Poem #48
Ionas prophetawritten shorty before 1535-05-04 first edition 1577
Manuscript sources:
| 1 | |
| 2 | |
| 3 | |
| 4 | |
| 5 | |
| 6 | |
| 7 | |
| 8 | |
| 9 | |
| 10 | |
| 11 | |
| 12 | |
| 13 | |
| 14 |
Early printed source materials:
| 1 | ŁASICKI 1577 Posnania (Praedictio ruinae Gedani) p. p. [1] unnumbered after p. Cv (in extenso, shorter version) |
| 2 | SAMOSTRZELICKI (Praedictio ruinae Gedani) p. I iii + 2 pages unnumbered (in extenso) |
| 3 | FRIEDWALD 1579 (Vaticinium reverendissimi domini Johannis Dantisci Episcopi olim Varmiensis ad charam patriam regiam civitatem Gedanensem pie scriptum) p. A iii r-v (in extenso, shorter version) |
| 4 | ŁASICKI 1579 (Ein Prophecey vom Untergang der Stat Dantzig vom Johanne Dantisco des Polnischen Königes Sigismundi Secretario der auch nachmals Bischoff zu Varmia gewesen im Jar Christi 1530 beschrieben) p. F iii + 2 p. unnumbered (German translation, shorter version) |
| 5 | SCHRÖER p. A3 r (in extenso, shorter version) |
| 6 | AURIMONTANUS 1638 p. a2v-a4r (in extenso) |
| 7 | AURIMONTANUS 1649 p. A2[c]-C3 v (Polish translation, Hiacynt PRZETOCKI; in extenso) |
| 8 | SCHUPP 1657 p. C ii v (excerpt, l. 1-16; excerpt in German translation, l. 1-16) |
| 9 | SCHUPP 1701 p. 358 (excerpt) |
| 10 | Nachricht (Vaticinium Ruituri Gedani) p. 3 (in extenso, shorter version) |
| 11 | JANOCKI 1753 p. 73-74 (in extenso) |
| 12 | DANTISCUS 1764 (Ionas propheta) p. 138-141 (in extenso) |
| 13 | MINASOWICZ No. I, p. 142 (excerpt, l. 79-82; excerpt in Polish translation, l. 79-82) |
Prints:
| 1 | WISZNIEWSKI 1844 p. 246-248 (in extenso) |
| 2 | SYROKOMLA (Polish translation, Władysław SYROKOMLA) |
| 3 | KONDRATOWICZ 1872 (Jonasz prorok, o zniszczeniu Gdańska) No. 1, p. 335-338 (Polish translation, Władysław SYROKOMLA) |
| 4 | KONDRATOWICZ 1875 p. 278-280 (Polish translation, Władysław SYROKOMLA) |
| 5 | TOEPPEN 1881 (Vaticinium reverendissimi Dom. Johannis Dantisci, Episcopi olim Varmiensis, ad charam patriam, regiam civitatem Gedanensem, pie scriptum) Anhang I. Gedichte, No. 6, p. 368 (in extenso) |
| 6 | DANTISCUS 1938 (Jonasz prorok) No. 14, p. 174-178 (Polish translation, Jan Michał HARHALA) |
| 7 | Dantisci Carmina (Ionas propheta) No. 29, p. 162-165 (in extenso) |
| 8 | NADOLSKI 1976 (Jonasz prorok, czyli przepowiednia upadku Gdańska) p. 83-85 (Polish translation, Jan Michał HARHALA) |
| 9 | SKOLIMOWSKA 2016 Vaticinium (Ionas Propheta) p. 109-113 (in extenso, shorter version) |
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Urbs nova, dives opum, Dantiscum sive Gedanum,
Accipe, divina quae tibi mente loquor!
Est breve tempus adhuc; si non peccata relinques,
Hoc quibus exundas tempore, fracta rues.
Crevisti cito, sic etiam superis male grata
Decresces; instant iam tua fata tibi.
Impietas, fastus, luxus, tria monstra, ruinam
Iam tibi, ni fuerint prorsus abacta, parant.
