Poem #89
Hymnus 27. In hostes Gloriosissimae Mariae Virginiswritten before 1548-07-10 first edition 1548-07-10
Early printed source materials:
1 | DANTISCUS 1548 (Phaleutium hendecasyllabum in hostes Gloriosissimae Mariae virginis) p. Or-[O4]r (in extenso) |
2 | DANTISCUS 1571 (Phaleutium hendecasyllabum in hostes Gloriosissimae Mariae virginis) p. 44r-46r (in extenso) |
3 | DANTISCUS 1576 (Phaleutium hendecasyllabum in hostes Gloriosissimae Mariae virginis) p. 44r-46r (in extenso) |
4 | DANTISCUS 1764 (In hostes gloriosissimae Virginis Mariae) p. 283-287 (in extenso) |
Prints:
1 | HIPLER 1857 (In hostes gloriosis. Virg. Mariae / Zum die Feinde der glorwürdigen Jungfrau Maria) No. 29, p. 226-235 (in extenso; German translation, Franz HIPLER) |
2 | DANTISCUS 1934 (In hostes gloriosissimae Virginis Mariae / Przeciwko nieprzyjaciołom Najświętszej Panny Marji) No. 29, p. 158-167 (in extenso; Polish translation, Jan Michał HARHALA) |
3 | Dantisci Carmina (Hymni 29. In hostes Gloriosissimae Mariae Virginis) No. 48. 29, p. 286-289 |
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Serpens perfidus, invidens saluti
Nostrae, virus in hunc profudit orbem,
Postquam primus homo creatus esset,
Ex costa sociam suaque cepit,
De ligno vetito quod abstineret
Iussus, de reliquis haberet escam.
Tunc is cum muliere disputator
Nostros fraude sua procul parentes
Ex horto miseros amoenitatis
Proiecit. Deus ergo, semper hostis
Ut sit femina, iure fecit, angui,
Illius caput utque conterendo
Confringat, genetrix simulque virgo
Hoc tum tempore quae fuit futura.
Quid mirum, satanas suis ministris
Coniunctus quod adhuc, licet subactus,
Hanc odit, nequit et pati sacratum
Eius nomen, honoris atque laudem?
Qua gaudent superi proboque verae
Servi religionis hic amore
Huius Virginis inclutaeque Matris
Flagrantes et eam pie colentes,
Ex qua natus homo Deus redemit
Nos a flammivomis vadis Averni.
Per quam siderei poli patescit
Cunctis aula fidelibus superna
Et quae fida stat advocata nobis
Apud propitium suum precando
Natum, ne scelerum rependat actis
Poenas promeritas nec ut relinquat
Nos hoc tempore, daemonum procellis
Quo mundus modo fluctuat malignus.
Hanc tu, quisquis is es, furore captus
Et totus spaticus parem putabis
Nostris hic mulierculis misellis?
Quae nos concipiunt iniquitate
Plenae, putribus ex viri medullis
Et magno pariunt doloris aestu,
Subiectae vitiis molestiisque,
Foedis illecebrisque servientes.
Hanc illis, malesane, comparabis?
Hanc, inquam, licet a Deo sit esse
Destinata prius parens Tonantis,
Quam mundus fieret vel hoc, in illo
Quod constat vel ubique quod movetur,
Et nunc astrifera sedens in arce
Est coniuncta suo beata nato,
Qui terras, mare lucidumque caelum
Implet rector et omne, quod videtur.
Per quem respicit, audit atque praestat,
Quidquid vel petimus, vel intus optat
Mens devota, precesque puriores
Gratas suscipit et facit libenter
Hoc, quod poscimus, impetratque cuncta
A caro pia filio precatrix,
Quae desiderio vel apta novit,
Vel scit commoda pro salute, nostro.
Hanc vates veteres sacris figuris
Praedixere diu tot ante saeclis;
Bis senis etiam prius Sibyllis
Non ignota fuit, libris et Hermes
Huius fecit in orbe mentionem,
Quo divinitus ille tunc agebat,
Praemonstravit et hanc Dei parentem,
Reginam quoque siderum futuram,
Humanumque genus per hanc ab Orco
Salvandum nece prolis innocentis.
Quid, nequissime veritatis osor,
Audes dicere ceteris puellis
Aequalem nec apud Deum valere
Hanc plus, femina quam colo laborans,
Quae vel putris harae lutosa verrit?
Quo te daemon agit sub hoc furore,
Non noscis miser. Hostis est et hostem
Per convicia te facit; sed isti,
Infelix, neque Virgini nocere
Umquam nec poteris furens obesse.
Commuta potius proinde mentem
Insanam; resipisce teque Matri
Commenda propere Dei potentis!
Erroris veniam dabit fatenti
Et nati tibi gratiam parabit.
Est clemens etenim, benigna, mitis,
Lapsis atque reis patrona semper,
Praesens anteque iudicis tribunal
Peccatoribus advocata cunctis.
