BCz, 244, p. 43

Magnifice Domine et mi carissime Corneli.

Quod te vivum esse mihi Deo gratia vivo declarasti, incredibili gaudio me affecisti gestiensque non sine summa voluptate copiosas tuas litteras adeoque amanter ad me scriptas legi et relegi non semel et, cum eas magistratus Gdanensis per certum ad me nuntium misit, nolui illum sine meis hinc dimittere, quas dominis suis daturus est, ut illi, quo ad te perferantur, modis, quibus possint, curent commodioribus. Dabis igitur, si brevior aut incultior fuero, amico veniam. Scripsi hinc paulo ante reverendissimo domino Lundensi petens ab eo, ut si quid de te rebusque tuis sciret, me redderet certiorem, quandoquidem, quod tanto a te tempore nullas acceperim, dubium me de salute tua non parum fecit, scio etenim, quam diligens et officiosus scribendo aliis amicis esse soleas, d written over q⌈qdd written over q⌉e quorum numero tibi me non ultimum esse certe mihi persuadeo. Existimo sane, quod et in me experior, inter amicos usu venire, ut cum vel raro sese videant, aut invicem aliquamdiu non scribant, alicuius magni infortunii sive mortis subnasci opinionem, utpote, quod in ea cessatione amicorum animos non nisi res durissima vel casus quispiam fatalis inducere potest. Quo factum reor, ut, cum de me interdum ob temporum incommoditates vel tam vastam locorum intercapedinem nihil auditur seu scribitur, {quod} toties desideratus dicar. Hocque tandem aliquando fiet – mortales sumus – quo tempore Deus nos vocaverit, neque id mirum erit, multi nos, ut Seneca inquit, praecesserunt, multi nos sequentur, nec primi nec ultimi , modo sic vivamus, ut quacumque noctis vigilia Dominus venerit, parati simus. Atqui in the other hand, written over ae⌈aeii in the other hand, written over ae⌉ revera de te, cum tanto tempore non scriberes, triste quippiam, de te, inquam, subverebar, ut qui et aegrum te maleque ex tot itineribus affectum rediisse fama acceperam. Et qua sollicitudine, superatis iterum, ut scribis, tot periculis, me tuae litterae solverunt, quibus ad praesens carptim respondendum duxi in the other hand, written over ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉ii in the other hand, written over ...⌉, opportuniori tempore de omnibus copiosius.

Quod morem mihi gesseris relictis turgidis illis appellationibus seu titulis, quibus plerique nostro aevo gloriosiores sibi placent, meque nudis et amore nostro mutuo convenientibus verbis scribendo conveneris, gratissimum mihi fecisti utque hoc pacto mecum agas semper, a te pro iure nostrae amicitiae postulo. Ceterum et excusationem tuam, quod a quinto Novembris anni BCz, 244, p. 44 praeteriti praeter novissimas, quas heri accepi, nullas ad me ms 2 dederis,
ms 1 dederi[...] hidden by binding⌈dederisms 2 dederis,
ms 1 dederi[...] hidden by binding⌉, libenter admitto. Non tam me angit litterarum tuarum desiderium, ms 2 quam,
ms 1 qu[...] hidden by binding⌈quamms 2 quam,
ms 1 qu[...] hidden by binding⌉ ut te sciam esse superstitem, qua in re tua olim mathesis, quae ms 2 breviorem,
ms 1 b[...]viorem hidden by binding⌈brevioremms 2 breviorem,
ms 1 b[...]viorem hidden by binding⌉ tibi vitam polliceri videbatur, non parum interdum me ms 2 turbat,
ms 1 turba[...] hidden by binding⌈turbatms 2 turbat,
ms 1 turba[...] hidden by binding⌉, verum Deo fidendum est, qui omnium rerum posuit fines et terminos, quos antevertere et praevenire nemo potest. Illius benignitatem una tecum laudo et extollo, quod vivimus vivemusque, quamdiu illa permiserit in hac temporaria hic nostra superinscribed⌈nostranostra superinscribed⌉ amicitia, et deinde, ut ms 2 speratur,
ms 1 sper[...] hidden by binding⌈speraturms 2 speratur,
ms 1 sper[...] hidden by binding⌉, in illa aeterna, cum omnibus sanctis spiritibus communi perpetuo.

