Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌊Ioanni DantiscoIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌋, episcopo Helbergensi, patrono suo plurimum observando

Vocatus sum a meis Zacharias Lehmann ⌊parentibusZacharias Lehmann ⌋, Praesul piissime, in patriam, partim fortasse, ut de meo in bonis litteris et moribus profectu aliquid cognoscerent, partim ut mecum loquerentur et audirent, cui facultati tandem me essem dediturus. Qua in re, ut honesta, libenter et avide illis obtemperavi venique satis feliciter ad eos. Sed quia nunc deliberant, quando me Wittenberg (Vittemberga), city in east-central Germany, Saxony, on the Elbe river, 70 km NE of Leipzig⌊WittenbergamWittenberg (Vittemberga), city in east-central Germany, Saxony, on the Elbe river, 70 km NE of Leipzig⌋ remittere velint, duxi esse officii mei, ut ad Tuam Dominationem scriberem, <ante>quam hinc proficiscerer, idque cum propter amorem erga Tuam Dominationem meum, tum ut a Tua Dominatione pro sanguinis necessitudine consilium de studiorum meorum ratione, quod semper summa cum observantia et diligentia secutus sum et nunc cupidius sequar, audirem. Ea enim est mea aetas, ea doctrina, ut mihi opus sit sequi doctorum virorum iudicia, atque adeo tua, quem propterea eo facilius audio, et quo amiciorem scio et fideliorem neminem. Suasisti ante, ut me ad artes conferrem; feci id quidem, sed utinam tanto fructu, quanto cupio. Scit enim Tua Dominatio ita se habere artes: non uno anno discuntur, sed quemadmodum dicit Cicero (Marcus Tullius Cicero) (*106 BC – †43 BC), Roman orator, writer and philosopher⌊CiceroCicero (Marcus Tullius Cicero) (*106 BC – †43 BC), Roman orator, writer and philosopher⌋, cf. Cic. Off. 1.18 ne incognita pro cognitis habeamus hisque temere assentiamur, quod vitium effugere qui volet – omnes autem velle debent – adhibebit ad considerandas res et tempus et diligentiam ⌊requirunt tempus et diligentiamcf. Cic. Off. 1.18 ne incognita pro cognitis habeamus hisque temere assentiamur, quod vitium effugere qui volet – omnes autem velle debent – adhibebit ad considerandas res et tempus et diligentiam ⌋.

Cum igitur decretum sit Tuae Dominationis consilia sequi, in praesentia oro eam, ut brevi epistola significet, quid puero agendum mihi arbitretur esse, censeatne pergendum esse in artibus, quod vehementer cupio, an aliquam facultatem arripiendam. Parentes cupiunt, ut me ad facultatem aliquam applicem neque exspectandum esse diutius putant. Ego contrariam sententiam teneo, nempe ante discendas esse artes ac aliquem stili usum parandum. Sed haec om[nia] stabunt cadentque tuo iudicio; quodcumque mihi Tua Dominatio suaserit, id amplectar ambabus, quod aiunt, ulnis. Q[uare] fecerit Tua Dominatio parentibus meis et mihi rem gratissim[am], si non gravaretur paucis ad nos suam sententiam perscr[ibere]. Haec sunt, quae peto, facilia neque minus honesta, qua[re] omni observantia contendo a Tua Dominatione, ut mihi [ali]quid rescribat.

Praeterea Tuam Dominationem oratam volo, [ut] si poterit aliquando, quemadmodum non dubito, meis [stu]diis aliquantulum auxilii circumspicere, pro sua cl[emen]tia et liberalitate id facere velit. Non enim libe[nter] gravarem parentes, ut tamen sumptus magni sunt [fa]ciendi. Quare, si id fecerit Tua Dominatio, ero vicissim gratus et praesto in omni officiorum genere.

De haer[esi] non est, quod cogitet Tua Dominatio et laboret; eam odi ex [animo] et fugio ac ecclesiam piam sequar, dum vivo, cer[tus], [quod] is sit habendus ut ethnicus et publicanus, qui ec[cle]siam non audiverit. Parentes mei fortasse offen[de]runt Tuam Dominationem, sed quid cum illis facias? Homin[es] sunt non ita in omnibus circumspecti, non autem [studio]se aliquid factum est, nam Tuam Dominationem amant ex anim[o]. Quare, si qua orta est offensa, condonanda est. [Sed] hoc nihil attinebat scribere, scio enim Tuam Dominationem ni[hil] mali de meis suspicari.

Hoc tamen addam, si [volue]rit Tua Dominatio domino Philipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557)⌊Philippo MelanchthonPhilipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557)⌋ scribere, facie[t] ea in re ei rem gratissimam. Fecit enim me p[raesen] te saepius honorifice Tuae Dominationis mentionem ac nunc scripsisset ad Tuam Dominationem nisi aurigae, cum quibus mihi abeundum erat, tam festinassent.

His paucis valeat Tua Dominatio in Christo. Meque totum tibi commendo, quodcumque Tua Dominatio suaserit, id sum secuturus.

Datae anno 1538 septimo die Augusti.

Tuae Dominationi obsequentissimus Johann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)⌊Ioannes LehemannusJohann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)⌋