Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dantisco confirmato episcopo Culmensi, apud caesaream maiestatem serenissimi Poloniae regis oratori etc., domino colendissimo

In Bruxellis

Reverendissime Domine, domine colendissime.

Post osculum manus Vestrae Paternitatis Reverendissimae et servitiorum meorum supplicem commendationem.

Quirinus Galler, dominorum de Fukeri negotiorum gestor, litteras Vestrae Paternitatis Reverendissimae ex Bruxellis 26 Octobris datas 23 Novembris mihi reddidit, quas utrique nostrum inscriptas legimus.

Merito Vestra Paternitas Reverendissima ob scriptionem litterarum longa tempestate intermissam me argueret, nisi id exspectatione cassationis pro Vestra Paternitate Reverendissima fideiussionis per me datae factum fieret. Qua in re an cardinalem defunctum seu officiales Romanos vel dominorum de Fukeri mensam accusare deberem, sum nescius. Cuius seriem Vestra Paternitas Reverendissima accipiat et me devotum servitorem excusabit.

Anno exacto cum Vestrae Paternitatis Reverendissimae litteras 9 Iulii Augustae datas cum plenaria informatione circa Culmensis ecclesiae expeditionem Quirinus 25 Iulii mihi reddidit, ambo procuratores instrumento legali facti caesareis ad oratorem magnificum reverendissimi Campeii ad sanctissimum dominum nostrum pro Vestra Paternitate Reverendissima ducatis confidentes, nitebamur diligenter, ut gratia Vestrae Paternitatis Reverendissimae in expeditione fieret aut taxa Culmensis ecclesiae ex ducatis 700 ad summam minorem reducentur. Quod caesaris et serenissimi Romani regis oratores officiose apud papam tractarunt, negotium in proximum consistorium dilatum. Et quoniam expeditio ultra dominum Galler et me dominis Ioanni Colardi et Henrico Buseio erat commendata, Colardi, ut dexteriter commissa tractaret, nobis insciis, ut ecclesia in consistorio proponetur et Vestra Paternitas Reverendissima pronuntiaretur et confirmaretur, instetit, fideiussionem pro pecuniis, ultra ducatos 600 per Vestram Paternitatem Reverendissimam transcriptos, residuis se acturum promittens, quod bono zelo fecit.

Quo factum, ut dum in consistorio pro Vestra Paternitate Reverendissima petenda gratia seu taxa reducenda foret, tractari debebat. Cardinalis senatui ecclesiae proposuit et Vestram Paternitatem Reverendissimam pronuntiatam confirmari obtinuit. Locus gratiae seu taxae reducendae desiit.

Diebus aliquot exactis cardinalis magistrum bullarum tandem bullas scribere iussit. Ipsemet medio Bussei substituti sui ecclesiae expediendae onus suscipit, ducatos 6 a mensa Velcerorum ad se portari iussit. Qua re Ioannes Colardi visa et [...] in expeditionem delictum cernens, pro pecuniis reliquis se facturum cautionem negavit. Etiamsi promisisset, recusavit.

Cardinalis, ne ecclesiae expeditio ob defectum fideiussorum deficeret seu in longum differ[retur], me ad cavendum ascivit, quod ego, negotium perinde ...i cernens, libens se Vestrae Paternitati Reverendissimae morem gerens feci.

Bullae ad cancellariam portatae, via solita taxatae, per officia scriptorum abrevi[a]torum, sollicitatorum apostolicorum solutae; ventum ad officia annatarum, quum ibi pro omnibus annatis iuxta taxam solvendis cavi. Etiam in camer[a] apostolica collegio cardinalium ac papae debitorem ad festum Paschale tunc futurum me principalem obligavi.

Bullis per omnia Romana officia expeditis computum expositorum et per... obligatorum per cardinalem factum, quod Busseius, Coraldi, Galler et ego subscriptum, una cum bullis ad Vestram Paternitatem Reverendissimam per bancum Fukerorum transmissimus. In quo, prout Vestra Paternitas Reverendissima videt, summa ducatis 1159 Iuliis 5 continetur.

Et quoniam Vestra Paternitas Reverendissima ducatos 600 imprimis ad expeditionem transcripsit, ego in cautione residui, hoc est ducatorum 559 Iuliorum 5, fideiussor iuxta const[itutum] testimonium apparui.

