UUB, H. 154, f. 102v

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino et benefactori carissimo

In Heilsberg

UUB, H. 154, f. 101r

Reverendissime in Christo Pater et Domine ac benefactor humanissime. Salutem et aeternam felicitatem.

Litterae Reverendissimae Dominationis Vestrae 2 Martii Heilsberg datae ac per me 26 Iunii hic Tridenti acceptae satis indicant, quam copiosa sit caritas et benignitas Reverendissimae Dominationis Vestrae erga meam sollicitudinem pro Christi fide dudum susceptam, in qua laboro sustinens usque modo. Gratias amplissimas refero, nec umquam referre cessabo pro tam humanissima exhibitione, quam mihi in suis litteris offert benignissima Dominatio Vestra. Unicum patriarcham Venetum inveneram et invenio ad omnem temporis et rerum naturam qui in tota natione Italica talia pollicetur et praestat, quique in dies scribit mihi, ut non procedente hoc concilio ad eum revertar eiusque contubernio in Domino fruar, donec maturius providere valeam auctoritate Sedis Apostolicae de Ecclesia Aquilo(na)ri. Quibus suo ordine deductis velut in montem (ad partes provinciae meae propinquiores) descendam ad dioecesim Reverendissimae Dominationis Vestrae curam habiturus ovium mihi creditarum quantum divina miseratio permittet. Interea tamen hic manendum erit pro exitu huius sacrae convocationis concilii generalis, in qua cotidie manent legati 3 de latere cardinales, viri doctissimi, episcopi XXX, archiepiscopi V, generales diversorum ordinum sex, magistri in theologia plurimi, iuris utriusque doctores multi, medicinae pauci, quia hic aegritudo eorum facultatem exsuperans cum publico Ecclesiae lamento curanda est. Omnes, prout alias scripsi, eo voto ducuntur, ut communicata cum adversariis fidei nostrae veritate unum Deum in sincera unitate veneremur, nec fiat quaestio de vitio personarum, dum pari labore reformabimus religionem. Si vitia vitiis opponenda sunt, nemo audebit primum lapidem emittere. Tantum discrepamus, ut cum peccamus ingemiscimus veniam postulantes, ubi ipsi forsitan on the margin⌈forsitanforsitan on the margin⌉ exsultant in rebus pessimis de excellentiori malitia gloriantes. Scribitur huc a Wormacia Luterum ipsum mense proxime praecedenti convocato conciliabulo suae fractionis excommunicasse damnasseque sacramentarios zwinglianos et anabaptistas tamquam in potestate Belsebub daemonia eiecturus. Praeterea quod excitaverat nuncque excitat protestantes, ut caesarem non agnoscant pro ea dignitate vel nomine, donec propagari libere permiserit catholicam societatem lute UUB, H. 154, f.101v ranorum, extra quam nullam fidelium congregationem recognoscere docent instantque, ut caesar sese declaret circa eorum confirmationem. Quis vero aut qualis fiat exitus huiusmodi discriminis avide scire expectamus. Cogetur imperatoria maiestas tempus ingratissimis hominibus ad eme(n)da(nd)um indultum acri severitate vindicare, ubi nihil penes eos invenit praeter dolos et simulationes, nec aliud inveniet, etiam si per saecula et longissimas exspectaverit aeternitates. Scripsit dudum Luterus (prout Ecchius meminit in responsione catholicorum principum in conventu Ratisponensi) vocando imperatorem saccum tarmorum cum similibus ignominiosis nominibus et alia scandalosissima multa. Non puto caesaream maiestatem ita sui honoris oblivisci posse, cum aliquando dicat, cur me caedis etc. Confluunt ad eius maiestatem viri bellicosi, ducesque primi de Italia, milesque armatus conscribitur hidden by binding⌈[ur]ur hidden by binding⌉ eius iussu in Italia ad XV millia praeter exercitum, quem alit in Austria, ad millia 7 Hispanorum, qui anno elapso in ducatu Luteringio et Lucemburgensi velut bruchus omnia comederunt. Hii satis ingeniosi sunt (si serio res agetur), quomodo cum luteranis agendum sit, saltem mittantur in practicam. Caesarea maiestas vocaverat certos doctores theologos de universitate Salamantina, qui hic sunt ordinis Sancti Dominici expensis caesaris. Vocaverat etiam Ioannem Angelum Arcimboldum alias praeconem indulgentiarum per Germaniam ante 28 annos, nunc episcopum Novariensem prope Mediolanum et is habet procuratorem in hoc loco, qui domum parat pro eo. Similiter episcopus Cameracensis et plures alii qui aperto concilio huc convolabunt, ut aquilae ad cadavera. Quid autem fiat, satis bono tempore reddam Reverendissimam Dominationem Vestram informatam, quae diu et feliciter valeat cum carissima sorore sua domina Anna, quam salutetis nostro nomine et reliquos amicos, etiam nobilem Petrum Brasch, ut intelligat me pro salute patriae nostrae adhuc sanum esse et vivere bene.

Ex Tridento, 20 Iulii 1545.

Olaus archiepiscopus Upsalensis