Venerabili in Christo Domino, domino Ioanni Dantisco episcopo Culmensi et episcopatus Pomesaniensis administratori ac domino meo singulari

In castro Lubaviensi aut ubi fuerit

Salutem, quam Reverendissimae Dominationi Vestrae meus animus precari non desinit, minime verbis consequi possem.

Carissime ac Humanissime mi Domine, summo amore summaque benevolentia observande.

Humanissimas Dominationis Vestrae litteras, mihi autem gratissimas, in arce Lubaviensi 9-a Septembris exaratas Montissoni 28-a Novembris summo cum amore, ut debebam, summaque cum voluptate et osculatus, et mirifice amplexus sum, singulariter tamen subscriptionem, quam et manu propria exscripsit, et qua ore proprio episcopatus Pomesaniensis esse administratorem praedicavit. Hanc cum legissem, ego non mediocriter gavisus gaudio exsilui maximo et Dominationi Vestrae Reverendissimae maxime gratulor, Deoque Optimo Maximo fortunaeque immensas gratias ago, qui beneficium vestrum de Regno, rege reginaque benemeritum apud principes minime ingratos, sed beneficiorum memores reponere dignatus est. Quae quidem litterae Dominationem Vestram Reverendissimam et mei minime immemorem, et me in numerum vestrorum scripsisse insinuarunt, et id quidem nullis meis de Dominatione Vestra meritis, sed sola Magnificentiae Vestrae benignitate et solo summo erga me amore. Et eo tantis iam in me beneficiis quamquam vinctum tenet, nexu nunc tamen arctissimo servitutis in perpetuum me dev <i> nxit.

Salutavi magnificum dominum meum dominum de Granvela nomine Dominationis Vestrae Reverendissimae, qui Dominationi Vestrae conduplicatam precatur. Non potui longiori Dominationem Vestram opprimere et propter nuntii, et domini mei subitam festinationem. Imm[o], cum famulus Corneli nos sequeretur, in itinere haec pauca scripsi. Multa tamen scripturus eram, sed ad alium diem differam. Dominus Corneliuss(!) cepit litteras a Dominatione Vestra, ego nullas specta[b]am, tamen fratres, dominum Bernardum et dominum Georgium, cupio meo nomine salutari ceterosque omnes meos consodales plurima salute impartiri maxime desidero.

Montissoni, {u}ultima Decembris 1533.

Dominationis Vestrae humili[s] servitor Petrus de Mon[te] Regali

Reverendissimo in Christo Patri ac Domino, domino Ioanni Dantisco Culmensi episcopo et administrat[o]ri Pomezaniensi ac domino meo singulari

In Poloniam

In Valle de Oleto litteras accepi, quas ad me Dominatio Vestra Reverendissima misit, quae quidem per dominum Felicem regiae maiestatis Polonicae cubicularium decima iulii mihi redditae fuerunt, quas ob amorem et singularem Vestram in me benevolentiam pro summo amicitiae pignore servo. Iam vero dici non potest, quanto gaudio elatus fuerim, cum et Dominationem Vestram incolumem et mei non omnino immemorem esse intellexi. Summa Vestra benignitas et infinita humanitas non solum quibus de Dominatione Vestra benemeriti sunt, verum etiam ignotis, testis omnium fama, solet beneficiis suis opulenter subvenire. Quare ego non minima servitute Dominationi Vestrae Reverendissimae devinctus, ubi servitio meo aut quovis alio modo potero, promereri studebo. Dominum meum, qui Vestrae Dominationi Reverendissimae singulariter reddere salutes per me iubet, nomine Dominationis Vestrae maxime salutavi. Ille litteras Dominationis Vestrae Reverendissimae tam grato ac laeto animo accepit ac si a patre aut fratre missae fuissent cubiculariumque, dominum Felicem, serenissimi regis Poloniae nomine et causa vestra, in quibus potuit, favorem et operam suam libenter imposuit. Ego vero, quia non possum, desino, tantum in minoribus, ubi tamen vires meae se extendere possent, sanguinem proprium pro Dominatione Vestra libenter effunderem. Nihil habeo praeterea, quod scientia Vestra dignum iudicem, excepto, quod naves in Hispali parantur, quae debent ire mense proxime sequenti ad Indiam vel Peru, ubi dicunt aurum esse in tanta copia sicut ferrum in Biscaya aut cuprum in aliquibus partibus Jermaniae et dicunt praeterea, si apponatur ignis aestivo tempore in aliquibus montibus, manare aurum in maxima copia, quod tamen difficile est creditu. Aliae autem naves parantur, quae debent navigare ad flumen Argenti, in lingua Hispana al Rio de la Plata, ubi est argentum sicut stannum in Anglia et multo plus. Sanctissima tamen Inquisitio Hispaniae neminem cogit ad haec credendum. Dominum Bernardum fratrem, pariter dominum Georgium, dominos meos, vellem libenter salutare ceterosque omnes mihi notos. Christus Optimus Reverendissimam Dominationem Vestram tueatur.