Paulo post bullas hinc mandatas, Vestra Paternitas Reverendissima ducatos 400 ad expeditionem a mensa Fukerorum levandos transcripsit, quos Quirinus, suorum dominorum negotiorum gestor, diligens me assentiente occultavit, tempestate ad paschale mihi fideiussori concessa gaudere volens, quo etiam Vestra Paternitas Reverendissima a solutione interesse mensariis debito relevanda venit.

Paschalis die adveniente plurimum ab officialibus urgebar. Tunc primum Quirinum ad me relevandum obtenta libertate duorum mensium peccuniae numerandae dedi seu admisi.

Qua finita annatarum solutionem apud ieniceros, archivistas, cubicularios, scutiferos, milites Sancti Petri, praesidentes annonae, et alia minuta absolvit et fere ducatos 300 ex ducatis 400 dudum transcriptis exposuit. Restabant ducati 100 et forsan 20. Clericis camerae numerandi iunctim ducati 59 Iulii 5 ex commissione dominorum Fukerorum ad necessaria danda ultra summam transcriptam facta.

Qui priusquam solverentur, quive hucusque numerati sunt, Nicolaus Casulanus camerae notarius ac annatarum distributor, me pro ducatis 380 monuit. Turbatus Quirinum accessi, deinde Busseium asseverans me iuxta computum Vestrae Paternitatis Reverendissimae transmissum pro ducatis 559 Iuliis 5 in cautionem venisse, ubi summa multo maior vulgatur.

Busseius vir singularis fidei, quamvis cardinalis substitutus tunc, rem aperuit, quandoquidem cardinalis ducatis 600 primo transcriptis ad se receptis, non omnia, prout in computo adscriptum, exsolverat, verum cardinali Sancti Severini capellum oppignoranti ducatis 200 ex dicta summa mutuo dedit, pro se ducatis 180 cepit. Taliter ducati 380 papae et collegio cardinalium pro annata iuxta taxam in manus maiorum inciderant.

Unde ego toties per Nicolaum Casulanum plurimum angariabar, quot et quantis viribus cardinalem accessi, etiam aegrotantem. Quo extincto, dominum Robertum, cardinalis mortui fratrem, qui et ipse nomine cardinalis ducatos 600 ex banco levaverat, accessi et per deos obsecravi, ut hoc onere levarer. Promisit et nuper omnia soluta ex parte ducatorum 280 asseveravit. Nondum tamen Casulanus quitantiam Quirino Galler reddidit. Qui clericis ducatos 100 et forte 20 nondum numeravit, brevi me ex omnibus obligationibus liberum reddet. Taliter expeditio Vestrae Paternitatis Reverendissimae ecclesiae ad summam ducatorum 1159 Iuliorum 5 et non ultra ascendit.

Verum tamen Busseio ultra summas computi Quirinus pro laboribus mandato cardinalis factis ducatos XV donavit. Solus ipse, quia sollicitator seu procurator in instrumento scriptus, pro se tot forte est accepturus. Quitantia a Casulano danda ducatis forsan 2 liberabitur. Breve primum de non consecrando ad unum annum, si bene recordor, Vestrae Paternitati Reverendissimae tunc perscripsi, ducatis 5 expeditum. Breve praesens prorogationis ad unum annum cum minuta, scriptura, taxa ducatis 6 constat, quos Quirinus numeravit. Quibus singulis summis coactis expeditio ecclesiae Vestrae Paternitatis Reverendissimae Culmensis attingit fere ducatos 1200. Et nullo, ut Vestra Paternitas Reverendissima scribit, excedet; alias mensa dominorum de Fukeri Vestram Paternitatem Reverendissimam gravarit.

Si Vestra Paternitas Reverendissima interesse de ducatis 400 et taxis de ducatis 59 Iuliis 5, et rursus de residuo ratione sollicitatorum Bussei et Quirini, et duorum brevium solvere deberet, etiam multum gravaretur. Quandoquidem tametsi peccunia dicta anno exacto forte de mense Augusti fuit transcripta et duci commissa, tamen anno praesenti de mense Iulio et Augusto partim fuit numerata et hucusque, prout perscripsi, totaliter non est persolutum, cito tamen persolvetur.

Vestra Paternitas Reverendissima tardam scriptionem meam inde arguit, quasi pro mea sollicitatione nil fuerit mihi numeratum. Absit a me hoc temptatio.

