Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi etc., domino colendissimo

Reverendissime in Christo pater et domine, domine gratiosissime.

Non mediocri afficiebam iucunditate, dum Vestram Reverendissimam Paternitatem ad episcopatus apicem nempe ex debito fortunae et patriae incolae evectam intelligerem. Gaudeo itaque maiorem in modum, mecum tanto viro ab ineunte ferme aetate et longo post tempore necessitudine coniunctum tametsi amicitia iam dudum inter nos contracta menti Vestrae Reverendissimae Paternitatis forsan excidit. Studebam enim continue tum Vestrae Reverendissimae Paternitati tum toti eius prosapiae talem exhibere, cuius amicitiam facile quispiam agnoscat non fuisse vulgarem. Neque de his me iactito neque gloriari cupio videri, spero enim nonnullorum etiam amicorum veritati fulciri et quamvis amicitia mei semper inutilis fuit, tamen animus tum erga Vestram Reverendissimam Paternitatem semper integer et continuus exstitit, quem inviolatum quoque spero permansurum. Oro itaque et obsecro Vestram Reverendissimam Paternitatem, quatenus me licet inutilem in coetu suorum amicorum obsequiosorum retinere dignetur ac dominus, prout non dubito, mihi fore gratiosus. Curabo enim ego licet exiguis viribus gratiam Vestrae Reverendissimae Paternitatis iam diu partam mihi conservari, ad eaque, quae Vestrae Reverendissimae Paternitatis animi sunt, me paratum offero. Ceterum reverendissimus dominus Paulus episcopus Pomezaniensis nuntium suum anguste ad Vestram Reverendissimam Paternitatem destinat, precor itaque vehementer et ut huius reverendissimi domini episcopi tamquam fratris Vestra Reverendissima Paternitas notitiam et amicitiam assumat, estque is, prout litterae suae attestantur, qui offert se ad vota et beneplacita Vestrae Reverendissimae Pater[nitatis] paratissimus. Novitatibus petimus nos pa[rtici]pes fieri. Hisque Vestram Reverendissimam Paternitatem u[na cum] integritate regiminis et status Deo Optimo Ma[ximoque] commendatum habere quaeso, quam et longaevis annis [feliciter] vivere optimeque valere cupio. Ne offendat a[ures] Vestrae Reverendissimae Paternitatis, licet cachinnum moveat, h[aec bar]baries mea, cui litterae ob multiplicem rei dome[sticae] curam e memoria exciderunt. Iterum Vestra Reverendissima Paternitas optime valeat.

Grudencz, datum die [Vene]ris in profesto Sanctae Hedvigis anno Domini M[-o] D-o XXX-o.

Eiusdem Vestrae Reverendissimae Paternitatis deditissimus servus Ioannes Szokolows[ki de] Wruncza capitaneus Grudenczensis [etc. scripsit]

Reverendissimo in Christo Patri, Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi etc., domino colendissimo ac administratori Pomesaniensi

Reverendissime in Christo Praesul et Domine, domine colendissime.

Servitia mea, quae semper Reverendissimae Dominationi parata fuere, praeseferens commendat.

