Reverendissimo in Christo Patri, domino Ioanni Dei gratia episcopo Varmiensi, domino et maecenati suo honorandissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine benefactor colendissime.

Commendatione servitutis meae in gratiam Vestrae Dominationis Reverendissimae commissa.

Allatae sunt huc ex urbe Roma litterae nepotis ex sorore Vestrae Dominationis Reverendissimae domino doctori Hosio, quibus ab illo summa diligentia et contentione orat, omnia obtestans, ut canonicatus Warmiensis, si forte vacare decernetur, illi cedat neve a me impediatur. Ego, si hanc fuisse voluntatem vel Reverendissimae Dominationis Vestrae vel nepotis illius scivissem, numquam illum petere a reverendissimo domino meo in animum induxissem, qui non hanc solum, sed omnem fortunam viliorem mihi esse et inferiorem duco gratia Vestrae Reverendissimae Dominationis. Sed cum ad hanc meam petitionem et iam impetrationem a reverendissimo domino meo accesit, etiam voluntas commendatioque Dominationis Vestrae Reverendissimae, qua reverendissimum dominum meum rogare est dignata pro me, nihil dubito inconsulta Dominatione Vestra Reverendissima nepotem illius hunc canonicatum ambire. Et tametsi ego non dubito, si forte vacare decernetur, quin meus sit futurus, cui eum maiestas regia immediate a summo pontifice, cum primum vacare beneficia decreta fuerint, impetrat, impetratio enim nepotis Reverendissimae Dominationis Vestrae ante vacationem beneficii irrita est, tamen quidvis mallem, quam ut eum contra voluntatem Reverendissimae Dominationis Vestrae obtinere deberem aut in eo ipso aliquem Vestrae Reverendissimae Dominationis amicorum offendere.

Quare maiorem in modum Reverendissimam Dominationem Vestram, dominum meum colendissimum, rogo, ne pariatur me in beneficio isto a suis impediri, ne quod mihi iam et voluntate, et commendatione Vestrae Dominationi Reverendissimae beneficii accessit, id alio illius inclinata mente non tam iucundum accidat. Spero Reverendissimam Dominationem Vestram mei, servitoris sui, et suae dignitatis habituram rationem. Nec enim id propterea scripsi, quod de Vestrae Dominationis Reverendissimae sanctissima constantia dubitarem, sed ut testatum relinquerem me omnem potius indignitatem et infortunium malle, quam ut in ea fortuna assequenda alicui Vestrae Dominationis Reverendissimae amico obstiterem, cui voluntas illius accederet.

Commendo me gratiae Vestrae Dominationis Reverendissimae, domino meo colendissimo, eamque in annos Mathusalem valere cupio.

Datae Vilnae, XV die mensis Decembris anno Domini MDXXXX-o.

Vestrae Reverendissimae Dominationis humillimus servitor Nicolaus Lock

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino suo clementissimo

Commendata humillima servitute mea in gratiam Reverendissimae Dominationis Vestrae, domini mei clementissimi.

Quod proxime Casparis nullas meas ad Reverendissimam Dominationem Vestram adiunxerim, Reverendissime Domine, in causa fuit susceptum onus servitii in guardia summi pontificis, quod ob inopiam sumptus cum maximo meo detrimento subire coactus sum. Ubi nihil aliud, nisi me singulis horis servitio interesse licet. Unde nisi me Dominatio Vestra Reverendissima, dominus meus clementissimus, in quo omnis spes mea est sita, exemerit, actum erit de me studiisque meis. Quare Reverendissimam Dominationem Vestram obnixe precor me, ut mihi ex canonicatu a venerabili capitulo plus pecuniae, quo felicius in ingenuarum artium studiis versari possim, numeraretur, iuvare velit. Scit enim procul dubio Reverendissima Dominatio Vestra, quantum pecuniae, qui Romae suis sumptibus vivere voluerit, ut habeat, oportet. Et nisi mihi superesset intimus amicus meus venerabilis dominus Caspar Hannovius, nepos Dominationis Vestrae Reverendissimae, qui me et consilio, et auxilio numquam iuvare intermittit, pereundum mihi esset. Confido itaque gratiae Reverendissimae Dominationis Vestrae eamque mihi inopi in hoc opem laturam minime dubito.