Quodsi perstiteris licenter ore
Blasphemo mala proloqui recepta,
Quae vulgus varium dolo subintrant
A cultuque trahunt parentis huius,
Quam Christus veneratur ac honorat
Cum sanctis simul omnibus, quid inde
Exspectes, tua mens, reor, docebit,
Quae praesaga tibi renuntiabit
Venturum prope vindicis flagellum,
Cui subducere te, miser, nequibis.
Si nos hic homines honore matres
Nostras prosequimur, piis amantes
Ex affectibus, isque comminamur,
Illas qui leviter probris lacessant,
Quid summum faciet regens Olympum,
O insane, tibi tuaeque linguae,
Qui tot vocibus impudenter audes
Hanc cunctis venerabilem creatis
Attentare? Feres brevi repostas,
Diris suppliciis sub igne, poenas;
Non impune diu suae parenti
Contemptum fieri Deus relinquet.
Nostrae, virus in hunc profudit orbem,
Postquam primus homo creatus esset,
Ex costa sociam suaque cepit,
De ligno vetito quod abstineret
Iussus, de reliquis haberet escam.
Tunc is cum muliere disputator
Nostros fraude sua procul parentes
Ex horto miseros amoenitatis
Proiecit. Deus ergo, semper hostis
Ut sit femina, iure fecit, angui,
Illius caput utque conterendo
Confringat, genetrix simulque virgo
Hoc tum tempore quae fuit futura.
Quid mirum, satanas suis ministris
Coniunctus quod adhuc, licet subactus,
Hanc odit, nequit et pati sacratum
Eius nomen, honoris atque laudem?
Qua gaudent superi proboque verae
Servi religionis hic amore
Huius Virginis inclutaeque Matris
Flagrantes et eam pie colentes,
Ex qua natus homo Deus redemit
Nos a flammivomis vadis Averni.
Per quam siderei poli patescit
Cunctis aula fidelibus superna
Et quae fida stat advocata nobis
Apud propitium suum precando
Natum, ne scelerum rependat actis
Poenas promeritas nec ut relinquat
Nos hoc tempore, daemonum procellis
Quo mundus modo fluctuat malignus.
Hanc tu, quisquis is es, furore captus
Et totus spaticus parem putabis
Nostris hic mulierculis misellis?
Quae nos concipiunt iniquitate
Plenae, putribus ex viri medullis
Et magno pariunt doloris aestu,
Subiectae vitiis molestiisque,
Foedis illecebrisque servientes.
Hanc illis, malesane, comparabis?
Hanc, inquam, licet a Deo sit esse
Destinata prius parens Tonantis,
Quam mundus fieret vel hoc, in illo
Quod constat vel ubique quod movetur,
Et nunc astrifera sedens in arce
Est coniuncta suo beata nato,
Qui terras, mare lucidumque caelum
Implet rector et omne, quod videtur.
Per quem respicit, audit atque praestat,
Quidquid vel petimus, vel intus optat
Mens devota, precesque puriores
Gratas suscipit et facit libenter
Hoc, quod poscimus, impetratque cuncta
A caro pia filio precatrix,
Quae desiderio vel apta novit,
Vel scit commoda pro salute, nostro.
Hanc vates veteres sacris figuris
Praedixere diu tot ante saeclis;
Bis senis etiam prius Sibyllis
Non ignota fuit, libris et Hermes
Huius fecit in orbe mentionem,
Quo divinitus ille tunc agebat,
Praemonstravit et hanc Dei parentem,
Reginam quoque siderum futuram,
Humanumque genus per hanc ab Orco
Salvandum nece prolis innocentis.
Quid, nequissime veritatis osor,
Audes dicere ceteris puellis
Aequalem nec apud Deum valere
Hanc plus, femina quam colo laborans,
Quae vel putris harae lutosa verrit?
Quo te daemon agit sub hoc furore,
Non noscis miser. Hostis est et hostem
Per convicia te facit; sed isti,
Infelix, neque Virgini nocere
Umquam nec poteris furens obesse.
Commuta potius proinde mentem
Insanam; resipisce teque Matri
Commenda propere Dei potentis!
Erroris veniam dabit fatenti
Et nati tibi gratiam parabit.
Est clemens etenim, benigna, mitis,
Lapsis atque reis patrona semper,
Praesens anteque iudicis tribunal
Peccatoribus advocata cunctis.
Quodsi perstiteris licenter ore
Blasphemo mala proloqui recepta,
Quae vulgus varium dolo subintrant
A cultuque trahunt parentis huius,
Quam Christus veneratur ac honorat
Cum sanctis simul omnibus, quid inde
Exspectes, tua mens, reor, docebit,
Quae praesaga tibi renuntiabit
Venturum prope vindicis flagellum,
Cui subducere te, miser, nequibis.
Si nos hic homines honore matres
Nostras prosequimur, piis amantes
Ex affectibus, isque comminamur,
Illas qui leviter probris lacessant,
Quid summum faciet regens Olympum,
O insane, tibi tuaeque linguae,
Qui tot vocibus impudenter audes
Hanc cunctis venerabilem creatis
Attentare? Feres brevi repostas,
Diris suppliciis sub igne, poenas;
Non impune diu suae parenti
Contemptum fieri Deus relinquet.