1 | IDL 1738 | [Ioannes DANTISCUS] to [Dietrich von RHEDEN], Graudenz (Grudziądz), 1537-10-01 |
received [1537-11-12]
Manuscript sources: 1 | office copy in Latin, in secretary's hand, BCz, 244, p. 268 (t.p.)
| 2 | copy in Latin, 18th-century, BK, 232, p. 224-226
| 3 | copy in Latin, 18th-century, B. Ossol., 151/II, f. 165v-166v
| 4 | copy, 18th-century, BCz, 55 (TN), No. 52, p. 385-388
| 5 | register with excerpt in Latin, Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8243 (TK 5), a.1537, f. 51
|
Prints: 1 | CEID 1/1 No. 49, p. 270-273 (in extenso; English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
BCz, 244, p. 268
Venerabilis et Eximie Domine, Frater et Amice carissime.
Salutem et omnis felicitatis accessum.
ms 2 3 4 Litteras, ms 1 [Litteras] paper damaged⌈Litterasms 2 3 4 Litteras, ms 1 [Litteras] paper damaged⌉ Dominationis Vestrae XXV Augusti ⌊Romae⌋ datas XXIII Septembris praeteriti in ⌊castro meo ms 2 3 4 Lubaviensi, ms 1 Lub[a]viensi paper damaged⌈Lubaviensims 2 3 4 Lubaviensi, ms 1 Lub[a]viensi paper damaged⌉⌋ satis commode accepi,
et ea, quae de successu coadiutoriae in personam meam Varmiensis scripsit, sane intellexi, habeoque pro opere et labore, quem rebus meis impendit, Dominationi Vestrae ms 2 3 4 quas, ms 1 qu[as] paper damaged⌈quasms 2 3 4 quas, ms 1 qu[as] paper damaged⌉ possum gratias, aliquando per omnem occasionem, quoad eius a me fieri po(teri)t, relaturus. Ceterum, cum negotium
hoc per mortem r⌊everendissimi domini olim Mauritii episcopi Varmiensis⌋ infectum mansit et ego concordibus votis ⌊venerabilis capituli⌋ ad eam ecclesiam ex Dei misericordia sum postulatus, ms 2 3 4 aliud, ms 1 aliu[d] paper damaged⌈aliudms 2 3 4 aliud, ms 1 aliu[d] paper damaged⌉ nobis agendum restat. Mitto igitur iis iunctum postulationis
decretum cum instrumento procuratorio atque cum litteris regiis ad ⌊summum pontificem⌋ et ⌊⌊Regni⌋ protectorem cardinalem⌋, quae a ⌊serenissimo rege meo⌋, ut certo existimo, scribentur, et ex ⌊Cracovia⌋ cum iis ad Dominationem Vestram dabuntur, quo ante nuntii adventum duplicatas allaturi, quem unamecum reverendissimus dominus electus Culmensis ⌊ms 2 3 4 Tidemannus, ms 1 Tideman[nus] paper damaged⌈Tidemannusms 2 3 4 Tidemannus, ms 1 Tideman[nus] paper damaged⌉ Gise⌋ missurus est, Dominatio Vestra curare possit sine mora negotium committi ac in praeambulis instrui, quemadmodum de iis ipse ⌊dominus electus⌋ latius Dominationi Vestrae scribit. Nuntius a nobis mittendus feret aurum et alia necessaria. Iam Dominationis Vestrae erit tam meis, quam ⌊domini electi⌋ sic intendere rebus, prout opinionem et fidem de Dominationis Vestrae amicitia et integritate concepimus. Ego, quod ex me erit, omnem daturus sum operam, ut Dominationis Vestrae iis in negotiis studium et diligentiam omni beneficentia ac gratitudine rependam,
cf. Cic. Fam. 10.4.3 Qua re hoc unum tibi persuade; Cic. Fam. 16.1.2 Tu autem hoc tibi persuade ⌊hocque sibi de me certo persuadeatcf. Cic. Fam. 10.4.3 Qua re hoc unum tibi persuade; Cic. Fam. 16.1.2 Tu autem hoc tibi persuade ⌋ etc.