De Alexandro vero nepotem Dominationis Vestrae Reverendissimae venerabilem dominum Gasparem, cui negotium hoc magis est notum, quo in statu res sint, satis fuse scripsisse certo scio. Hoc unum tamen Dominationi Vestrae Reverendissimae scribere ausim eum ex adventu meo Romam adeo perterritum, ut, quicquid agat aut quo se vertat, nesciat.

Summum pontificem proxima Quadragesima Bononiam profecturum communis fama est. Praeter haec nova Romae alia sunt nulla, quae Reverendissimae Dominationi Vestrae digna scribi putem.

Commendo me gratiae et tutelae Reverendissimae Dominationis Vestrae, domini mei clementissimi. Quam ad annos quam plurimos salvam atque incolumem esse opto.

Datae ex urbe Roma, in vigilia Purificationis Gloriosissimae Virginis Mariae anno Domini 1545.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae humillimus servitor Nicolaus Lok canonicus etc.

Reverendissime Domine, domine clementissime.

Quamprimum me dominus Caspar, confrater carissimus, nomine Vestrae Reverendissimae Dominationis salutasset, eamque salvam atque incolumem esse cum cognovissem, magno affectus sum gaudio, ingentesque ago gratias Reverendissimae Dominationi Vestrae, domino meo clementissimo, quod mei in litteris suis mentionem fecerit. Det Deus itaque Omnipotens Reverendissimae Dominationi Vestrae pro hac singulari sua erga me gratia vitam salubrem, opto, atque eam longaevis temporibus felicem regnare concedat, necnon me ter fortunatum natum existimarem, si aliquando aliqua in re Reverendissimae Dominationi Vestrae, domino meo clementissimo inservire possem.

Praeterea mei officii esse existimavi Reverendissimae Dominationi Vestrae, quae hic agantur, scriptis significare, videlicet quod sanctissimus dominus noster se prae nimia senectute adeo debilem esse exscusaverit, ut hoc Tridentinensi Consilio interesse non possit. Misit itaque Tridentum tres cardinales, deputatos legatos, unum de Sancta Cruce, alterum Parisium, tertium de Anglia, quos multi episcopi et quamplures alii doctissimi quique viri comitati sunt. Praeter haec Roma modo nihil aliud habet novi, sed quamprimum aliquid orietur Reverendissimae Dominationi Vestrae scribere non negligam. De Alexandro venerabilem dominum Casparum, nepotem Dominationis Vestrae Reverendissimae, cui negotium istud magis est notum, quo in statu res sint, satis fuse scripssisse non dubito.

Ego, Reverendissime Domine, ob inopiam sumptus factus sum ex clerico miles, miserrimamque neglectis studiis in guardia summi pontificis ago vitam, et, nisi mihi solus dominus Caspar superesset, qui in me iuvando omnem suam impendit operam, intereundum mihi esset. Sed dabit his Deus quoque finem, atque haec olim meminisse iuvabit. Commendo gratiae et favori Dominationis Vestrae Reverendissimae, quam diu salvam atque incolumem esse cupio.

Datae ex urbe Roma, XX die mensis Martii anno Domini 1545.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae servitor Nicolaus Lok

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni, Dei gratia episcopo Warmiensi, domino et patrono suo clementissimo

Reverendissime Domine, domine clementissime.