Accepi sacrae maiestatis nostrae regiae litteras, domini domini nostri clementissimi, die ipso Martis post Palmarum a domino wladario in Starigrodt ea, qua decuit, reverentia ut subditus humillimus maiestatis sacrae regiae, quibus acceptis, aegritudine laborans, adeptione earundem magis dolores in me augmentati fuere, praesertim quod ex eisdem sacrae maiestatis regiae litteris promotionem coram eadem sacra maiestate pro me per Paternitatem Vestram factam in melius meum (quod absit) cognovi, licet praeter meritum ad indignationem eius sacrae maiestatis regiae (quod dii avertant) Paternitas Vestra me conata fuit deducere, reddendo me quasi culpabilem haeresis damnatae favore, per quod plerique cives labe hac infecti essent. Perlectis etiam eiusdem sacrae maiestatis regiae litteris, quas civibus Grudensibus dignata est eius maiestas scribere, praeterea et universales litteras, quarum lectione fretus, ut eius maiestatis voluntati sat fieret, nudius tertius accersivi, quamvis languidus, dominum praepositum, protunc plebanum officii Grudensis agentem, una cum protoconsule consulibusque, quaerens ab eisdem, utrum eis cognitum esset, an aliquis civium in Grudencz, qui carnibus diebus prohibitis vesceretur, quia culpam alterius nollem ferre, de facto tali se ignorare dixere cumque et illis mandavi se praeparaturos maiestatem regiam, dominum dominum nostrum clementissimum, pro clementia impetranda cum tempore secundum latiorem continentiam eius sacrae maiestatis regiae mandavi quaerere, qui mihi respondere, si in aliquo excessissent, ut non sperant, illud per Reverendissimam Dominationem Vestram illis in praesentia multorum dominorum indultum esse, nec sperasse id Reverendissimam Dominationem Vestram promissae relaxationis fore immemorem, in quo casu minime diffident, cum res eo deveniret ad lucem coram regia maiestate, domino domino nostro clementissimo, reos fore non reperturos, quoniam plebanum olim Grudensem regia praesentatione ac investitura domini praedecessoris eiusdem Vestrae Paternitatis susceptum constat, quarum vigore a se eundem nesciverunt repellere ac semovere, de quo se adhuc iactitat. Verum quod pro illo precibus ad dominum officialem Culmensem intercessere, hoc ad preces praefati Andreae se fecisse asserunt. Quam aeque intercessionem, per me pacis ac unionis causa cum ceteris factam coram domino officiali, Paternitas Vestra coram eius maiestate regia in malam partem interpretata est. Quod facinus in me commissum per Dominationem Vestram Reverendissimam non demerui, ex quo me Paternitas Vestra sibi nedum obsequiosum, verum etiam et patri, cuius anima quiescat, et amicis eiusdem Paternitatis Vestrae puto non laudis causa, novit. Nescio, quo fato nos Pruteni nobis ip[sis] semper invidi et odiosi, ut dicam, ita et Reverendissima Dominatio Vestra, novus dominus et episcopus mihi exsistens. Nonne licuisset magis officii gratiae in casu sancti Pauli fretum fuisse, qui docet episcopum oporter[e] esse pium, benignum etc., de quibus omnibus Paternitas Vestra melius quam ego scit. Non quod docerem, sed ut ad memoriam causae meae necessitate reducam, teste Salomone Proverbiis: verba viri velut profund[ae] aquae sunt et fons velut uberrimum flumen, quo fonte circa Paternitatem Vestram exsistente, cur, rogo, non perpendebat ac revolvebat ea in animo. Nonne benignius fuisset profecto, ut dicam, honestius p[ro] statu eiusdem Paternitatis Vestrae me litteris vel verbis, ut ovem suam, si in aliquo mea condicio displicuisset, adhortatione afficere adhortarique de emenda exemplo ipso ductoris, qui se etiam a vertice capitis usque ad plantam pedis humiliavit, sequentibus eum exemplum. Perinde relinquens, quod verita est Paternitas Vestra in me perficere, sed potius me suae sacrae maiestati regiae, domino domino nostro clement[issimo], labefactum haeresi interpretatus, quae haeresis in me duce Domin[o] minime reperietur nec reperta erit, me in contrarium mand[ato] regiae maiestatis, domini domini nostri clementissimi, quicquam agere, sed in ea f[i]de, quam maiestas regia, dominus noster clementissimus, profitetur, attestantem, ut ceteri subditi Regni reperiar. Tam novum princ[i]pem spiritualem non sperassem mihi tam infessum ingratumque apparere, de quo Salomon: de quanto quis altior, de tanto humiliorem se ostendat. Et Salustius in Catilinam dicit: ita, in maxim[a] fortuna minima licentia est neque studere neque odisse, sed minime irasci decet, quid Cicero in Officiis cum plebe per humanitatem asserit agendum, procul dubio singula Vestrae Paternitati quam mihi melius constat. Putatne Paternitas Vestra posse umquam accidere, ut vestri mei, licet exilis, vel meorum amicorum umquam non egeant, quod saepe mihi cum aliis et aliis, cum aliorum amic[is], totidem vestrisque mecum cursu mundi accidit. Non ut perinde animum barbariae meae extollerem, quam aeque et Paternitas Vestra ex me pro noto semper experta est, sed quia mortalis sum et Paternitas Vestra, sorte primi currentis ad metam. Verum ut adonerem Paternitatis Vestrae in me ingratum animum eumque mihi favorabilem demulcerem, licet studium meum quieti defero, innocentia autem mea ac iustificatio suo tempore coram regia maiestate, domino domino nostro clementissimo, Deo dante, ostendetur. Quapropter rogo, Paternitas Vestra animum mihi adversantem a se dignetur deponere et si quid tali intrinsece offendentis esset, mihi gratiose litteris, si non verbis, dignetur declarare. Scio enim Paternitatem Vestram antehac fuisse virilem ac potentem sicut murum, teste Salomone, quid dicam de doctrina, cuius historia ampla ac perpetua manet. Spiritu Sancto igitur percepto per adeptionem dignitatis tum consecrationis, animum Paternitatis Vestrae in me, rogo, amore dignetur pietatis benignitatisque renovare, quo cognito, ut decet, servilem me semper domino meo praesuli offero optoque a Domino Deo primitias Vestrae Paternitatis ad longam valetudinem felixque regimen in salutisque consolamen perpetrare. Mutuo enim Dominus Deus exorandus est et si quid excessi scribendo, rogo, gratiose indulgeat ac boni consulat mea barbaria aures Paternitatis Vestrae obtundere. Non gravetur mihi gratiose super praemissa sine animi commotione, rogo, dignetur Paternitas Vestra rescribere. Salomon: quia vir patiens sedat contentionem, meaque scripta in melius interpretabitur, rogo. Cum his me gratiae Vestrae Paternitatis commendo, quae ut felicissime valeat ad longos annos, exopto.

