Text #88
Reply to the speech, delivered by the Polish Envoy Ioannes DANTISCUS in Valladolid, 1522-12-27, given by Mercurino Arborio di GATTINARA on behalf of the Emperor Charles V von Habsburg[Valladolid] [1522-12-27 — 1523-01-04]
Manuscript sources:
1 | |
2 | |
3 |
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Responsum caesareae maiestatis per magnum cancellarium
Magnifice Domine Orator.
Orationem, quam doctissime proposuistis serenissimi Poloniae regis nomine, sacratissima maiestas caesarea bene intellexit et libenter audivit. Imprimis de salutatione, visitatione ac exhibitione illius serenissimi domini vestri per vos facta deque illius maiestatis fraterno amore et benevolentia, qu[a] sacratissimam maiestatem caesaream prosequitur, prout verbis amplissim[is] declarastis, sacratissima maiestas caesarea ingentes agit gratias et se ru[r]sus serenissimo domino vestro pari vicissitudine offert affectissimum.
Audivit a vobis sacratissima maiestas caesarea non sine gravi animi dolore, quomodo vires et potentiae infidelium in dies crescant et augeantur et quantum hinc, si non fiet generalis resistentia, calamitatis et cladis toto orbi Christiano immineat, quemadmodum nuper in Regno Ungariae in Carinthia et nunc circa Rhodi oppugnationem potest prospici. Unde sua sacratissima maiestas ex corde non parva turbatione afficitur, quod res Christiana in his periculosis turbis sit constituta, praesertim in his regnis, quibus non solum ex debito officii, verum etiam necessitudine sanguinis est obligata.
Et quod non possit hoc tempore, sicut velit et maxime cuperet, his rebus intendere, quo huiusmodi infidelium conatus reprimeretur, nihilominus maiestas sua sacratissima, quantum possibile est et quantum, implicata in his bellis, quae invitus gerit, potest, omnem curam studium et operam impendit et ad res Christianas iuvandas convertit, commisitque per totum imperium, ut omnis ea pecunia, quae illius maiestati pro coronatione debetur, seorsum colligatur et pro conscribendis gentibus contra Turcas servetur. Misitque paulo ante classem non contemnendam cum militibus et commeatu ex Regno suo Siciliae ad succurrendum Rhodianis, de quibus speratur, quod Turcus nihil lucri faciet.
Quod vero serenissimo domino vestro hoc bellum displiceat et sacratissimam maiestatem caesaream ad componendum illud rogat et hortatur, plurimum hanc sollicitudinem et prudentiam serenissimi domini vestri maiestas caesarea sacratissima lauda[t] et commendat, estque in hoc proposito, modo aequis condicionibus fieri possit, quod una cum serenissimo rege Angliae cognita hac publica necessitate, quae Christianitati instat, et ad postulata summi pontificis et serenissimi domini vestri bellum hoc deponat. In qua re illius serenitas multum laborat et nullum praetermittit studium.
Hoc igitur bello composito sacratissima maiestas sua omnes suas vires se ipsam et sanguinem suum adiunctis sibi aliis regibus Christianis et principibus contra Turci et aliorum tyrannorum infidelium conatus opponet et nihil, quod bonum et Christianum imperatorem spectat, omittet, Deoque bene favente, cum primum poterit, serenissimi domini vestri et Ungariae Regno mature subveniet.
[A]gitque magnas gratias serenissimo domino vestro fratri suo et consanguineo carissimo, quod, quemadmodum consuevit semper, arma sua et se ipsum his diebus pro tuendo se et Orbe Christiano opposuerit, unde maiestas sua sacratissima cum aliis Christianis principibus ipsi serenissimo domino vestro semper plurimum debere fatebitur.
Privatam audientiam, quam cupitis, maiestas sua sacratissima vobis est propediem datura rogatque, ut hanc moram, quae propter haec festa facta est, et quia maiestas sua sacratissima aliquantisper male habuit, vobis non displiceat. Mittet pro vobis maiestas sua post haec festa et libenter vos videbit et audiet.