Quod scribis serenissimam Hungariae reginam cum sorore Leonora in ms 2 oris,
ms 1 ori[...] hidden by binding⌈orisms 2 oris,
ms 1 ori[...] hidden by binding⌉ Gallorum convenisse, prius accepi, additum tamen fuit regem ms 2 Galliae,
ms 1 Gall[...] hidden by binding⌈Galliaems 2 Galliae,
ms 1 Gall[...] hidden by binding⌉ sub praetextu invisendi utramque reginam caesari castrum ms 2 quoddam,
ms 1 quodda[...] hidden by binding⌈quoddamms 2 quoddam,
ms 1 quodda[...] hidden by binding⌉ munitissimum dolo ademisse, quod confictum esse puto, cum tu istius rei non ms 2 memineris,
ms 1 m[...]mineris stain⌈meminerisms 2 memineris,
ms 1 m[...]mineris stain⌉. Multae ad eum modum fabulae ad nos perferuntur.

Tuam iterum amicam admonitionem, qua me ms 2 confirmas,
ms 1 confi[...]mas hidden by binding⌈confirmasms 2 confirmas,
ms 1 confi[...]mas hidden by binding⌉ ac omnem molestiam, quam a meis calumniatoribus ms 2 pertuli,
ms 1 pertul[...] hidden by binding⌈pertulims 2 pertuli,
ms 1 pertul[...] hidden by binding⌉, excutere iubes, iam pridem exsecutus sum neque reliquum quicquam, quod me remordeat bonique omnia consulo propter eum, qui et inimicos nos docuit diligere. De litteris, quas ad me ex Belgrado domino Lasconi dedisti, sic actum, ut scribis esse ms 2 arbitror,
ms 1 arbitr[...] hidden by binding⌈arbitrorms 2 arbitror,
ms 1 arbitr[...] hidden by binding⌉.

Ill(ustrissimo) or Ill(ustri)⌈Ill(ustrissimo)Ill(ustrissimo) or Ill(ustri)⌉ domino comiti palatino Federico, qui clarissimam vestram Dorotheam duxit, omnia fausta precor ob id potissimum, quod iam ms 2 tandem,
ms 1 tan[...] hidden by binding⌈tandemms 2 tandem,
ms 1 tan[...] hidden by binding⌉ inter tot, quas non parvo tempore procabatur, assecutus sit, quam ms 2 volebat,
ms 1 voleb[...] hidden by binding⌈volebatms 2 volebat,
ms 1 voleb[...] hidden by binding⌉ aut quam Fors domina campi et coniugii obtulit.

De ms 2 Fabiano,
ms 1 Fabi[...] hidden by binding⌈Fabianoms 2 Fabiano,
ms 1 Fabi[...] hidden by binding⌉ et Isipe ex scheda cognosces.

Coniugi vero tuae pro ea ms 2 propensione,
ms 1 propens[...] hidden by binding⌈propensionems 2 propensione,
ms 1 propens[...] hidden by binding⌉, quam descripsisti, magnas gratias habeo. Balivum Gandavensem ms 2 hospitem,
ms 1 hos[...]tem hidden by binding⌈hospitemms 2 hospitem,
ms 1 hos[...]tem hidden by binding⌉ meum cum suis et Michaele bene valere gaudeo oblectatusque sum non parum, quod dominus de Heulle adeo amice et honorifice mei memor fuerit. Illi et omnibus amicis vicissim, ut omnia ex animi sententia prosperrime cederent, ex animo faveo.

