Letter #2658
Ioannes DANTISCUS to [Sigmund von HERBERSTEIN]Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1543-08-17
English register:
Dantiscus received Herberstein’s letter sent from Vienna on June 6. He justifies his being unable to comfort the younger Polish queen, Elizabeth von Habsburg, with conversation: he has left Cracow (June 1). He describes the intrigues of Bona Sforza, the elder queen of Poland aimed at hindering his communication with Queen Elizabeth. As Herberstein wished, he has written to Queen Elizabeth. He has also reminded Sigismund I, the elder king of Poland, in a letter about the conversation concerning Queen Elizabeth that he had with him in private before he left. He describes King Sigismund I’s fatherly kindness towards Elizabeth.
Dantiscus says that Herberstein’s resentment over the ungratefulness of Queen Bona (for services rendered in elevating her to the royal status) is shared by many, and that it is dangerous to write about it. That is also why he is not replying to some other issues raised in Herberstein’s letter.
Dantiscus mentions that Herberstein visited him with Niklas II zu Salm when he was lying ill in Cracow. He informs him that he has recovered his health. He reminds Herberstein that he was to give his excuses to King Ferdinand I: that because of illness he had been unable to deal with the matters entrusted to him in the letter delivered by Herberstein, and that he had failed to reply to it. He asks that Herberstein commend him to Ferdinand I’s attention and express his gratitude for previous favors. He encloses a copy of news received from Gdańsk, which he recently sent to Queen Bona. He asks Herberstein to write to him about current events and to send his reply through Seweryn Boner, to whom he is entrusting the present letter.
Manuscript sources:
Prints:
| ||||||
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
ONB, Cod. 13.598, f. 56rClarissime ac Magnifice Domine, amice carissime plurimumque honorande. Salutem diuturnissimam omniumque fortunarum et dignitatum Magnificentiae Vestrae accessionem precor ex animo.
Quae me suis litteris VI Iunii novissimi Viennae datis non vulgariter exhilaravit, tum quod Magnificentiam Vestram sospitem eo appulisse, tum etiam quod de multis, quae scire avebam, me reddidere certiorem. Si me Cracoviae, unde prima eiusdem mensis, quo Magnificentiae Vestrae datae sunt litterae, aliquanto corpore firmior exivi, offendissent, non gravate, immo libenter et cupide id, quod a me postulant, praestitissem, serenissimaeque reginae Elisabethae, dominae meae clementissimae, quantum a me dari potuisset consolationis atque grati colloquii, impartivissem. Cui tamen, innitens monitioni Magnificentiae Vestrae in praesens hinc scripsi, quandoquidem, cum me nuper maledicentem a se dimitteret, humaniter se mihi clementissimam exhibuit. Missus erat a seniore illa ad eam magister curiae, ut mihi nomine illius responderet. Qui cum instructus aliud dixisset admonens me de fidei observantia erga principes meos etc. quam quod illa dici iussisset, conversa ad me inquit, hocque seorsum: ne vos ista turbent, quae praeter commissionem meam audistis, facile cognoscitis unde perveniant etc. Scripsi igitur eius maiestati reginali offerens me, si quo pacto illi inservire possem, obsequentissimum. Neque temperare mihi potui, quin et serenissimam regiam maiestatem seniorem de iis per inditam litteris meis schedam commonefacerem, quae in abitu meo secreto cum eius maiestate de serenissima Elisabetha fui collocutus. Ubi tum se maiestas eius regia non secus, atque si naturalis esset pater, pientissima affectione exhibuit, de qua in illam, ipsius virtutis simulacrum, nemo est, qui dubitare possit. Quod vero Magnificentia Vestra scribit, quod nihil gratiae ab illa, cui in assecutione status, in quo est, super omnes inservivit, reportaverit, ut ferat commune cum multis hoc ipsum oportet. De quo calamo non datur tuto loqui etc. Essent et de aliis, quae in litteris suis Magnificentia Vestra attigit, non pauca rescribenda, quae a me consulto omittuntur. Hoc unum suadere auderem atque utinam persuadeam, ut patienter feratur ad tempus, hoc namque Deus in sua habet manu, quod in praesenti nequeat mutari. Dabit iis aliquando nostri miserata Divina potentia finem. Sed de iis hactenus. Quomodo res meae Cracoviae habebant, Magnificentia Vestra, cum me iuncto sibi collega illustri comite a Salm in lecto decumbentem inviseret, agnovit. Iam Deo gratia et vires et non parva ex parte vigor, qui tum totus evanuerat, rediit longeque salutem meam firmiorem nunc sentio, quam a satis longo fuerit tempore. Quod si ad felicissimas serenissimae reginae Elisabethae nuptias non venissem, utcumque in valetudine affectus, vix puto hucusque me mansisse superstitem etc. Incidit mihi inter scribendum mentio litterarum, quas mihi Magnificentia Vestra Cracoviae a serenissimo domino suo, immo et meo, Romanorum etc. rege reddidit. Quibus quod non responderim scripto, aegritudinem tum meam in causa fuisse Magnificentia Vestra non ignorat. Quam ob id impense oro, si forsan inter tot graviorum relationes negotiorum excusationis meae coram illius serenissimam regiam maiestatem in reditu oblita fuerit, eam adhuc iis meis amicissime admonita facere non negligat, mihique in iis, quae mihi eius serenissima maiestas iniungere litteris suis dignabatur, non defuisse voluntatem, licet ad ea exsequenda facultas mea parum profuisset, renuntiet. Meque illius maiestati, cui me plurimum ob immensam gratiam, qua me et in aula caesareae maiestatis atque sua prosecuta est clementissime, debere fateor, quantum potest diligentius commendet, meque (quod Magnificentia Vestra fecit semper) qua olim benevolentia benevolentissime prosequi non desinat. Nova, quae iis diebus ex nundinis Gdanensibus ad me perlata sunt, quemadmodum illa serenissimae reginae meae seniori descripsi, iis inclusa accipiet Magnificentia Vestra, oroque, ubi per opportunitatem poterit, medio magnifici domini Severini Bonar castellani Biecensis, quem, ut has Magnificentiae Vestrae reddi curaret, rogavi, ea, quae apud vos aguntur, ad me rescribere non velit gravari. Quo me super id, quod prius debeo, me sibi Magnificentia Vestra efficiet devinctissimum. Eandemque ut dominus Deus quam diutissime sospitet, prosperet in omnibus, opto ex animo.
Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ Heilsbergk, XVII Augusti MDXLIII.
Magnificentiae Vestrae deditissimus Ioannes Dantiscus, episcopus Varmiensis etc. manu mea scripsi