Datis Grudencz, die Saturni [1]2 mensis Aprilis ante Paschale festum anno Domini 1533.

Eiusdem Dominationis Vestrae Reverendissimae deditissimus Ioannes Szokolowsky de Wrzuncza, in Grudencz etc. subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi necnon episcopatus Pomesaniensis administratori dignissimo etc., ... vicino et patro[no cole]ndissimo

Reverendissime in Christo Domine, domine gratiose.

Imprimis Reverendissimae Dominationi Vestrae felicitatem cum continua meorum servitiorum exhibitione prosperoque rerum successu adopto, velim enim lubens, ut mea incommoditas in me solo vigeret. Interim, quodsi ita in fatis est aut aliter forsan fieri nequeat, id, quod mutare non valeam, aequo animo ferendum puto.

Ceterum, Domine, domine gratiose, intellexi ex nostro parrocho Reverendissimam Dominationem Vestram succens{s}ere Ioanni cordis eumque iussisse excommunicari. Cui condoleo eiusque calamitatis miseret me plurimum, est enim, meo iudicio, scriba non indoctus et, cui fortuna adeo adversatur, immeritus, maximo enim conatu cum certis aliis proceribus curamus eum in terram Culmensem revocare, dum is esse dinoscitur, quo ingruente necessitate quispiam in negotiorum expeditione etiam Reverendissimae Dominationi Vestrae facile uti possit. Putabat et ipse Reverendissimam Dominationem Vestram ei fore gratiosam iuxta diplomata, alioquin in loco mansisset aut facillime sibi alium delegisset.