Palentiae, 21 augusti 1534.

Dominationis Vestrae humilis servitor Petrus de Monte Regali

Reverendissimo in Christo Patri ac Domino, domino Ioanni Dantisco Culmensi episcopo meritissimo etc. ac domino meo observandissimo

In Polonia

Si intercapedo litterarum a me ad Dominationem Vestram, Carissime ac Reverendissime mi Domine, tam longa tamque muta fuit, hoc mihi vitio vertere Dominatio Vestra non debet nec credere hoc factum fuisse, quod animum a Dominationis Vestrae studio abalienarim et quod de summo meo erga Dominationem Vestram amore aliquid detractum sit. Nam tam dolui vehementer, quam qui vehementissime, et quod nihil litterarum ad Dominationem Vestram dare potuerim, et quod nullas acceperim. In causa fuere, quominus ad Dominationem Vestram scriberem, varii tam terrae, quam maris itinerum discursus, quibus longo tempore versati sumus versamurque continuo, neque finem conspicimus, et occupationes multae, quibus in his permutationibus detineri maxime soleo.

Ubicumque enim advenimus, ibi nova suppellectile, nova domus, ut Dominatio Vestra bene novit, struenda est. Neque erat mihi notum, ubi nam terrarum Dominatio Vestra Reverendissima incola esset et quam provinciam habitaret, neque habui nuntium certum, quem ad Dominationem Vestram venturum putarem et meas litteras redditurum. Nunc tamen, nobis adveniente carissimo nostro domino Fabiano, rescivi Dominationem Vestram in Pruciam incolumem et benevalentem residere, quod nobis gratissimum accidit, et statim, cum dominus Cornelius in aulam advenisset, eodem sermone affirmavit. Cui in Flandriam redeunti has ad Dominationem Vestram dare decrevi, ut Dominationem Vestram Reverendissimam non lateret illustrem dominum meum, dominum Granvelam, nosque omnes divina favente clementia perbelle valere. Quod etiam de Dominatione Vestra optare non desistimus.

Carissime mi Domine.

Cum illustris dominus meus indies magnis suis me beneficiis ornare non desistat, ita ut umquam solvendo esse queam, vellem a Dominatione Vestra hoc unum impetra[re], quod me impetraturum facile confido, videlicet, quod Dominatio Vestra scribat ad dominum meum, referendo gratias de sua amica erga me voluntate et de tantis suis in me beneficiis, ut intelligat me habere Dominationem Vestram Reverendissimam de mea felici fortuna non condolentem. Hac in re morem mihi si Dominatio Vestra gerat, si promereri non potero Dominationi Vestrae, perpetua servitute devinctum restabo. Non tamen Dominatio Vestra dicat a me hoc scivisse, tamen ab aliquibus intellexisse.

Dominus meus fecit cum filio suo, ut mihi resignaret canonicatum, quem habebat Bisantii in ecclesia Divae Magdalenae, et expedivit bullas suis sumptibus, credo, octaginta ducatos, pariter receptionem canonicis persolvit viginti duos scutatos. {U}Ultra dedit mihi unam exspectativam, videlicet primam vacantem in toto commitatu Burgondiae de beneficiis iuris patronatus caesareae maiestatis. Fuerat quidam in extremis, dicebant eum esse mortuum, procurator meus accipiebat possessionem meo nomine, sed convaluit. Valor erat trecentorum scutatorum in anno.

Etiam dominus obtinuit a maiestate caesarea pro me thesaureratum Divi Nicolai de Baro per obitum domini Crisostomi Colonna, quem Dominatio Vestra bene novit. Intromiserat se quidam Barensis, dictus Abas Rosmanus, et pacifice octo aut novem annis tenuit. Sed quia habuer[at] a principe Orangiae, tunc temporis prorege in dicto regno Neapolitano, qui quidem non habebat potestatem dandi dictum thesaureratum nec beneficium aliquod iuris patronatus, ideo dominus impetravit a caesare pro me. Sumus tamen in lite in parlamento Neapolitano, ut videant, si quid iuris ille Rosmanus habeat. Imperator tamen nunc misit litteras proregi, praesidenti consiliariisque dicti consilii Neapolitani dicens, quod eius voluntas numquam fuit dare potestatem dicto principi ad conferendum beneficium, et quod eius {u}ultima et determinata voluntas est, quod sim pacifice in possessione conservatus, et nemo audeat in contrarium venire aut murmurare. Spero brevi me finem habiturum, Deo duce.

