari malevolentia invidorum. Quandoquidem illam Dominus Deus semper servavit fide, virtute et fama ubique celeberrimam atque incolumem etiam ab annis tenerioribus, nunc virum tot annorum felicem et iam senem non admittet inficiari aut labefactari, et tamen vult tentari iuxta illud: fili, accedens ad servitutem Dei sta in iustitia et timore et praepara animam tuam ad temptationem etc. Sed ne nos inducas in illam etc.

Certum est, quod recto et puro viro nulla durior iniuria ipsa calumnia vel contumelia, praesertim apud illos, de quibus quam optime sit meritus. Qualem neque passus est indefensus Iheronimus Anachoreta, sed rursum Domino Deo nil tam carum et acceptum, quam si quanto magis innocentes, tanto plus constantes patienter feramus et maledicta aliorum nostris benedictis vindicemus. Illudque Cathonicum seu catholocium(!) potius anteponamus: dum recte ac pie vivas, non cures verba illorum, sed quis est hic et laudabimus eum.

Reliquum est, ut me suum amet Levicium, sciens me illam non amari solum, sed et diligi plurimum, observari et venerari, totumque illi meis orationibus propitiari, quidquid foret optimum tam in via, quam in illa caelesti patria, quam iam vetuli ambimus.

Nescio quid immutavit animum domini Bernardi sui fratris amantissimi, quod iam fere perpetuo biennio disponit se ad me venturum, quem toto studio ac desiderio hic operior, et numquam venit. Venissem ipse, si tantum gratus illi forem, quantum ille mihi. Rogavi illum et de equo admissario grandi quanticumque solvendus foret, dummodo haberet radicem nigram, altos pedes et ipse cuiuscumque pili, sed mallem cani alias pomorum similis. Commonefaciat illum Paternitas Vestra Reverendissima sui promissi memorem. Ego hic tale nil habeo, quod mittam, praeter cordis et animi integerrimum affectum, et hunc sincerissimum.

Agrestibus omnibus abundamus, oleribus, radicibus et fungis ac cepis, quorum copiam ubique audimus, si ista istic non forent, mandarem currum grandem et gravidum Vestrae Paternitati Reverendissimae, vel si quid aliud foret, quod Suae Dignitati mea paupertas praestare posset, iubeat et exigat confidenter, non amittet perpetuo mens mea suae bonitatis imaginem, non labetur de pectore vultus.

. Valeat feliciter.

E Czervensko, die Sabbati 5 Novembris 1541.

Vestrae Paternitatis Reverendissimae humilis et devotus capellanus Ioannes Levicius Divina providentia abbas Czervensis