Quod scribis ill(ustrissimum) or ill(ustrem)⌈ill(ustrissimum)ill(ustrissimum) or ill(ustrem)⌉ comitem palatinum Rheni Federicum ratione ms 2 contracti,
ms 1 contrac[...] hidden by binding⌈contractims 2 contracti,
ms 1 contrac[...] hidden by binding⌉ matrimonii minime in rebus Danicis quieturum, commodius ms 2 meo,
ms 1 m[...] hidden by binding⌈meoms 2 meo,
ms 1 m[...] hidden by binding⌉ iudicio quiesceret. Tu scis, quantum illi principi humanissimo et ms 2 prudentissimo,
ms 1 [...]dentissimo hidden by binding⌈prudentissimoms 2 prudentissimo,
ms 1 [...]dentissimo hidden by binding⌉ boni optaverim atque quantum potui procuraverim semper. ms 2 Lis,
ms 1 [...] hidden by binding⌈Lisms 2 Lis,
ms 1 [...] hidden by binding⌉ siquidem, ut prius scripsi, est de paupere regno teque non ms 2 praeterit,
ms 1 praeteri[...] hidden by binding⌈praeteritms 2 praeterit,
ms 1 praeteri[...] hidden by binding⌉, BCz, 244, p. 45 quod regnum hoc cum aliis regnis liberam electionem habentibus heredes non admittunt. Neque optimi huius principis mores adeo omnibus grati et laudati cum moribus Danicis et ingeniis, quae novisti, umquam convenire possent. Si indigenam et suae linguae ferre non poterant regem, quid alterius idiomatis et nationis? Sed de his non est meum vel disputare, vel decernere, neque hic mihi seritur vel metitur, non potui tamen de his ad te, quod huic optimo principi optime velim, mihi temperare.

Porro institutum serenissimae reginae Mariae ad eos animos in sese exulceratos in negotio illius regni pacandos non possum non laudare, praesertim quod sacratissima maiestas caesarea te ad id unum delegerit, cuius rerum gerendarum dexteritate et prudentia non parum boni in eiusmodi componendis dissidiis fieri posse tibique, quo hanc tempestatem tranquilliorem reddere valeas, strenuos conatus non defuturos omnino mihi persuadeo, modo Deus per gratiam suam, qui has nationes non immerito castigat, adminiculum suum afferat.

Ill(ustrissimus) or Ill(ustris)⌈Ill(ustrissimus)Ill(ustrissimus) or Ill(ustris)⌉ marchio Albertus, vicinus meus, sororio suo deesse non potuit, quem ut non excuso, ita nec accusare meum est. Indignum vero esse, quod hoc bellum diutius tolerari debeat, maxime tecum sentio, quandoquidem si non reipublicae causa, quae certe me movet, cogitur me movere mea, quam ipse patior, non parva incommoditas ob frumenta mea, quorum Deo gratia satis magna mihi est copia in horreis et granariis vestros exspectans Hollandos, quibus si pro futuro vere non erit navigatio libera, sine magno rerum mearum detrimento esse non possum. Cura igitur, quantum potes, ut illi sic pro regio nomine dissidentes pacem et vestri liberam ad nos navigationem habeant.

Quid vestrates contra Gdanenses aut illi vicissim in vestros ms. vestras(!) ⌈vestrosvestros ms. vestras(!) ⌉ querelarum habeant, mihi incognitum est, scripturus sum itaque contribulibus meis, ut in his me edoceant. Quicquid ab illis recepero, te non latebit.

Et si quid per me pro sacratissima maiestate caesarea et eius subditis fieri, quod praestare possum, censeas, praescribe, nihil est, quod facturus sum libentius.

Dominum Lasconem tibi de Moschica nostra expeditione scripsisse gratum fuit, nec minus, quod sorti eius apud ingratos Hungaros condoleas. Est enim vir acris ingenii et rerum, quae hoc nostro turbulento saeculo sursum ac deorsum volvuntur, non contemnendi iudicii, quo qui praestant, ut sunt res, quas tractant, ita facili negotio hu written over ii⌈iiuu written over ii⌉c vel illuc impelluntur. Passibus ambiguis fortuna volubilis errat in illis BCz, 244, p. 46 praecipue, qui eius favori et potentiae fidunt nimium. Quamquam mihi a ms 2 multis,
ms 1 mult[...] hidden by binding⌈multisms 2 multis,
ms 1 mult[...] hidden by binding⌉ iam annis visus non sit, libenter in nuptiis filiae serenissimi regis mei, quae illustrissimo domino marchioni Brandenburgensi elocata est, cum eo ms 2 conveni,
ms 1 conve[...] hidden by binding⌈convenims 2 conveni,
ms 1 conve[...] hidden by binding⌉, in quibus serenissimus dominus meus opera mea et servitio meo usus est saepius non sine calumniatorum meorum dolore et maerore nemoque illorum ausus fuit, cum me coram rege et regina publice, etiam illis audientibus, offerrem ad respondendum omnibus, qui me iniquissime detulissent, vel mutire quidem. In eaque oblatione perstiti coram principibus meis ad unius fere integri mensis decursum, tandem cum laude et gratia illarum maiestatum benigniter dimissus.