Reverendissime Domine, nil umquam postulavi ne<c> in animo meo pro laboribus Vestrae Paternitatis Reverendissimae gratia factis postulandum habui. Fateor ingenue plura quam omnes alii sollicitatores, etiam cardinali adiecto, me fecisse et, quae libentissime feci, profecto numquam obliviscar benignitatis magnitudinem Bononiae a Vestra Paternitate Reverendissima exhibitae. Utinam expeditio haec dumtaxat in cura mea et Quirini fuisset, illam adiuvantibis caesaris et Romanorum regis oratoribus ducatis 600 transegissemus. Et gratiam, prout Vestrae Paternitatis Reverendissimae antecessor ob tunc bona Culmensis ecclesiae bellis Prutenicis desoluta habuit, etiam nos habuissemus.

Verum tamen expeditione iuxta rigorem taxae stante, nullo modo summa minore, videlicet ducatis 1200, expediri poterit, quod in ecclesiis tribus nuper cum domino Quirino per me expeditis melius agnovi. Immo Vestra Paternitas Reverendissima in retentione canonicatus Varmiensis et in unione parochialis Golumba gratiam habuit.

Maiores nostri, si scribere licet, in taxis ecclesiarum et aliorum sacerdotiorum vulgandis multum errarunt, aurum augeri in pretio, bona ecclesiae diminui non animadvertentes. Ecclesiae Gneznensis taxa ducatis 5000 tunc facta, cum ducatis 3720 seu 18 Polonis coemebantur, nunc plus duplo creverunt ducati et plus apud nos eorum pretium augetur Romae semper eodem valore stante, taliter ad saecula nostra deductum, ut Gneznensis ecclesiae expeditio ob auri crescentionem et officiorum Romanorum pluritatem triplum absumit. Idem in aliis regni Poloniae sacerdotiis accessit, quo ecclesiae et eorum praelati attentis tot et tantis contributionibus ad defensam regni iuste inventis plurimum gravantur et semper gravabantur.

Si Vestra Paternitas Reverendissima infra annum prorogatum apud curiam caesaris stabit seu consecrari non poterit, dignabitur mihi, si Deus vitam dederit, perscribere. Annum tertium Vestrae Paternitatis Reverendissimae liberum a consecratione facile obtinebo et breve tertium Vestrae Paternitati Reverendissimae mittam.

Victoria serenissimi nostri regis litteris suae maiestatis ad sanctissimum dominum nostrum secunda Octobris per me praesentatis vulgata, exemplari cito ex Bruxellis allato in prelo Romae excusso vulgatissima facta, quorum supra X Cracoviam transmisi, Vestrae Paternitati Reverendissimae unum cum brevi mitto. Pontifex maiestati regiae ob hanc victoriam felicissime partam per breve congratulatur, quod nuper cum aliis expeditionibus Cracoviam mandavi.

Reverendissimus dominus noster antistes Cracoviensis dignissimus nuper ex sua singulari gratia, quam suae paternitati reverendissimae numquam merui, apud maiestatem regiam me cum nepotibus quattuor in nobiles creari obtinuit ac in familiam Navitarum illustri domino comiti de Gorca, domino Luca et aliis eius stemmatis viris magnificis, generosis et nobilibus assentientibus adscribi fecit. Cuius rei gestae diploma regia manu subscriptum et sigillo seu bulla cancellarii magni in zona aurea et sericea munitum sua paternitas reverendissima mihi transmisit, quod Vestrae Paternitati Reverendissimae, domino meo colendissimo, notificandum duxi, ut si Vestra Paternitas Reverendissima in aliquibus negotiis suae reverendissimae paternitati scribet, pro tanto facto, mihi omnibus fortunis meis cariori, suae paternitati reverendissimae gratias agere dignetur, quo sua paternitas reverendissima me, servitorem indignum, ob tantam munificentiam gratum et Vestrae Paternitatis Reverendissimae acceptum cognoscet. Eo enim profecto Vestra Paternitas Reverendissima me perpetuo devinctum devinctissimum habebit.

Valeat felicissime in annos multos Vestra Paternitas Reverendissima, quam optimus Deus foveat et custodiat semper.

Romae, XX Decembris 1531.

Vestrae Paternitatis Reverendissimae servitor et castellanus Stanislaus Rzeczcicza