Pro novis, quae Dominatio Vestra scripsit, magnam habeo gratiam. Hic aliud non habemus, quam quod prope festum divi Bartholomei[1] in ⌊Haffnia alias Copenhagen⌋ civitate ⌊Regni Daniae⌋
cf. Vulg. 1Sm 8.22.1-2 dixit autem Dominus ad Samuhel audi vocem eorum et constitue super eos regem; Vulg. 1Sm 16.13 tulit igitur Samuhel cornu olei et unxit eum ⌊⌊ill(ustrissimus) or ill(ustris)⌈ill(ustrissimus)ill(ustrissimus) or ill(ustris)⌉
dominus dux ⌊Holsaciae⌋⌋ in regem est coronatus, verum, cum episcopos[2] adhuc in vinculis habeat, non adfuit cornu ⌊Samuelis⌋[3]cf. Vulg. 1Sm 8.22.1-2 dixit autem Dominus ad Samuhel audi vocem eorum et constitue super eos regem; Vulg. 1Sm 16.13 tulit igitur Samuhel cornu olei et unxit eum ⌋ inunctusque in solium positus est. In quo si diu residebit, continget praeter illorum hominum mores, naturam et ingenium, siquidem multos a se occisos, alios exules, paucos vero cf. Sen. Ep. 69.6 Illud inperitissimi cuiusque verbum falsum esse tibi ipse persuade: “bella res est mori sua morte” ⌊sua morte decedentescf. Sen. Ep. 69.6 Illud inperitissimi cuiusque verbum falsum esse tibi ipse persuade: “bella res est mori sua morte” ⌋ reges habuerunt. Apud nos omnia adhuc ex divina gratia tranquilla sunt, praeterquam, quod Luteranismus apud vicinos nostros mordicus tenetur, neque aliqua in re hucusque capit detrimentum. Si collectum fuisset concilium vel propediem colligeretur, aliquid boni sperare possemus, sin minus – vereor pestem ac luem istam vastius et amplius grassaturam. Sed de iis hactenus. Dominationi Vestrae omnia fausta precor, illamque diutissime bene valere summopere ...(?) cupio.
Ex ⌊conventu terrarum Prussiae⌋ in oppido ⌊Graudencz⌋, prima die Octobris anno 1537.
Postscript:
Pro indultu ad dicendum horas Romanas gratias habeo, quodcumque pro signatura Dominatio Vestra impendit, faciat, quod sciam – cum gratitudine ut Dominationi Vestrae satisfiat curabo. De dispensatione cognationis spiritualis non est, quod Dominatio Vestra agat.[4] Evanuit hic et quaedam vix magis ardua. Si canonicatus
et praebenda mea Varmiensis sic mihi posset reservari a ⌊Sede Apostolica⌋, ut eam cui vellem resignarem, non fugerem modestam compositionem. Rogo itaque, quantum Dominatio Vestra potest, efficiat ea
cf. Adagia 1526 No. 2755 in voti compotem ⌊in re voti me compotemcf. Adagia 1526 No. 2755 in voti compotem ⌋, plurimum mihi gratum, sibique me Dominatio Vestra obligatum factura. Quae iterum bene valeat.
[1] August 24.
[3] Commanded by God, the Biblical prophet Samuel anointed first Saul and then David as kings, so Dantiscus uses the name Samuel as the symbol of a person endowing
royal power with a sacral character. (cf. KOPALIŃSKI 1990 p. 1033 ⌊Kopaliński, p. 1033cf. KOPALIŃSKI 1990 p. 1033 ⌋).
[2] In October 1536 king of Denmark Christian III imprisoned the Danish and Norwegian bishops (cf.
cf. MAŁŁEK 1969 Przyczynek p. 130-131 ⌊Małłek,1969, p.130-131cf. MAŁŁEK 1969 Przyczynek p. 130-131 ⌋); Dantiscus was asked to plead for the imprisoned bishops with the Polish king by bishops Ioannes Magnus, Hans Brask and Magnus Haraldsson, who had been exiled from Sweden and were staying in Gdańsk (cf. the ⌊⌋).