De Campense nostro, quod nihil audio, nescio, quid ominari debeam. Oblectabar hic eius eruditione et ms 2 iucundis,
ms 1 iucun[...] hidden by binding⌈iucundisms 2 iucundis,
ms 1 iucun[...] hidden by binding⌉ moribus non parum minimeque mihi onerosus fuisset, si mecum vivere et ms 2 illis,
ms 1 ill[...] hidden by binding⌈illisms 2 illis,
ms 1 ill[...] hidden by binding⌉, quae ei impartiri potui, diutius uti voluisset. Iam versionis illius illius succinctae psalterii Zwinglium auctorem fuisse, ex aliis ms 2 editis,
ms 1 ed[...] hidden by binding⌈editisms 2 editis,
ms 1 ed[...] hidden by binding⌉ sub eius nomine libellis cognovi estque per quendam, qui praeliminarem ascripsit epistulam, in divorum numerum relatus, quod fortiter in bello ms 1 c[um] suis,
ms 2 a tuis⌈cum hidden by binding⌈[um]um hidden by binding⌉ suisms 1 c[um] suis,
ms 2 a tuis⌉ occubuerit et tantam faecem malorumque hominum congeriem, qui Corpus Christi oppugnant, post se reliquerit, non est, ut alia eius exemplaria ad me transmittas. De laudatis illis Bibliis in Gallia nuper excussis velim exemplar unum mihi mitti, et pretium et gratiam non vulgarem a me habiturus.

Quod epistula mea cum ms 2 versiculis,
ms 1 versiculi[...] hidden by binding⌈versiculisms 2 versiculis,
ms 1 versiculi[...] hidden by binding⌉ tibi et amicis non displicuerit, pro tuo in me facis amore, qui illam emulsit. Post illam missam, legi amanuensis mei exemplum, in quo scriptum reperi, gemitusque reprimere cogor, quod si et ego sic scripsi, recondere pro reprimere addito, et si quid fortassis aliud est, in tuo sit arbitratu, siquidem senium, quod post quinquagesimum ms 2 annum,
ms 1 annu[...] hidden by binding⌈annumms 2 annum,
ms 1 annu[...] hidden by binding⌉ prima Novembris transacti novissime me infestare coepit, ms 2 labantes,
ms 1 lab[...]tes hidden by binding⌈labantesms 2 labantes,
ms 1 lab[...]tes hidden by binding⌉, ut scis, facit pedes caligantesque fenestras.

Grundiis fratribus, quod ad patriam auram redierint, gratulor. Opinabar certe ms 2 ita,
ms 1 it[...] hidden by binding⌈itams 2 ita,
ms 1 it[...] hidden by binding⌉ futurum, quod utrisque doctis et candidis meis amicis cum aere Hispano et moribus eius nationis non admodum posset convenire, utpote quae fuscos et magis agrestes homines reddere solet ex albentibus ms 2 et,
ms 1 e[...] hidden by binding⌈etms 2 et,
ms 1 e[...] hidden by binding⌉ civilibus, cuius rei coniecturam ex me capio. Illos ubi conveneris, quaeso meo nomine salute plurima impartiri.