Non dubito, quin ab aemulis suis sit delatus coram Reverendissima Dominatione Vestra, ob id enim, quod eum fragilis femina sprevit et repudiavit, citra ipsius Ioannis demeritum. An propterea adhuc ultra praeter culpam persequendus, afligendus et ignominia afficiendus sit, Reverendissimae Dominationis Vestrae iudicio relinquo. Vidi et ipse, quam olim duxit uxorem, quae utinam ei fidelior quam formosior, et multis coram, dum Gedani eram, audivi ex ore eius, quod quousque vivat, non vult eum sequi nec ei adherere, adeo temeraria apparet. Non enim conniveo coniugibus temere separantibus se, sed qui primum sponsionis immemor et promissi voti violator fiat, censura coerceatur, antequam alienatio a coniuge proserpat latius. Haec autem ab eo discessit, vagata est iam annis decem, prout ipse clarius deducat. Spero enim fore, dum Reverendissima Dominatio Vestra veritatem experiatur et ipsius Ioannis responsionem audiet, ei condolere et gratiosior apparere dignabitur. Et hoc oro ex animo, quod si promptis meis servitiis compens{s}ari valeam, faciam lubentissime, sed, ut exemplo utar mei propositi, Philipus Holkener, credo in humanis adhuc agens, ob repudium non persecutus est, cum onus condendi iuris patriae fuit ei iniunctum a sacra maiestate regia, domino nostro clementissimo. Testor de..., quod miseria ipsius Ioannis motus cogito continuo ei de subs<i>dio victus et amictus subvenire, nisi ipsum de die in di[em] miseriorem conspicere gauderem.

Quod, si in aliquo erro, peto ... et meis scriptis boni consulere per Reverendissimam Dominationem Vestram.

Quam et optime valere eiusque felix regimen in eo statu quam diutissime dur[a]re cupio.

Datae Graudentii, altera die post festum Sancti Thomae apostoli anno Domini millesimo quingentesimo tricesimo quinto.

Eiusdem Reverendissimae Vestrae Dominationi obsequentissimus Ioannes Sokolowsski de Wruncza, capitaneus Graudentinus

Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Ioanni Dei gratia etc. episcopo Culmensi et Varmiensi coadiutori ac nominato nec non Pomezaniensi administratori, domino meo gratiosissimo

Reverendissime in Christo pater et domine, domine colendissime. Servitiorum meorum commendatione praemissa.

Accepi Reverendissimae Dominationis Vestrae litteras ipso die Solis post festum sancti Bartholomei, quibus gratiose mihi committit differentiam occasione faltris inter Dominationis Vestrae Reverendissimae dominum fratrem ex una et Cristofferum Oszeczkowsky fratrem meum partibus ex altera complanare: Cristofferum prius ad me venire, cui etiam minutam litterarum suarum, quas domino Georgio germano Reverendissimae Dominationis Vestrae scripsit, legendo obieci. Quas quidem litteras eo animo, quo acceptae sunt, idem non est interpretatus, verum quod ipse imprimis Reverendissimae Dominationi Vestrae domino suo gratiosissimo in querela super subditum Reverendissimae Dominationi Vestrae de faltre alienato vellet proponere, et, postquam proposuisset in querela ex admissione Dominationis Vestrae Reverendissimae, voluisset huic, qui faltrem alienavit, equos arripere quasi in arrestum, et nisi ipsum dominus Georgius, frater Reverendissimae Dominationis Vestrae congruis verbis pro eodem faltre allocutus fuisset (quemadmodum satis asperis verbis Gedani in praesentia hominum, prout Cristofferus asserit, affecit) faltrem nedum, verum ut aliud maius suae dominatoni non denegasset; respectu eius animi, quem Cristofferus Osseczkowsky in Vestram Reverendissimam Dominationem habet, potius Reverendissimae Dominationi Vestrae semper inservire quam in minimo Reverendissimae Dominationis Vestrae domino fratri aut alicui alio contrariari vellet; faltrem igitur domino Georgio fratri Reverendissimae Dominationis Vestrae grato animo donat, si maiora haberet, libenter conferret in spem gratiae Reverendissimae Dominationis Vestrae conservandae. Sit igitur rogo Reverendissima Dominatio Vestra domino Cristoffero Osseczkowsky et mihi gratiosus dominus, ego vero quam maximas gratias ago Reverendissimae Dominationi Vestrae, quod gratiose negotium in me, eiusdem Reverendissimae Doinationis Vestrae servum, contulit, in ea re nedum potentia eius, verum maxima sapientia ac pietate fretus. Cum his me meaque servitia Vestrae Reverendissimae Dominationi gratiae ac protectioni commendo feliciss[ime] in longaeva valere exopto.