[4] There are no source materials concerning this matter. Possible hypotheses include one
whereby, having learned of his daughter Juana’s betrothal to Diego Gracián de Alderete on June 30, 1537, Dantiscus was withdrawing from some kind of previously undertaken preparations for a marriage for her. Though the letter from Spain informing him of the betrothal only arrived on October 7, 1537 (cf. letters ⌊⌋, ⌊⌋, ⌊⌋, ⌊⌋, ⌊⌋, ⌊⌋, ⌊⌋, ⌊⌋), or a week after the date of the present letter, Dantiscus could have based his actions on the letter received on July 7, 1537 in which Gracián asked for his permission to marry Juana (letter from ⌊⌋). Perhaps the news of Juana’s planned marriage was also contained in a letter which Dantiscus received from Johan Weze and which is only known from mentions elsewhere (Prague, May 2, 1537) (see ⌊⌋).
| |
2 | IDL 1775 | [Ioannes DANTISCUS] to Dietrich von RHEDEN, Löbau (Lubawa), 1537-11-16 |
Manuscript sources: 1 | office copy in Latin, in secretary's hand, BCz, 244, p. 289-290
| 2 | copy in Latin, 18th-century, BK, 232, p. 230-232
| 3 | copy in Latin, 18th-century, B. Ossol., 151/II, f. 168v-169v
| 4 | copy, 18th-century, BCz, 55 (TN), No. 70, p. 451-453
| 5 | register with excerpt in Latin, Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8243 (TK 5), a.1537, f. 63r-v
| 6 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 32, No. 596
|
Prints: 1 | CEID 1/1 No. 63, p. 298-301 (in extenso; English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
⌊⌋ hinc unacum decreto postulationis, quod ex ⌊conventu nostro Graudnicensi⌋ ad Dominationem Vestram prima die Octobris praeteriti misi, ea, quae tum meis, tum etiam ⌊reverendissimi domini electi Culmensis⌋ rebus oportuna ac necessaria esse cognoscebam; quae iam haud written over [...]⌈[...] stain⌈[...][...] stain⌉dd written over [...]⌉ dubie ms. dubiae(!)
⌈dubiedubie ms. dubiae(!)
⌉ puto Dominationem Vestram accepisse. In praesentia item eiusdem postulationis duplicatas, ut vocant, mitto cum instrumento quod
habere voluit Dominatio Vestra addito, et eo, quod ad resignationem canonicatus et praebendae meae Varmiensis in personam nobilis ⌊Fabiani a Damarau⌋ pertinet. Sunt et litterae regiae ad ⌊pontificem⌋, et ad ⌊cardinalem Regni protectorem⌋ duplicatae, eiusdem tenoris, quo fuerunt .. illegible⌈[..].. illegible⌉ priores. Praeterea et aliae regiae sunt litterae ad ⌊sanctissimum dominum nostrum⌋ in copia earundem involutae de taxarum moderatione[1], maxime in ea, quae contingit ecclesiam Culmensem, de
qua prioribus meis litteris Dominationi Vestrae scripsi. Dedi etiam et ego alteras eadem in re ad ⌊reverendissimum dominum cardinalem Regni protectorem⌋, involutas similiter in earundem exemplo, ex quo quid et quomodo ad obtinendam taxae Culmensis moderationem Dominationi Vestrae agendum erit, edocebitur. Indignissimum quippe et omni aequitati esset contrarium, quod ⌊dominus electus⌋ ad veteris integrae taxae solutionem cogi deberet, cum, ut ingenue fateor et testor, episcopatus Culmensis, cui iam in septimum annum praefui, de paratis pecuniariis censibus septingentorum ducatorum valorem ex omnibus reditibus non habeat. Nihilominus istiusmodi summa a me fuit iniquissimis modis extorta contra ⌊Florentinos⌋, in quos ⌊tunc pontifex⌋ saeviebat[2]. Cum autem iam bellum hoc unacum suis auctoribus extinctum est, non puto, quod ⌊dominus electus⌋ ad eam impensam faciendam, quam ego feci, cogetur et hoc integritate et prudentia Dominationis Vestrae, cui uterque summe confidimus. De mea expeditione habebit in litteris ⌊domini electi⌋ indicem, quibus modis et quantum tempore ⌊reverendissimi olim Fabiani episcopi Varmiensis⌋ expositum sit, qui ratione electionis obtinuit confirmationem. Summa fuit, si recte memini, 750 ducatorum. Minus, ut arbitror, ratione postulationis deberet impendi, quod item dexteritati Dominationis Vestrae committo. Quicquid erit pro mea et ⌊domini electi⌋ expeditione pendendum et solvendum, Dominatio Vestra accipiet a ⌊Fuggaris⌋, qui hoc in se a nobis onus susceperunt. Dabunt praeterea et Dominationi Vestrae meo nomine triginta, et ex parte ⌊domini electi⌋ viginti in auro ducatos, quos non pro labore, qui longe plura merebitur, sed pro quadam animorum nostrorum dumtaxat gratitudine Dominatio Vestra accipiet, quemadmodum de iis et aliis omnibus fusius ⌊dominus electus⌋ Dominationi Vestrae scribit etc.
