Letter #882
Cornelis DE SCHEPPER to Ioannes DANTISCUSInnsbruck, 1533-01-15
English register:
De Schepper wrote only once to Dantiscus from Innsbruck because he was expecting to travel to Poland in the company of their mutual friend Nicolaus Nibschitz, the envoy of the Polish king [Sigismund I], as he had received a mandate to take part in the proposed negotiations there to settle the dispute between King of Romans [Ferdinand I] and his adversary in the Kingdom of Hungary.
Their departure was postponed because King Ferdinand first wanted to know the outcome of the negotiations of his envoy [Hans] Katzianer in Hungary. There it was decided that a conference would be held in Magyaróvár on 7 February, in which King Ferdinand would participate. This deprived De Schepper of all hope of leaving for Poland.
Nibschitz was commissioned to report to the King [of Poland] that King Ferdinand would only make use of his offer for negotiations in Poland under his arbitration, when the negotiations in Hungary led to no satisfactory results. It is impossible to alter the compromise reached with the Hungarians at the conference in Magyaróvár.
De Schepper should stay in Innsbruck and wait for instructions from the Emperor [Charles V] as to whether he should join him in Bologna or accompany King Ferdinand.
He wrote to the Queen [Bona Sforza] about the state of her affairs after the decease of [Alfonso] Valdés. His letter-cases – with the documents about the affairs of the Queen – have been transported to Italy, along with the imperial treasury. De Schepper himself could achieve nothing there. During his absence from court Godschalk [Ericksen] will represent the interests of Queen Bona. Ericksen went into the service of the Emperor after the death of the young Danish prince John. De Schepper has informed the Queen that [Nicolas Perrenot] de Granvelle has assured him of his support for her case. He asks Dantiscus to recommend Ericksen to the Queen.
De Schepper expresses his dissatisfaction with his current life of constant travelling and servitude and the atmosphere of mutual distrust, which makes him envy Dantiscus' otium.
In November, his son was born. The damage from the last North Sea flood is considerably greater than in 1530. The heavy losses it caused to the Lord of Beveren [Adolf of Burgundy] have probably prevented him from giving his full support to De Schepper.
At court Granvelle has seized all power. In March the Emperor will sail to Spain. Andrea Doria was recalled to escort the Emperor. As a result, he was prevented from consolidating his military successes against the Turks in the Peloponnese and the Gulf of Corinth.
De Schepper heavily criticises the Pope [Clement VII] for dissipating the property of the Holy See, endowing several Italian princes and states with towns from the Papal States. The imperial treasury equally benefits from these donations. The Flemish natural daughter of the Emperor [Margaret of Parma] has been given as a bride to turpissiumum monstrum [Alessandro de' Medici il Moro], who behaved so monstrously when the court was in Ghent. De Schepper loathes the way the Emperor collects his money. There is little hope that there will be a council, since the Pope is playing a double game.
[Louis] of Praet is returning to Flanders. After this present mission De Schepper also wants to return home, if he cannot obtain anything from his imperial employer.
He criticises the Emperor in the strongest terms, without naming him explicitly. He describes the situation in his homeland as desperate in all aspects, and hints at possible rebellion. He meditates again on the idea of living with Dantiscus in Poland, retiring from all dishonour and trouble at home. Whatever it be, he will follow Dantiscus’ example.
De Schepper insists that Dantiscus should write, and suggests various ways in which his letters can reach him. He encloses letters from Count Palatine Philipp [von Wittelsbach] and Georg [von Österreich] Bishop of Brixen [of Austria]. He wishes Dantiscus the best, and longs to meet him once again. Dantiscus can expect De Schepper’s letters from Italy or from Hungary. He conveys his greetings to Campensis.
Manuscript sources:
Auxiliary sources:
Prints:
| ||||||||||||||
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo Prae[suli], domino Ioanni Dantisco episcopo [Culm]ensi, domino et patri honorandissimo
Reverendissime et excellentissime Praesul, pater honorandissime atque animo dilectissime.
Ex Oeniponte semel ad te scripsi. Quominus saepius id fecerim, in causa fuit, quod arbitrarer me cum magnifico oratore vestro domino Nicolao Nyptzitz venturum in Poloniam ad res componendas inter serenissimum Rhomanorum regem et ipsius adversarium in regno Hungariae, quam ad rem plenum et sufficiens mandatum habui et adhuc habeo, in quantum serenissimo Rhomanorum regi videretur. Iam bimestre est, quod hic fui, neque multo minus est, quod huc advenit Nyptzitz noster, cum quo fuit mihi arctissima consuetudo et familiaritas. Ita vero haesimus animi, ut de die in diem arbitraremur nos provecturos. Nectebat morae huius causas serenissimus Rhomanorum rex, quod prius scire vellet, quid sui egissent in Hungaria, dederat enim negotium tractandi Ioanni Catzianero cum adversa parte, quae iam aliquoties suos deputaverat. Tandem ea conclusio fuit, ut ad septimum diem Februarii conventus fieret in Altenburgo Hungariae, cui tum alii plerique, tum ipsemet serenissimus Romanorum rex esset interfuturus.