Ill(ustrissimum) or Ill(ustrem)⌈Ill(ustrissimum)Ill(ustrissimum) or Ill(ustrem)⌉ dominum comitem de Nasseu(!) prudenter sibi consuluisse, ut aula ms 2 posthabita,
ms 1 posthabit[...] hidden by binding⌈posthabitams 2 posthabita,
ms 1 posthabit[...] hidden by binding⌉ domi malit esse dominus, probo plurimum. Non est tibi incognitum, quantum hunc principem virum or verum⌈virumvirum or verum⌉ coluerim et magnifecerim ms 2 semper,
ms 1 sem[...] hidden by binding⌈semperms 2 semper,
ms 1 sem[...] hidden by binding⌉ utque me illi per opportunitatem commendes, maiorem abs te in ms 2 modum,
ms 1 mod[...] hidden by binding⌈modumms 2 modum,
ms 1 mod[...] hidden by binding⌉ oro. Si quid est, quod ei hinc gratum esse et a me praestari ms 2 possit,
ms 1 poss[...] hidden by binding⌈possitms 2 possit,
ms 1 poss[...] hidden by binding⌉, propensionem et operam meam polliceare.

Idem ut agas cum ill(ustri) or ill(ustrissimo)⌈ill(ustri)ill(ustri) or ill(ustrissimo)⌉ BCz, 244, p. 47 domino comite de Buren, qui superioribus diebus humanissimas et favoris plenas ad me dedit litteras, quibus et impraesentiarum, nisi tempus me deficiat, rescribendum statui, impense rogo.

Quae de Indiis et magno illo Cortesio, cui magna committi et credi deberent cuiusque inter Hispanos tot dotibus ornatum hominem similem nescio et quae praeterea de compatre meo et Hieronimo Seyler, qui ubi potuit, praeter commodum neminem amicum habuit, scripsisti, ad unguem intellexi. Saylero autem, cum tota eius acies inclinata esset Augustae, Velseris illi pessime volentibus, nemoque illi quam Ehinger compater et ego staremus in praesidiis, quomodocumque inter illos res habeat, ingratitudinem boni nequeo consulere. Quicquid ab illo beneficii umquam accepi (si beneficium dicendum est, quod praesenti auro aut aere solvi oportet), satis cum magno eius faenore est repensum, tum mihique aliud, operam eius habens a Velseris usurariam, quam quod ille voluit, <impetrare> non potui. Tales amici ms. anni(!) ⌈amiciamici ms. anni(!) ⌉ sunt, qui emolumentis amicitiam metiuntur. Valeant. Ausus est item et debitum, quod in Hispania Alberto Kuon Welserorum quondam factori per Fuggaros fuit per me solutum, post aliquod longum tempus, quasi Lethaeum bibissem, a me per litteras serio et imperiose repetere. Helvetius est, pallor in ore sedet etc. Sic tamen hoc de eo scriptum intelliges, ut non ob id me illi male velle aut amicitiam nostram scissam esse putes.

De Lyncken ad schedam te remitto. Est apud me frater eius, qui in fasciculo litterarum adiuncto parentibus, item et filius illius de Ballieul scripsit. Is pueris meis in camera praeest et semper in eodem mecum dormit cubili. Adulescens ingenuus et mihi prae ceteris carus written over ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉usus written over ...⌉, qui mihi a serenissima regina Hungariae sit commendatus, cui me etiam aliquando per opportunitatem commendabis. Praeterea et puer ille Ioannes filius cytharodae Bruxellensis, quam nosti, in organis tangendis institutus, apud me habetur futurus aliquando non imperitus musicus. Velim, idipsum salute dicta parentibus eius indices.

Commilito tuus Bernardus capitaneus meus est Lubaviensis, alter Georgius, cum sum extra domum, rei familiari et familiae praeest, uterque magnis te resalutant cyathis musco or musto⌈muscomusco or musto⌉ plenis. Mater mea carissima cum duabus sororibus tibi et tuis omnibus omnia felicissima precantur. Tertia propediem ad me post mortem mariti, doctoris Ioannis Reynecii, qui mense praeterito longa aegritudine fractus e vivis cessit (requiescat in pace) ventura est vidua. Favissem profecto, si Deo placuisset, defuncto sororio meo longiorem aetatem, iam enim mihi carior et in rebus suis prudentior esse coeperat, BCz, 244, p. 48 sed sic fuit in fatis.

Iam mihi videor ad eas, quas Brugis ms. Bruxellis(!) ⌈BrugisBrugis ms. Bruxellis(!) ⌉ scripsisti, carptim respondisse. Si quid deest, commonebis.