Grudencz, die Lunae ante [festum] nativitatis gloriosissimae virginis Mariae anno Domini 1537.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae deditissimus servus Ioannes Szoko[low]sky de Wruncz[a] scripsit

Reverendissimo in Christo Patri Domino, domino Ioanni Dei et Apostolicae Sedis gratia episcopo Varmiensi, domino semper colendissimo

Reverendissime in Christo Pater domine, domine colendissime.

Assidua meorum servitiorum commendatione praemissa.

Cum mihi semper spes in Reverendissimae Dominationis Vestrae gratia fuit omnis prosperitatis tum adversitatis meae subsidio ac protectione eandem adesse. Quare Reverendissimae Dominationi Vestrae innotescere volui sacram maiestatem regiam ex sua clementia officium et castellaniatum Elbingensem mihi praeter etiam scitum meum contulisse ac in domum per dominum Petrum Voianovoski, aulicum serenissimi iunioris regis, misisse. Quam clementiam serenissime regiae maiestatis, domini nostri clementissimi, necesse est me humiliter obire, quamvis cum gravamine animadvertens condicionem meam, quae potius quietem ferret quam laboribus sit implicita. Ex quo autem sacre regiae maiestati ita visum est, eiusdem maiestatis voluntatem Reverendissimae Dominationi Vestrae praesentibus declarare censui, quam meam condicionem ad officium praefatum, forte ita volente, Vestrae Reverendissimae Dominationi gratiae fore commendatam rogo.

Nova etsi Vestrae Reuerendissimae Dominationi libenter scriberem mecum, nulla sunt a curia, praeter adversa aura Margemburgi et Sthuem, Mariemverder asseritur peste desolatio villarum Risenburck, Garnszehe, Raden, Thorn, Culmenze, passim Grudencz cinxit, quae potissima causa fuit meae tam tarde requisitionis. Vestram Reverendissimam Dominationem praesentibus nam sperabam auram istam offensibilem tractu temporis mutari, quae videtur indies augeri. Dominus Deus clementia sua locum istum anno preterito castigatum custodiat minimeque dubito Reverendissimam Dominationem Vestram si quae potiora habet, gratiose et mihi dignetur impartire rogo.

Cum his me meaque servitia Vestrae Reverendissimae Dominationis gratiae commendo optimeque in longaeva valere exopto.

Datae Grudencz, in crastino Assumptionis gloriosissime beate Marie Virginis anno Domini 1539

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae deditisssimus servus Ioannes Szokolowsky de Wruncza etc. manu propria subscripsit

Generose Domine, amice plurimum dilecte.

Salutem et felicitatem.

Litteras Dominationis Vestrae, quas ab hoc nuntio hodie habuimus, quibus nobis suggerit serenissimam maiestatem regiam castellanatum Elbingensem sibi etiam ignoranti contulisse, non moleste legimus. Hanc quidem honoris accessionem, quam, ut scribit, inscienter accepit, ut ea scienter ac perite ad Dei Omnipotentis honorem, regiae dignitatis augmentum reipublicaeque huius nostrae communis patriae salutem utatur, ex animo Dominationi Vestrae favemus atque optamus.