Litteras Reverendissimae Dominationis Vestrae paenultima Maii anni praeteriti ad me datas, nonis Aprilis anni praesentis accepi, quibus mihi Reverendissima Dominatio Vestra, quod me nep<ot>i suo, domino Gasparo, commendaverit scribit, eumque in omnibus meis negotiis mihi profuturum indicat, quam suam in me iuvando operam, et qualis sit, Reverendissimae Dominationi Vestrae prioribus litteris meis declaravi, quodque suasu Reverendissimae Dominationis Vestrae, licet invitus, Romam sim profectus, ingentes pro hoc tam fideli consilio Reverendissimae Dominationi Vestrae domino meo clementissimo ago gratias. Sentio enim modo, quantum commodi mihi haec mea peregrinatio futuris temporibus adferre posset, si mihi tantummodo tanti superessent sumptus, quibus relicto hoc nefando servitio, solo ingenuarum artium studio operam dare liceret, qua in re spero, immo mihi certo persuadeo, Reverendissimam Dominationem Vestram, dominum meum clementissimum, mihi inopi quemadmodum tum praesenti, tum etiam per litteras suas absenti, pollicita est, opem laturam. Nova, quae Reverendissimae Dominationi Vestrae digna scribi putem, praeter haec alia sunt nulla.

Sacram caesaream maiestatem hisce temporibus legatum suum, ut ipse pontifex propria persona concilio Tridentino intersit, misisse, quod nuntium summus pontifex, cum excusationem suam apud caesaream maiestatem nullius esse momenti cognovit, aegro animo tulit atque nepotem suum nomine cardinalem Fernesium, modernum Regni protectorem, hoc in negotio veloci cursu ad caesaream maiestatem misit. Quid vero inde orietur novi, quamprimum experiar, Dominationi Vestrae Reverendissimae scribere non negligam.

Alexander tredecimo ante Calendas Maii mecum lites coepit, quem brevi poenam suis factis dignam accepturum minime dubito, perseverat enim in sua malitia, neque de sacramento (uti antea) quicquam credit, neque honorem eum, quem debet, cum eum aliquando divino officio interesse contingit, Sacrosancto Corpori Salvatoris nostri Iesu Christi exhibet. Praeterea, Reverendissime Domine, satis mirari non possumus cum domino Gasparo calliditatem eius hominis, qui litteras Dominationis Vestrae Reverendissimae ad dominum Gasparum attulit, neque cur Romam venerit ab eo explorare potuimus, percontabatur tamen de Alexandro quam diligentissime cupiens eum alloqui, cum quo an locutus sit, scire nequeo, eumque aliquid in commissis ab aliquo ad Alexandrum habuisse existimo, sed nihil palam conari ausus est.

Commendo me gratiae et patrocinio Dominationis Vestrae Reverendissimae eamque longaevis temporibus salvam atque incolumem esse opto.

Ex urbe Roma, XX Aprilis anno Domini 1545.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae humillimus servitor Nicolaus Lok

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino clementissimo

Reverendissime Domine, domine clementissime.

Ex litteris Dominationis Vestrae Reverendissimae proxime ad dominum Gasparum scriptis cognovi, quod nullae meae Dominationi Vestrae Reverendissimae adhuc sint redditae neque ubi locorum sim, Dominatio Vestra Reverendissima sciat. Quid causae vero sit, quod tam tarde ad Dominationem Vestram Reverendissimam perferantur, scire nequeo, cum ego etiam, ipso domino Gasparo teste, omnibus suis, quas per hoc tempus, quo Romae sum, Dominationi Vestrae Reverendissimae scripsit, meas ad Dominationem Vestram Reverendissimam semper adiunxerim. Quare Reverendissimam Dominationem Vestram, ne id negligentiae meae ascribat, obnixe precor, cum ii, quibus meas committo, quominus perferantur, sint causa maxima.

De homine autem isto, de quo Dominationi Vestrae Reverendissimae in prioribus scripsi, quid animi haberet, perspicere tum temporis satis non potui. Verum forte fortuna iam Prussiam a Roma discedere volens, ut contra me et dominum Gasparum coram iudice de rebus, quae illi non satis constabant, testimonium daret, ab Alexandro arrestatus, unde perterritus miser atque, ne Dominationem Vestram Reverendissimam testimonio hoc commoveret, pertimescens, se praedicto Alexandro nullum, cum de his, super quibus examinari debuerat, nihil sciret, testimonium dare posse excusavit, immo plus sibi de malefactis, quae maiori ipsimet Alexandro detrimento quam commodo essent, si ea fateri deberet, constare praesente ipso affirmavit. Quo audito Alexander animoque hominis cognito, continuo ab eo extensis brachiis discedens, eum, etiam examine relicto, liberum dimisit.