Quas ex Lunenburgo XXVII Octobris nuper ad me dedisti, erant mihi longe gratissimae, cum quod me de multis, quae scire avebam, reddidere certiorem, tum etiam, quod te sospitem ex tot molestis itineribus et periculis eousque pervenisse significabant. Exhilarasti me illis non vulgariter, quod carissimum communem amicum nostrum Saxo Carolum dominum Gotscalcum revaluisse tecumque in ea legatione tibi collegam fuisse, immo et apud comites Emedanos mei honorificam mentionem habitam esse declarabant. Illis, inquam, dominis comitibus, ut a me ms. ame(!) ⌈a mea me ms. ame(!) ⌉ vicissim felicissimos in omnibus successus preceris, operamque meam, si quibus in rebus eis hic inservire aut commodare possum, offeras, rogo plurimum. Fieri etiam hoc ipsum apud alios amicos, quos obiter inveneris, speciatim vero apud magnificum dominum Wolfgangum de Affenstein, singularissimum amicum, summopere cupio.

Quod iterum de Gdanensibus scribis, gratum mihi fecisti. Commonebo illos ad eundem modum, si quid cum vestratibus habent controversiae ratione navigationis, ut stent pactis in compromisso contentis, neque secus eos facturos mihi persuadeo. Quicquid de his in notitiam meam pervenerit, non committam, quin scias cum primis.

Adhortationem tuam, quam vigore legationis civitatibus fecisti, legi libenter. Ceterum, mi carissime Corneli, permitte pro veteri inter nos fiducia pauca tecum in ms 2 his,
ms 1 hi[...] hidden by binding⌈hisms 2 his,
ms 1 hi[...] hidden by binding⌉ conferre, quae tamen nolim aliorsum atque ego sentio, hoc est ex nulla affectione huius aut alterius partis accipias. Quod ius filia habere ms. h(abe)rae(!) ⌈haberehabere ms. h(abe)rae(!) ⌉ potest vivente patre, qui omne ius regium per tyrannidem amisit extorrisque ob eius, ut scis, plurima facinora et captus hucusque detinetur, praeterea immunitatem illius regni cum aliis liberis regnis communem, qua heredibus nihil debent, quam quod volunt, non ignoras. Qualis ergo est haec iuris actio nuncupanda, quae nulla in re ratione filiae patre vivente fulcitur, nolim te suscip suspicari, quod huic nobilissimae puellae principique clarissimae hoc regnum invideam, quibus velim et Franciae, et Angliae regna accedere, verum non possum non turbari animo, quod videam ex ea ambitione gravius cum nostratium et vestratium magno incommodo, orbis Christiani tumultu, bellum exoriri. Posset nobis Hungaria esse speculum, quae, quantam auri et sanguinis profusionem animarumque Christianarum perditionem pepererit, cui est — quaeso — obscurum? Quo fit, cum ista apud me reputo, quod ob ea mala, quae ex hoc bello, si ulterius grassabitur, ms 2 imminent,
ms 1 immine[...] hidden by binding⌈imminentms 2 imminent,
ms 1 immine[...] hidden by binding⌉, non possum nisi dolere et angi, quamvis ego de minimis BCz, 244, p. 49 sim, qui hinc detrimentum sit passurus. Quare te, quantum possum, ex animo commoneo et deprecor, sic his rebus pro tua incomparabili industria intendas, ut tandem in mari (mea nihil refert, quisquis rex fuerit) pacem habeamus, ne diutius mutua distrahantur commercia, unde aeque ms. equae(!) ⌈aequeaeque ms. equae(!) ⌉ vestris et nostris innumera accrescent damna. Caveamus, ne, quod prudentis non est, dicamus: non putaram. Sed de his hactenus, tibi vero gratiam habeo, quod me ea, quae copiose scripsisti, noluisti latere.

Pro his item, quae de Ioanne a Leydis scriptum mihi fuit paulo ante ex Vienna, quod ille miser rex ad serenissimum Romanorum etc. regem in Austriam deduci et ibidem pro meritis coronari debuit. Utinam illi tertius accederet propheta seditiosus ille Lubecensium, Wollenwefer, quem audio in Bremensi civitate cum multis pecuniis, quibus conductis peditibus novas Lubeci tumultus concitare statuerat, ab episcopo captum.