His tribus es iam facta tumens, infrenis et exlex;
Hinc, quodcumque libet, iure licere putas.
Parsque tui potior tribus his est plena: senatus;
Humor hic in plebem devius unde fluit.
Interiisse prius propter tria funditus ista
Cum populis urbes, oppida, regna liquet.
Haec nequit Omnipotens tria ferre diutius in te;
Quae nisi depuleris, te gravis ira manet.
Iamque tibi excidium gliscens clademque minatur,
Ni propere facias, quae mea dicta monent.
In primis redeas ad religionis avitae,
Quam te scis temere deseruisse, viam!
Ne veterum fuge contemnens pia dogmata patrum!
Et nova — namque novum despice! — virus habent.
Mentis et inflatae sinuosum pone tumorem,
Ex partis opibus qui tibi magnus inest!
Maior honestatis quam formae cura sit in te,
Ut iunctus niteat cum probitate decor!
Virgo tegat patulo fratrantes pectore mammas,
Quae, quasi prostitui debeat, ire solet!
Ne sit nupta procax, alienis compta capillis,
Fascia nec superet neve tiara modum!
Serica cum gemmis et torquibus exue! Vestis
Est satis huic statui lanea digna tuo.
Illa tuos decuit maiores; te malus illam
Quis pudor hoc itidem tempore ferre vetat?
Sisque potestati iurata mente fidelis,
Sub cuius placido tegmine tuta viges!
Copia te rerum non efferat aut maris ulla
Prosperitas, verti nam solet illa brevi!
Paeniteas laesisse Deum, commissa fatere
Et veniam vita sub meliore petas!
Linque voluptates, sectas erroris et omne,
In quo te Domino noveris esse ream!
Et quod adulteriis, stupris cenisque per hortos
Peccasti, supplex corde gemente dole!
Ingluviem vincant ieiunia, templaque luces,
Quod Thaisque fuit, sit Metanoea tibi!
Pauperibus largire libens fratrique remittas
Noxam, quod partum fraude, repende, tenes!
Te nihil hinc sequitur, nisi quod praestabis egenis,
Hoc siquidem vita fine carente beat.
Sic eris e multis, quae restant, libera poenis,
Mitior et fiet vindicis ira Dei.
Te plagae tandem moveant, iam ter tibi missae,
Exitium gravius ne tibi quarta ferat!
Ante dedit pestes aër tibi, nuper et ignes;
Quid dederint undae, non meminisse nequis.
Haec sed adhuc tria contemnens elementa superbis;
Te saltem reliquum cogat habere metum!
Si cum terrigenis — erit actum — terra moveri
Coeperit, in praedam facta iacebis humi.
Ultrices aquilae commercia publica tollent,
Comprimet annonae Vistula clausis iter.
Infantem draco depascens tua moenia cinget,
Alite prognatus, cuius es ipsa, Iovis.
Cumque lupis aderunt ursi, cum tigride pardi,
Cum catulis et item torva leaena suis.
Valleris, liceat, iungas quoque Pelion Ossae,
Non secura tamen, ni Deus adsit, eris.
Externis tunc praesidiis frustrata manebis
Divitiisque tuis despoliata gemes.
Tunc te destituent vires, ornatus et omnes
Deliciae, quibus es turpiter usa satis.
Quidquid in hortorum latebris festisque diebus
Plebs spatians gessit, tunc, miseranda, lues,
Impietas, fastus, luxus, tua numina, tecum
Tunc simul in barathrum, quod meruere, cadent.
Admonui quondam Ninivitas, profuit. Et te,
Ut prosim, moneo; si sapis, adde finem!
Longanimis solet esse Deus, resipiscat ut inde
Peccator, tolerans crimina multa diu.
Quae cum non cessant, castigat et acrius, affert
Cum magno poenas fenore supplicii.
Accipe, divina quae tibi mente loquor!
Est breve tempus adhuc; si non peccata relinques,
Hoc quibus exundas tempore, fracta rues.