Quo ad causam nostram nihil optabilius nobis evenire potuisset, nam non satis miranda atque etiam horrenda illius hominis facinora, quae neque domino Gasparo, neque mihi adhuc erant nota, nobis enumeravit. Super quae eum coram iudice II Maii clam examinari fecimus negotiisque nostris maxime profutura arbitramur. Non est itaque, cur is pauper Reverendissimae Dominationi Vestrae sit suspectus.

Ego, Reverendissime Domine, numquam, quandocumque oportunitate uti licebit, intermittam, quin Dominationem Vestram Reverendissimam de omnibus, quae hic agantur, certiorem reddam.

Commendo me gratiae, tutelae et patrocinio Dominationis Vestrae Reverendissimae, quam diu salvam atque incolumem esse opto.

Ex Urbe, 8 die Maii anno Domini 1545.

Dominationis Vestrae Reverendissimae humillimus servitor Nicolaus Lok

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episco[po] Varmiensi, domino suo clementissimo

Reverendissime Domine, domine clementissime.

Redditae sunt mihi a Peruhio redeunti litterae Dominationis Vestrae Reverendissimae eisque venerabilis capituli ad Dominationem Vestram Reverendissimam scriptae erant inclusae, quibus lectis singularem in me gratiam Dominationis Vestrae Reverendissimae et venerabilium dominorum inconstantiam cognovi, cum mihi Romam eunti pecuniam, quae canonicis bonis litteris operam navantibus a venerabili capitulo debetur iusto tempore, se missuros promiserint.

Nunc, in eo tempore, quo solutio fieri debet, exsistente, inter se quasdam statutorum fingunt exceptiones excusationesque, quo minus mihi eam, quam iure debent, spretis etiam monitionibus Dominationis Vestrae Reverendissimae solvant, immo in usus suos convertant. Neque miror, Reverendissimae Domine, quod talia conari studeant, cum praelatorum et canonicorum apud ecclesiam tantus sit numerus, ut iis proventibus qui singulis accedunt, vitam sustentare nequeant, nisi id parum, quod nobis absentibus, deditur, sibi etiam vendicent, sed videant ipsi, in quem finem istud successu temporis deveniat, non enim erga me solum eiusmodi excusationibus utuntur, verum etiam erga venerabilem dominum Gasparum Hannovium nepotem Dominationis Vestrae Reverendissimae carissimum, qui a sex annis usque in hodiernum diem in negotiis et servitiis venerabilis capituli propriis sumptibus expediendis semper accuratissimus diligentissimusque fuit et adhuc est pro laboribus et benemeritis suis, statutis etiam bene solutis corpus praebendae a praedicto venerabili capitulo contra ius et fas sibi devagatur. Facile igitur Reverendissima Dominatio Vestra, quid inde eveniat, diiudicare potest.

Venerabilem dominum praepositum tamquam seniorem (etsi ipsimet venerabili capitulo satis superque hac de re scripserim, quarum copiam his inclusam Reverendissimae Dominationi Vestrae mitto) meis rogavi, venerabile capitulum promissi et debiti admonere velit, ne, si posthac alio modo per me monitum fuerit, impudenter me fecisse dicat. Excusationem Dominationis Vestrae Reverendissimae, quod ob eas, quas nepotibus ceterisque amicis facit, expensas me iuvare non possit, aequo animo ut feram meque domum conferam necesse est, cum adeo ab omnibus me destitum, video, ut Romae diutius manere non possim.

Negotium cum Alexandro, Reverendissime Domine, in eo modo exsistit statu, ut nisi nos salvus conductus, de quo dominus Gaspar Dominationi Vestrae Reverendissimae prioribus suis scripsit, impediat, cum confirmatione regiae sententiae brevi sit optatissimum finem consecuturum opem ferente nobis atque ipsae iustitiae domino Iesu, quemadmodum fusius et domini Gasparis litteris Dominatio Vestra Reverendissima intelliget.