Quod vero litterae meae aliquot diebus sint recentiores quam ⌊domini electi⌋, causa fuit cogendi auri et tractatus cum ⌊Fuggaris⌋, qui se nobis satis faciles praebuerunt, quod, non dubito, Dominationi Vestrae etiam praestabunt.
Cum Dominatio Vestra bullas omnes pro ⌊domino electo⌋ habuerit, eam, quae ⌊serenissimo regi nostro Poloniae⌋ inscripta erit, Dominatio Vestra seorsum committet ⌊Fuggaris⌋, ut ⌊Cracoviam⌋ ad manus factoris ⌊eorum⌋ ⌊Georgii Hegel⌋ cum primis mittatur, qui illam regi reddet, illiusque vigore a ⌊rege⌋ litteras ad diocesanos Culmenses ecclesiaeque subditos, ut mos et usus est, pro oboedientia accipiet, quibus tum primum ⌊dominus electus⌋ episcopatus sui capiet possessionem. Aget itaque Dominatio Vestra expeditis omnibus cum ⌊Fuggaris⌋, ut nostris impensis per bancum, ut vocant, omnem nostram expeditionem
ad eundem ⌊Georgium Hegel⌋ ⌊Cracoviam⌋ mittant, a quo illam et tuto et cito sumus habituri.
Operam et diligentiam Dominationis Vestrae in mittendo huc brevi apostolico, quo mihi admittitur administratio, impense probamus: hoc quidem ipsa oportunitate venit oportunius. Misitque ad me ⌊dominus electus⌋ litteras Dominationis Vestrae ⌊Romae⌋ XXIII Septembris datas, quae mihi apprime erant gratae, cum ob nova illa, quae
BCz, 244, p. 290
certo ad nos Dominatio Vestra de rebus ⌊caesaris⌋, ⌊Turcarum⌋ et ⌊Venetorum⌋ perscripsit, tum ms 2 3 4 quod, ms 1 [...] paper damaged⌈quodms 2 3 4 quod, ms 1 [...] paper damaged⌉ singularem Dominationis Vestrae in me benevolentiam spirabant. Respondissetque ms 2 3 4 Dominationi, ms 1 [...] paper damaged⌈Dominationims 2 3 4 Dominationi, ms 1 [...] paper damaged⌉ Vestrae ⌊dominus electus⌋, verum putabat me cum iis iam nuntium ⌊Cracoviam⌋ ablegasse, unde istae ad vos perferentur. Fecitque sibi me Dominatio Vestra ob huius brevis tam maturam et commodam missionem devinctum plurimum, quumque iam hoc diligentiae ms 2 3 4 suae immo, ms 1 s[...] paper damaged⌈suae immoms 2 3 4 suae immo, ms 1 s[...] paper damaged⌉ et benevolentiae in me specimen ediderit, quod reliquum est, non minore ms 2 3 4 propensione, ms 1 [...]pensione paper damaged⌈propensionems 2 3 4 propensione, ms 1 [...]pensione paper damaged⌉ et cura absolvet.