Miserandum interitum doctissimorum virorum et vere ms. verae(!) ⌈verevere ms. verae(!) ⌉ sanctorum, cardinalis Roffensis et Thomae Mori, quis non perhorrescat ac doleat? Contigit illis hoc, quod multis prius sanctis et bonis viris pro veritate variis suppliciis et necibus affectis. Atqui tyrannus iste Dei iudicium et iustitiam non impune ms. impunae(!) ⌈impuneimpune ms. impunae(!) ⌉ cum pellice et adultera suisque complicibus evadet. Quae in his pontifex serenisimo regi meo scripsit, mitto tibi exemplum. Dominus Deus, ut certo confido, dabit Carolo caesari nostro flagellum contra hunc publicum adulterum et optimorum virorum truculentissimum occisorem. Velim Eustachium nostrum nunc vere agere Vulpeculam, quo et sibi cavere et rebus caesaris bene consulere posset. Si quando ad illum dabis litteras, mei – quaeso – memoriam ei refrica et salutem adscribe.

Chartae, quas mihi de successu Tunisii misisti, fuerunt gratissimae omnisque ea caesaris felicitas mirum in modum me oblectavit, ipseque unus est, qui nostro tempore victor fuit in Aphrica, quam ante eum multi caesares non viderunt. Dominus Deus ulterius conatus eius sanctos et pios dirigat atque in terrorem infidelium illorumque internecionem ms. internicionem(!) ⌈internecioneminternecionem ms. internicionem(!) ⌉, quam felicissime provehat semper. Neque et equitem illum auratum, quocum mihi non ingrata fuit familiaritas, quem Langhessum vocant, omittere potui, quin te eo onerarem, ut meis verbis, ubi tu eum conveneris, salutem dicas.

Vides, quot te amicis negotiis, quae vix decem plaustra ferrent, gravarim. Tu vicissim, quicquid volueris hic, mihi imponito, ipse subibo humeris nec me labor iste gravabit. Tametsi hic apud nostros a facie sis incognitus, virtutes nihilosecius tuae a me amicis praedicatae satis notae sunt, quae, quod BCz, 244, p. 50 mihi tribuis multos habere amicos, tibi quam plurimos conciliarunt.

Nova, quae in calce litterarum poni solent, haec apud me sunt. Serenissimos reges meos, patrem et filium, reginamque cum prole regia Vilnae in Lituania optime ms. optimae(!) ⌈optimeoptime ms. optimae(!) ⌉ valere neque tibi victoriam nostrorum in Moscovia ignotam esse arbitror, ubi aliquot castra ceperunt, inter quae, quod maius et munitius habebatur, Starodub nuncupatum, cum per pacta et condiciones illud ex manibus hostium, qui numero in eo cum omni plebe ex viciniis collecta feruntur fuisse ad quattuordecim milia, eripere non poterant integrum, totis viribus sunt aggressi et tandem, cum acerrime defenderetur, cuniculis subfodere immissis pulveribus incendiariis sunt coacti, quorum vis inflammata castrum hoc ligneum, ut apud eas gentes construi solent, disiecit et totum igne absumpsit. Feruntur in eo multa bona, quae ab omni parte inducta fuerant, exusta, pauca tamen audacia nostrorum Vulcano erepta in eoque Moscorum perierunt multi. Qui vivi elabi ex vallis et propugnaculis poterant, omnes a nostris sunt capti et de illis baiorum, quos nob<i>les vocant, mille quadringenti ante tentorium imperatoris exercitus nostri comitis Tarnoviensis gladio percussi in terrorem aliorum, ne vi capi se permitterent. Praeerant huic castro duo duces Moscovici, quorum unus, ne in potestatem nostrorum deveniret, colluctatus est cum flammis in eisque periit, alius, cuius nomen est Offczina, habens fratrem apud viduam ducem Moscoviae, cui ex illius gentis more mariti vicarius officium praestat coniugale, vivus captus est et ad regem Vilnam missus. Medio illius speratur commoda pax. Interea vero, quo nostri passim libere in Moscovia grassabantur, nullae hostium copiae visae sunt et si qui visi, ut nostros detinerent, ne ulterius progrederentur, tanta formidine perculsi sunt, quod illico relictis et abiectis armis et plaustris fuga saluti consuluerint cessitque haec expeditio Deo gratia serenissimo domino meo satis feliciter, quam si pax certa et optata hidden by binding⌈[a]a hidden by binding⌉ consequeretur, sublimi feriam vertice sidera.