Quo nuntio adveniente, advenit autem undecima huius, confestim mihi elapsa est spes in Poloniam veniendi ceciditque idem animus Nicolao Nyptzitz, quod videremus vix passuros esse Hungaros quemquam in partem recipi, praeter eos, qui suo e corpore deputarentur. Et iste quidem assecutus est responsionem fore, ut si res minus ex animi sententia procederet in Hungaria, ad Poloniam sit refugium. Interim posse eum redire in patriam nuntiareque, ex quo tractari coeptum esset ante ipsius adventum Hungarique deposcerent secum, ut Altenburgi ageretur, neutiquam posse immutari compromissum id essetque e decoro et regis, et regni, si mod[o] salvum id retinere vellet serenissimum Poloniae regem, ut Christianissimum, pie fecisse, quod se obtulerit in tam pia causa arbitrum dignum esse, cui gratiae debeantur, et agi etiam. Haec fere summa fuit. Nunc igitur ille abit, ego vero sum iussus subsistere hic usque ad adventum novi cursoris, quem exspectamus in dies a caesare, ut sciam, redeundum <sitne> Bononiam, an cum serenissimo Romanorum rege proficiscendum, iuss[us] sum enim ipsi parere, quod non invitus facio in tanta indignitate, quae aulam nostram habet.
Ex eo tempore subind[e] scripsi ad reginalem maiestatem, a qua vicissim semel atque iterum responsum accepi, propter obitum autem Valdesii nostri, quod scrinia ipsius cum fortunis caesareis adverso Danubio a Vienna missa sunt Patavium, deinde contra Oeno fluctus Oenipontem, et sic in Italiam. Quodque peste bonus ille vir diem clausit, ut molles sunt nostrae manus, quodque denique nulla Mantuae quies fuit, sed Bononiam est properatum, nihildum factum est. Substitui tamen in mei absentis locum Godtscalcum nostrum, qui mortuo principe Danorum adhuc sequitur aulam stipendio caesaris, commendato prius eo domino a Grandvella, cuius nunc sunt supremae partes. Is non minus diligenter quam fideliter est hac provincia functurus, donec ego rediero. Itaque interim omisi scribere copiose ad eos, quorum interest, de ea re habeoque responsionem a Grandvellano benignam et pollicentem omnia optima, quod omnino reor illum etiam facturum. Idipsum nunc scripsi ad serenissimam reginalem maiestatem, ad quam, si ita tibi videbitur, scribere potes notum esse tibi Godtscalcum et talem esse, qualem eum nosti.
Ego invitus cogor abesse, sed quid facias? Serviendum. Ex quo hic fui, natus est mihi filius domi, nomine paterno, facie, ut mater ait, tui similis, genitura qua tu eadem, Libram enim ascendens habet et natus est Novembri mense, neque alienus erit ab animo tuo et meo, in quantum astra praefinire videntur. Statura, puto, eadem qua tu. Sanus est cum matre. Id tibi imprimis nuntio, reliqua non sunt pari felicitate, sed nati sumus, ut feramus omnia.
Longe plura damna intulit nobis Oceanus, quam prius anno XXX-o. Virtute tamen et diligentia nostra recuperavimus iterum omnia. Dominus a Beveris gravissimam iacturam accepit, quae aestimatur ad summam centum milium ducatorum et amplius. Quae res, vereor, retardabit propositum nostrum. De die in diem tamen magis premimur servitute estque ingrata apud nos conversatio hominum, propterea quod singuli sibi metuunt ab aliis. Tu vero felix in isto tuo otio, in quo utinam te aliquando contingeret invisere.
Quod ad res attinet aulae nostrae, uti ad te scripsi, Grandvellanus omnia, alii nihil. Nos contemnimur. Hoc mense Martio traiecturus est in Hispanias caesar, Andreas enim ab Auria rebus bene gestis expugnatisque aliquot magni momenti castellis, cum tempus non haberet, quae proposuerat firmandi, avocatus enim fuit a caesare, loca omnia ferro et igni demolitus est. Imminebat iam Chorintho expugnatis Patris et Lepanto in Ionio, Corone, et Castello Novo, et aliis locis, iamque presserat obsidione Methonem et Turcarum classis nusquam fuit ausa illi occurrere, quod epibatis quidem satis instructa militis inops esset. Rediit, uti dixi, evocatus, ut caesarem traiceret in Hispanias, iamque venerat in Apuliam, puto nunc esse aut Genuae aut perquam vicinum.