De instrumento resignationis Dominationi Vestrae quid faciendum sit, non est, ut edoceatur necesse, si quid tamen erit, quod Dominationem Vestram ms 2 3 4 in, ms 1 [...] paper damaged⌈inms 2 3 4 in, ms 1 [...] paper damaged⌉ eo scire oporteat, ⌊frater meus Bernardus⌋, quem cum iis ⌊Cracoviam⌋ misi, Dominationi Vestrae scribet. Alia in praesentia non restant, quam quod Dominationem Vestram, quae monitore non eget, rogo, ut fidei et integritati suae res nostras commissas
commendatas habeat. ⌊Dominum electum⌋ et me Dominatio Vestra numquam experietur ingratos. Quam felicissime valere cupio.
Ex ⌊castro meo Lubaviensi⌋, XVI Novembris anno 1537.
[1] Fees for church benefices – annates – were introduced in 1316 by Pope John XXII. The beneficiary’s formal pledge to pay the annates was the necessary condition of
receiving a provision bulla for the new office. Starting from the Council of Constance (1414-1418), annates from
higher-ranking benefices were to be paid in two annual installments at the Apostolic Camera in Rome. The amount of annates was specified for every benefice, though information was also gathered about the actual situation of each beneficiary and analyzed at the consistory during which the provision was to be settled, and this is doubtless where Dantiscus saw a chance for reducing the fee (cf. Dudziak; further references there). Applications for a reduction to the fee seem to have been widespread at the time, as shown, for example, by the Polish episcopate’s letters to the pope in 1537 (cf. VMPL, No. DLXXX, DLXXXI, p. 520-523). See also letters of Dantiscus
⌊⌋, ⌊⌋, ⌊⌋, ⌊⌋, ⌊⌋, ⌊⌋, ⌊⌋.
[2] After Emperor Charles V took and plundered Rome in 1527 the people of Florence ousted the Medicis from power in their city, but on the basis of the treaty of June 29,1529 the emeror pledged to help the Medicis regain power. In the autumn of 1529 Pope Clement VII began a siege of Florence with the help of an army composed mainly of Spaniards under the command of the prince of Orange. The siege lasted 10 months and ended on August 10, 1530 with the city’s capitulation on the terms offered by the emperor and the pope. Power in the ruined and deserted Florence was taken by Alessandro de Medici (cf. Hibbert,p. 241-243). These events coincided with Dantiscus’ appointment to the office of Chełmno bishop. Dantiscus’ predecessor Jan Konopacki died on April 23,1530, Dantiscus received the papal preconization on August 3, 1530. His ordination (September 14, 1533) was delayed for more than three years because of the diplomatic mission he was on at the time.
| |
3 | IDL 6438 | Ioannes DANTISCUS to Dietrich von RHEDEN, Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1538-08-14 Letter lost |
Letter lost, reconstructed on the basis of IDL 5639: De mense proxime praeterito redditae sunt Reverendissimae Paternitatis Vestrae litterae Heylsberg XIIII Augusti scriptae. |
| |
4 | IDL 6439 | Ioannes DANTISCUS to Dietrich von RHEDEN, Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1539-04-21 Letter lost |
received 1539-06-27 Letter lost, mentioned in IDL 5187: XXVII praeteriti mensis redditae fuerunt per dominum Casparem Reverendissimae Paternitatis Vestrae nepotem litterae Heilsperg 21 Aprilis scriptae, quibus certior factus litteras meas 23 Novembris datas, perlatas tandem fuisse. - - Commendat Reverendissima Paternitas Vestra hisce suis litteris praefatum dominum Casparem |
| |
5 | IDL 6440 | Ioannes DANTISCUS to Dietrich von RHEDEN, 1541-08-09 Letter lost |
received 1541-08-13 Letter lost, mentioned in IDL 2480: Litteras Reverendissimae Dominationis Vestrae nona huius scriptas hesterna die recepi |
| |