Causam mortis iunioris reginae omnes in tota Germania reginam seniorem esse dicunt. Nova praeter haec alia modo sunt nulla, videlicet quod lanczgrabius Hessiae totum exercitum ducis Brunswicensis prostraverit ipsumque una cum filio captivum tenet. Commendo me gratiae, tutelae et patocinio Dominationis Vestrae Reverendissimae eamque ad annos quam plurimos salvam atque incolumem esse opto.

Ex urbe, XV Novembris anno a Christo nato 1545.

Eiusdem Dominationis Vestrae Reverendissimae humillimus servitor Nicolaus Loka canonicus etc.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino clementissimo

Reverendissime Domine, domine clementissime.

Ex litteris Reverendissimae Dominationis Vestrae, quas mihi venerabilis dominus Gaspar, nepos Dominationis Vestrae Reverendissimae carissimus, vigesima Maii cum viginti quinque ducatis reddidit, satis abunde cognovi, quanto amore et gratia me Reverendissima Dominatio Vestra complectitur, cum se acerrimum mei negotiorumque meorum defensorem esse ostendit maximasque curas et molestias mea causa minime gravatur suscipere. Cum itaque huic adeo benigno et clementi Reverendissimae Dominationis Vestrae erga me animo neque opibus, neque ullis meis servitiis satisfacere valeo, gratias debitas agere et Deum pro Dominatione Vestra Reverendissima orare numquam desinam.

Venerabili capitulo, quod pecuniam mihi missam acceperim, scripsi meque litteris, quantum potui, illi commendavi petiique ab eo, ut solutionem pecuniae mihi (ut dicunt) mutuo datae usque ad felicem meum (si fieri poterit) in patriam reditum differat. Nam si eam pro festo divi Martini proxime futuro ex fructibus anni imminentis venerabile capitulum repetere voluerit, praescriptum tempus ab ipso nullo modo in Italia adimplere potero. Vereor tamen magnopere, Reverendissime Domine, immo mihi certo persuadeo, preces has meas nullum omnino pondus apud venerabile capitulum habituras.

Praeterea Reverendissimam Dominationem Vestram latere nolui, quod sexta die mensis Iunii complures ex Gallia ad summum pontificem et nonnullos cardinales pervenere litterae, quae certo pacem factam inter Gallorum regem et regem Angliae in se continebant. De his vero, quae in India Orientali et Terra Sancta acta sunt, Reverendissimam Dominationem Vestram litteris domini Gasparis satis edoctam esse minime dubito.

Cum Alexandro nostro quomodo agatur, eundem dominum Gasparem Reverendissimae Dominationi Vestrae de omnibus satis copiose scripsisse certo scio. Qui summo studio laborat, ut quamprimum hac lite ad finem deducta in patriam ad Dominationem Vestram redeat. Quod brevi opem ferente domino Iesu futurum confido.

Commendo me gratiae, tutelae et patrocinio Dominationis Vestrae Reverendissimae. Quam ad annos quam plurimos salvam atque incolumem esse cupio.

Ex urbe, XII-a Iunii 1546.

Reverendissimae Dominationis Vestrae humillimus servitor Nicolaus Loka

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo clementissimo

Commendata officiosissima servitute mea in gratiam Dominationis Vestrae Reverendissimae, domini mei clementissimi.

Reverendissime Domine, antistes clementissime.

Nolo Reverendissimam Dominationem Vestram latere, quod cum venerabilis dominus decanus noster ad {ad} nos pertulisset, sibi a doctore Solpha scriptum fuisse Alexandrum salvum conductum per reginalem maiestatem impetratum cert[o] habere atque ab omnibus criminibus absolutum esse et indies in Prussiam reditum maturare novasque turbas (ad concordiam suadens), ...turum suis affirmaret, continere me non potui, quin hac de re reverendissimum dominum meum, venerabilem dominum doctorem Hosium, litteris meis certiores redderem et a quo huiusmodi fabulae scriberentur, aperirem.