Isabella Delgada nupsit filiam Ioanam Dantiscam cuidam Gratiano, secretario Hispano, qui olim fuit servitor Maximiliani Transsilvani et denuum(!) episcopi Habulensis. Iste Gratianus vestivit Ioanam prop<ri>is pecuni<i>s, priusquam nuberetur. Et extra<h>eret eam a domo matris vestimentis sericis, anulis aureis, torquibusque, nec deerant monilia, neque gemmae, neque cetera capitis ornamenta, et cum mag<n>a pompa fuit in domo Fucarorum ducta, ubi erat episcopus Habulensis, qui accepit eorum manus, et dictus Gratianus promisit eam accipere in uxorem, et ipsa promisit accipere eum in maritum, et eo momento Gratianus misit Ioanam ad matrem suam, quam ipse habet in Medina del Campo, et sic remansit Isabella absque filia. Ego non interfui in istis ceremonis, quia non fui vocatus, sed ii, qui interfuerant, narraverunt mihi totam tragediam, et ipsa Isabella etiam recitavit. Ne<s>cio tamen, qua spe Gratianus voluit habere dictam Ioanam, an spe praedae, an captus amore. Puella certe est eleganti forma, ut vix alia reperiatur in Valledoleto. Hoc tamen aegre fero, quod, ut dicunt, ipse ego non affirmo, laborat morbo Gallico sive propius Hispanico, cum ipse sit Hispan[us].

Dominatio Vestra meo nomine dignabitur salutare ... dominum Bernardum et dominum Georgium fratres, quibus plurimum cupio commendari ceteribusque omnibus.

Dominus Ihesus Christus Dominationem Vestram Reverendissimam incolumem et longaevam tueatur.

Ex Monsonio, Mercurii 12-a Septembris 1537.

Dominationis Vestrae humilis servitor Petrus de Monte Regali in familia domini illustrissimi de Granvela

Reverendissimo in Christo Patri ac Domino, domino Ioanni Dantisco Varmiensi episcopo et domino meo singulari

In aula regis Poloniae

Etsi raro meis litteris Dominationem Vestram Reverendissimam visito, non hoc accidit quin Dominationis Vestrae effigiem in mei pectoris profundo semper colam, sed loci distantia, impedimenta multa, quibus maxime et continuo detineri soleo et nuntiorum certorum incommoditas faciunt, ne possim meo satisfacere desiderio. Nunc tamen magnifico domino Fabiano nostro in Poloniam eunti has proposui Dominationi Vestrae dare litteras, quibus intelligere posset illustrem dominum meum dominum Granvelam nosque omnes incolumes, Dei gratia, et benevalentes, quod de Dominatione Vestra optare non desistimus. Intelleximus per dominum Fabianum Dominationem Vestram Reverendissimam habuisse alium episcopatum in triplo pinguiorem primo, quod Dominationi Vestrae maxime gratulamur precamurque superos, ut Dominationem Vestram Reverendissimam superstitem longaevamque in praefato episcopatu conservet et ad maiora, ut meretur, perducat. Nihil enim mihi gratius accidere potest, quam cum scio Dominationem Vestram Reverendissimam fortuna favente velis plenis in hoc saeculo navigare. In alioque Dominatio Vestra post huius vitae cursum, cum Deo gratum fuerit, ut felicitius naviget, Christum Omnipotentem precamur, qui Dominationem Vestram tueatur. Dominationis Vestrae fratres, dominum videlicet Bernardum et dominum Georgium salutatos maxime cupio Philipumque et ceteros omnes notos, quod si Dominationi Vestrae non esset molestum meis verbis eos salutare rem mihi et gratam et iucundam faceret Dominatio Vestra. Cui humillime me commendo et rogo, ut suis litteris me apud dominum meum illustrissimum Granvelam commendatum habeat, non quin ipse ex se habeat me satis commendatum, sed solum, ut videat Dominationem Vestram non mei immemorem. Cum ero in canonicatu meo Bisuntinensi non negabo, quin Dominationem Vestram Reverendissimam aliquando visitem in Polonia{m}.

Ex Barchinona, 10-a Martii 1538.

Dominationis Vestrae humilis servitor Petrus de Monteregali