Cogitatur et contra foedifragum Valachum, qui written over ae⌈aeii written over ae⌉ fere in ipsis nuptiis, quae celebratae sunt Cracoviae XXIX Augusti praeteriti, ut supra scripsi, serenissimae filiae regis mei, in eam partem Podoliae, quae Pokuczye vocatur, ubi cum Bruxellis vobiscum agerem, ipse Valachus profligatus et caesus fuit, praeter nostram opinionem fide, ut solet, posthabita, irruptionem fecit non sine magnis igne et ferro damnis, quod si pax erit cum Moscis, Polonorum BCz, 244, p. 51 vires vindictamque in se promeritam brevi experietur.

Et ne te nostrarum rerum quicquam praetereat, magnam scias inter ecclesiasticos in regno factam mutationem. Cum iam in procinctu esset ad eas, de quibus scripsi, nuptias, archiepiscopus noster Gneznensis et regni primas, qui trium regum fuit cancellarius, vir experientiae et industriae non vulgaris et Ioannis nostri Drevicii, quem Bononiae et Augustae novisti, patruus, debitum carnis solvit. Suffectus est in locum illius dominus Cricius, tum episcopus Plocensis. In episcopatum Plocensem successit Premisliensis noster, tibi non incognitus, vir recti, sinceri perspicacisque ingenii Ioannes Choincius. Premisliensem episcopatum assecutus est Camenecensis, de quo adhuc deliberatur, cui secretariorum sit dandus. Post discessum regis ex Cracovia, alia, ut vocant, se obtulit vacantia - longa aegritudine confectus mortuus est desideratissimus dominus et pater meus reverendissimus dominus Petrus Thomicius episcopus Cracoviensis, vir acris iudicii et ingenii multaeque eruditionis, cum quo mihi non parum spei, opis et consilii, quibus uti in rebus adversis liberrime solebam, decessit. Dominus Deus aeternam ei det beatitudinem. Ambit eum episcopatum nothus regis dominus Ioannes episcopus Vilnensis, sed quantum ex nostra aula, unde paulo ante plures habui litteras, intellexi, praecedet illum episcopatu Plocensi relicto Choincius noster sigillumque et magni cancellarii officium, quo certe inter omnes nostros dignissimus est, accipiet. Ego sorte mea contentus, non commutarem quietem meam in hac tenuitate cum pontifice Romano. Abunde satis illi est, qui non cupit amplius. Has laconicas tuis copiosis rependo et nisi celeritas nuntii a scribendo me distraheret, tanta dulcedo me cepit tecum loquendi, longe essem prolixior. Tu vero cura, quod etiam abs te vehementer oro et obsecro, ut ad eum modum frequenter mecum loqueris optime et quam diutissime cum dulci tua coniuge et filiolo Ascaniolo, garrulo, grassulo.

Vale, mi carissime et animo insitissime Corneli, et, quod facis, impense te amantem amare non desinas.

Ex castro meo Lubaviensi, XXIII Decembris anno circa finem M-o D XXXV.

Magnifice et mi carissime Domine Saxo Carole.

Ea, quae litteris communis amici nostri domini Cornelii annotasti, fuerunt mihi oppido quam gratissimae, spirabant enim tuum in me amorem et dulcem illam consuetudinem, qua mihi vix ulla fuit gratior. Proinde tibi pari BCz, 244, p. 52 vicissitudine omnia precor faustissima, quae si ipse dare possem hidden by binding⌈[em]em hidden by binding⌉ nihil est, quod facerem libentius. Tu propensionem non aspernare et tibi de me persuade, quod de tui amantissimo tibique amicissimo.

Vale et iterum atque iterum.

Amici et fratres carissimi animoque meo sedulo praesentissimi valete.