Quid responsi ad meas acceperim, Reverendissima Dominatio Vestra ex litteris domini doctoris Hosii ad me datis (quae his sunt inclusae) accipiet. Neque ulli eorum de tali salvo conductu constare quicquam, reverendissimus dominus meus et dominus Grabia litteris suis approbant, praeterquam quod reverendissimus dominus Cracoviensis litterarum mentionem faciat, quae adhuc in Maio a regia maiestate ipsi Alexandro sunt concessae, quibus, ut quem vellet, ad defen<den>dum se sibi adiungeret procuratorem, illi sit admissum. Locutus est etiam frater meus cum domino Grabia, ne facilis in emittendo huiusmodi salv[o] conductu esse vellet. Is iuramento adhibito pollicitus est se eum nullo modo emissurum. De reverendissimo domino episcopo C[ra]coviensi nullum est dubium, quin laboret, ne Alexander p... voti sui compos fiat.

Litterae Reverendissimae Paternitati Vestrae inscript[ae] ... inclusae erant, quas aliquid magni in se habere, qu[od Reverendissimam] Dominationem Vestram scire oporteat considerans, communicato cu[m venerabi]li domino Ioanne, nepote Dominationis Vestrae Reverendissimae (qui me su[mmo] amore complectitur), consilio, ne aliqua mora in red... committeretur, proprio nuntio illas Reverendissimae D[ominationi]s Vestrae mi[tto].

A domino Gasparo ex Urbe 21 Octobris litteras accep[i], quarum data de die decima quarta Iulii erat praesentis anni. Quibu[s] ..., quod adhuc Alexander propter cardinalium congregationem, quae hucusque nullo modo fieri potuit, liber maneat, indi[es] seque aut in Polonia, aut in Prussia omnino hiematurum commisso Sampsoni negotio pollicetur.

Nos hic apud ecclesiam prospera adhuc, laus superis, fruimur valetudine, Deum indies exorantes, ut Reverendissimam Dominationem Vestram, dominum nostrum clementissimum, diu salvam et incolumem conservet.

Commendo me gratiae, tutelae et patrocinio Dominationis [Vestrae] Reverendissimae.

Datae Warmiae, raptim decima quinta Novem[bris] anno 1547.

Dominationis Vestrae Reverendissimae humillimus servus [Nicolaus Loka]

Domino Locka

Venerabilis etc.

Gratum nobis fuit, quod Fraternitas Vestra nobis communicavit, quae ad eam ex aula regis in causa Alexandri de non impetrato salvo conductu scripta fuerunt. Idem nobis antea venerabilis dominus doctor Hosius et ipse magnificus dominus vicecancellarius descripserant, quemadmodum Fraternitas Vestra ex superioribus nostris litteris ad nepotem nostrum, venerabilem dominum Ioannem Hannovium, scriptis, intelliget, cui haec omnia significavimus, certiora tamen nunc ea esse credimus, cum eadem etiam nuntius Fraternitatis Vestrae retulerit, quam ut de iis nobis dubitare liceat.

Quod Fraternitas Vestra nobis litteras doctoris Hosii, quas suis adiunxit, proprio nuntio transmisit, agimus gratias, et si vicissim illi gratificari poterimus, propensio nostra non deerit Fraternitati Vestrae.

Quam feliciter valere optamus.

Datae ex arce nostra Heilsberg, XVIII Novembris MDXLVII.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino et maecenati colendissimo

Reverendissime Praesul, Antistes Colendissime.

Nolo Reverendissimam Paternitatem Vestram latere, quod 18 Maii apud me pransi sint magnificus dominus Achacius Zema palatinus Mariemburgensis et generosus Ioannes a Werden. Reliquerunt apud me litteras Celsitudini Vestrae reddendas. Ne igitur aliqua mora in reddendo esset, proprio famulo meo Braunsbergam eas misi, ut eo celerius ad Celsitudinem Vestram pe <r> venirent. Nova habeo nulla. Post festa Pentecostes Elsbergam ire ad suscipiendos sacerdotii ordines constitui, nisi debilitatem Celsitudinis Vestrae [o]ffenderem.

Commendo me meosque patrocinio et tutelae Celsitudinis Vestrae eamque in annos Nestoreos salvam et incolumem esse cupio.

Datae Warmiae, 18 Maii anno 1548.

Celsitudinis Vestrae humillimus servitor Nicolaus Lok canonicus etc.