Crevisti cito, sic etiam superis male grata
Decresces; instant iam tua fata tibi.
Impietas, fastus, luxus, tria monstra, ruinam
Iam tibi, ni fuerint prorsus abacta, parant.
His tribus es iam facta tumens, infrenis et exlex;
Hinc, quodcumque libet, iure licere putas.
Parsque tui potior tribus his est plena: senatus;
Humor hic in plebem devius unde fluit.
Interiisse prius propter tria funditus ista
Cum populis urbes, oppida, regna liquet.
Haec nequit Omnipotens tria ferre diutius in te;
Quae nisi depuleris, te gravis ira manet.
Iamque tibi excidium gliscens clademque minatur,
Ni propere facias, quae mea dicta monent.
In primis redeas ad religionis avitae,
Quam te scis temere deseruisse, viam!
Ne veterum fuge contemnens pia dogmata patrum!
Et nova — namque novum despice! — virus habent.
Mentis et inflatae sinuosum pone tumorem,
Ex partis opibus qui tibi magnus inest!
Maior honestatis quam formae cura sit in te,
Ut iunctus niteat cum probitate decor!
Virgo tegat patulo fratrantes pectore mammas,
Quae, quasi prostitui debeat, ire solet!
Ne sit nupta procax, alienis compta capillis,
Fascia nec superet neve tiara modum!
Serica cum gemmis et torquibus exue! Vestis
Est satis huic statui lanea digna tuo.
Illa tuos decuit maiores; te malus illam
Quis pudor hoc itidem tempore ferre vetat?
Sisque potestati iurata mente fidelis,
Sub cuius placido tegmine tuta viges!
Copia te rerum non efferat aut maris ulla
Prosperitas, verti nam solet illa brevi!
Paeniteas laesisse Deum, commissa fatere
Et veniam vita sub meliore petas!
Linque voluptates, sectas erroris et omne,
In quo te Domino noveris esse ream!
Et quod adulteriis, stupris cenisque per hortos
Peccasti, supplex corde gemente dole!
Ingluviem vincant ieiunia, templaque luces,
Quod Thaisque fuit, sit Metanoea tibi!
Pauperibus largire libens fratrique remittas
Noxam, quod partum fraude, repende, tenes!
Te nihil hinc sequitur, nisi quod praestabis egenis,
Hoc siquidem vita fine carente beat.
Sic eris e multis, quae restant, libera poenis,
Mitior et fiet vindicis ira Dei.
Te plagae tandem moveant, iam ter tibi missae,
Exitium gravius ne tibi quarta ferat!
Ante dedit pestes aër tibi, nuper et ignes;
Quid dederint undae, non meminisse nequis.
Haec sed adhuc tria contemnens elementa superbis;
Te saltem reliquum cogat habere metum!
Si cum terrigenis — erit actum — terra moveri
Coeperit, in praedam facta iacebis humi.
Ultrices aquilae commercia publica tollent,
Comprimet annonae Vistula clausis iter.
Infantem draco depascens tua moenia cinget,
Alite prognatus, cuius es ipsa, Iovis.
Cumque lupis aderunt ursi, cum tigride pardi,
Cum catulis et item torva leaena suis.
Valleris, liceat, iungas quoque Pelion Ossae,
Non secura tamen, ni Deus adsit, eris.
Externis tunc praesidiis frustrata manebis
Divitiisque tuis despoliata gemes.
Tunc te destituent vires, ornatus et omnes
Deliciae, quibus es turpiter usa satis.
Quidquid in hortorum latebris festisque diebus
Plebs spatians gessit, tunc, miseranda, lues,
Impietas, fastus, luxus, tua numina, tecum
Tunc simul in barathrum, quod meruere, cadent.
Admonui quondam Ninivitas, profuit. Et te,
Ut prosim, moneo; si sapis, adde finem!
Longanimis solet esse Deus, resipiscat ut inde
Peccator, tolerans crimina multa diu.
Quae cum non cessant, castigat et acrius, affert
Cum magno poenas fenore supplicii.