Quid faciat pontifex Bononiae, quaeris. Dissipat patrimonium divi Petri. Remisit duci Ferrariae actionem in civitatem, accepit in gratiam dimisitque illi Regium Lepidi et Mutinam. Alexandro duci Peynae dedit Anconam cum marchia Anconitana perpetuo iure sub tutela caesaris. Ipsa civitas et portus est liber futurus eoque nomine persoluturus quingenta milia ducatorum caesari. Dat ducatui Mediolanensi Parmam et Placentiam. Eo nomine tantumdem persolvet dux ipsi caesari. Dat Venetis Ravennam et Cerviam, eo nomine dabunt caesari 300.000 ducatorum.
In summa adducitur sponsa Flandra, hoc est notha caesaris, illi turpissimo monstro, quod merito mulieres Gandavenses coniecissent in fluentem Scaldis. Ita caesar colligit pecuniam. Pontifex deplumat Petrum, qua intentione, nescio, sed suspicor. De concilio ne tu arbitrare umquam quicquam futurum, pontifex favet, scilicet ipsius consilio et iussu Francus et Anglus nolunt. Ita decipimur.
Pratensis ait se rediturum in Flandriam rebus bene partis. Ego autem obita hac provincia, cum videam nihil me consequi posse apud eum, cui non fui infidus, redeo domum consulturus reliquiis rerum mearum. Et hoc praestat, quando ego res nostras, hoc est illius, quem scis esse maximum, habeo pro deploratis. Haesurus est in Hispaniis, Germaniarum obliviscitur, patriae nostrae nullam rationem habet.
Nos domi tyrannide, in vicinia Oceano, foris hostibus, intus invidia odioque rumpimur et agitamur, neque est, qui succurrat, ne in suspitione quidem neque spe. Plurimum vereor, ne nostrates tandem recordentur se Saxones esse, hoc quanti referat, tu nosti.
Cum dominus Nyptzitz plurimum fuit et secretioris contubernii, ego eum virum deamo et opto diu superstitem esse bono reipublicae vestrae, quae mihi non omnino male arridet nunc, tamen et eam secutura est sua vicissitudo. Sed haec olim. Reverensissimus Pzremisliensis ad me dedit humanissimas litteras. Iocatus fueram ob mala plurima, quae nobis intulit Oceanus, velle me aliquando in Poloniam venire, sed tamen non omnino id iocus est, quando alibi vivere praestat in libertate, quam cum ignominia et periculo domi. Omne enim solum forti patria est, ut poeta ... ait. Deus faciet, quod bonum est in oculis suis. Cui ego exemplo tuo me committo neque enim quemquam habeo, cuius ad exemplar magis me velim componere, quam ad tuum, citra adulationem dixerim, a qua nosti me esse omnino alienum.
In Hispaniis nihil mihi relictum est neque spei neque opinionis. Si quis usus mei esse poterit, erit apud meos.
Rogo te subinde, scribas. Omnes boni aversos animos habent a curia nostra. In qua, sit fides verbo, plus est mortalium, quam fidei aut prudentiae. Est hic illustrissimus Phillippus palatinus Rheni, est reverendissimus Georgius Brixinensis episcopus {Brixinensis}. Ab utroque aut a me ad ipsorum requisitionem dictatas aut scriptas ad te litteras transmitto.
Tu bene et feliciter vale et supersis nobis. Vellem ad te, si possem, volare et adhuc semel intueri animo meo impressum vultum, sed intercapedo et res meae hactenus prohibuere, forte futurum est, ut aliquando intuear. Exspecta ex me litteras sive ex Italia, sive ex Hungaria, et rectissime vale, Domine et Pater. Deus te conservet cum tuo Campensi, familia et cognatione. Scribe per Focharos Augustam, scietur enim ibi, ubi sim locorum futurus.
Ad regiam et reginalem maiestatem copiose scripsi de omnibus, prout ad te. Iterum bene vale. Poteris intra bimestre scribere per nautas Gdanenses in Zelandiam vel Amstelredamum ad Pomp[on]ium Occo, bonum civem. Is mittet ad me litteras tuas, quae non erunt, nisi gratissimae et exoptatissimae. Tertio bene vale.
Ex Insbrugk, XV-o mensis Ianuarii anno M D-o XXXIII-o
Filius ex animo, reliqua nomina omitto, Cornelius Duplicius Scepperus