Apud nos nova nulla sunt. Veredarium nostrum ex aula indies exspectamus. Qui, si quid eiusmodi attulerit, nacti commoditatem Dominationem Vestram latere non sinemus .

Quae feliciter valeat.

Ex arce nostra Heilsberg, XXI Augusti MDXXXIX.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Varmiensi etc., domino colendissimo

Reverendissime in Christo praesul et domine, domine colendissime. Salutem cum prospero rerum successu cum felicissimo regimine ac omnis boni incremento Vestrae Reverendissimae Dominationi imprimis adopto ac pariter mea prompta servitia cum me ipsius recommendatione offero.

Nolo Vestram Reverendissimam Dominationem ignorare per manus magnifici domini palatini Culmensis sub data praesentium reverendissimi in Christo patris et domini, domini mei colendissimi episcopi Culmensis litteras una cum minuta litterarum sacrae regiae maiestatis domini, domini nostri clementissimi inclusa advenisse, qua lecta voluntatem regiam intellexisse maiestatem regiam consuevisse negotia Prussiae in praesentia consiliariorum suorum exercere, ubi sua maiestas commemoratur litteris suis propter aetatem suam ac invaletudinem se huc non posse conferre. Ideo ipsos dominos terrarum Prussiae consiliarios assistendum se coram eius maiestate regia in capite Quadragesimae, etsi non omnes sic saltem e medio sui designandos huius senatus personam repraesentantes lateri suae maiestati assensuros in disceptanda cognoscen daque causa cum spectabili consulatu Gedanensi adhortari et mandare dignata est. Ad quod quidem consilium meum nimis parvum valetudinarius modo exsistens agnosco, sed quantum virium mihi est pro debito personae meae regiae maiestati imprimis demum et patriae videtur non inconsultum votis et mandatis tum et propter conservationem praerogativarum vel iurium, quos rex Kazimirus Prussiae in causis notabilibus determinandis donavit, tum et amore Gedanensium illic, etsi non aperto adiutorio, tamen interdum fidele propter consilium, quod illis partim impartiri potest. Libenter quidem annuerem, ut negotium ad futuram conventionem circa eius maiestatem suspendi attentaretur, dummodo id mecum adinvenire possem, qua iusta condicione id circa eius maiestatem obtinere possemus maxime evitando circa eius maiestatem Gedanensium partialitatem, propter quam, quomodo prioribus litteris per eius maiestatem tractati sumus, Reverendissima Dominatio Vestra, ut primas consilii Prussiaci, optime novit. Quare opus esse videtur amore patriae votisque ac mandatis regiae maiestatis domini nostri clementissimi parendo, e medio consiliariorum certas personas ad regiam maiestatem mittere, non quod persistam meo tenui iudicio, sed refero me ad melius Reverendissimae Dominationis Vestrae ac aliorum consilium, qui semper hucusque quam optime terris Prussiae praefuerunt et modo dante Deo praeerunt. Consultabuntque super his imprimis, ne libertas patriae aut regiae maiestatis erga hanc patriam promptitudo clementiae suae maiestatis in aliquo minuatur. Et haec sunt simplicis mei consilii, quae, si in aliquo contraria animo Reverendissimae Dominationis Vestrae sunt, rogo, boni consulere. Cum his me meaque servitia gratiae ac patrocinio Reverendissimae Dominationis Vestrae commendo Eandemque quam felicissime in longaeva valere exopto.

Datae Grudencz, die Sabbato in profesto Purificationis Mariae, Anno Domini 1545.

Eiusem Vest[rae Rev]erendissimae Dominationis deditissimus servus Ioannes Sokolowski de Wruncza castellanus Culmensis et capitaneus Grudenczensis etc. scripsit