» CORPUS of Ioannes Dantiscus' Texts & Correspondence
Copyright © Laboratory for Source Editing and Digital Humanities AL UW

All Rights Reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopy, recording or any other information storage and retrieval system, without prior permission in writing from the publisher.

Letter #2427

Ioannes DANTISCUS to [Sigmund von HERBERSTEIN]
Braunsberg (Braniewo), 1541-05-26

English register:

Dantiscus received Herberstein’s letter from Vienna, dated March 22, on May 10, [1541] in Marienburg (Malbork). He informs him that he wrote to him twice (during Herberstein’s stay in Vilnius in 1540 and in January 1541), and explains why these letters did not reach the addressee.

Through a messenger of Prussian duke Albrecht [von Hohenzollern], who is going to Regensburg, Dantiscus has sent a letter to Cornelis De Schepper with similar explanations. He points out that recently letters have been disappearing suspiciously.

He sends the news: the King of Sweden [Gustaw I Vasa], has armed a great fleet. Denmark is in a state of war again, because the truce with Burgundy has just expired. Duke Albrecht is watching to make sure there is no harm to him in this, and he also fears an alliance between Sweden and the Livonian Order. England, Scotland and France are keeping their fleets in readiness. In Royal Prussia, especially in larger towns, the fire of heresy is spreading. Dantiscus has hope in God for peace and understanding on matters of religion, but also thinks the example should come from the top [from Pope Paul III].

He treats Herberstein’s remark that the present [Hungarian] affairs would need the presence and experience of Dantiscus, as a friendly compliment and not an impartial opinion. He feels helpless in the face of the problems of the new times, and can only help by praying. He asks Herberstein to commend him to King Ferdinand I’s attention and asks for news from Regensburg.




Manuscript sources:
1fair copy in Latin, autograph, OSK, Fol Lat. 258, f. 285

Prints:
1CEID 2/1 No. 33, p. 162-168 (in extenso; English register)

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

Magnifice et Spectabilis Domine, amice carissime ac honorande. Salutem Magnificentiae Vestrae et omnia precor faustissima.

Accepi Marienburg[i] X-a huius in comitiis nostris Magnificentiae Vestrae litteras Viennae Austriae XX[II] mensis Martii proximi datas, ex quibus dolenter intellex[i], quod meas, quas in Ianuario ad Magnificentiam Vestram et ad dominu[m] Cornelium Scepperum rescripseram, non habuerit. Quod cu[m] evenerit, magnificus dominus castellanus Biecensis et dominus Iostus Lu[do]vicus Decius, ut reor, significarunt Magnificentiae Vestrae. Miseram m[ag]num litterarum fasciculum Thoroniam, quem inibi civis quidam Cracoviensis Ioannes Morstein, ut Cracoviam perferret, accepi[t]. In eo ad dominum Cornelium et ad Magnificentiam Vestram atque ad p[le]rosque alios bonos dominos et amicos in aula caesarea plurim[ae] meae litterae inerant. Is porro Morstein non solum meas, verum etiam et domini Iosti ac aliorum, quas secum abstulera[t], inter eundum se amisisse asseverat. Quod ut credam, hucusque induci nequeo, miris namque modis hoc nostro tempore, quid quisque scribat ex aula nostra, inquiritur et in ea magni viri ex penetralibus et mensis suis non semel iam litteras amiserunt. Utcumque res habet, quod si etiam aulae litterae nostrae sint redditae, nihil me afficit, quandoquidem id, quod scribo, fateri me non pudet. Nihil moror eos, qui scrutari et rimari student omnia, quoniam non semper grata inveniunt. Qui incredulus est, ut Isaias inquit, infideliter agit. Et cum hac tempestate nulla de <re> magis loquantur et scribant homines, quam de fide, nihil illa minus habent. Dabit igitur Magnificentia Vestra veniam hocque, quod mihi, vel hominum iniquitat[i] vel infelici casui imputabit.

Nescio quo fato litterae meae, quod et de iis subvereor, ad Magnificentiam Vestram, ad quam non nisi sincero scribuntur animo, non attingunt. Scripseram, cum novissime Magnificentia Vestra Vilnae ageret cum generoso domino Achatio a Czeme castellano Gedanensi, qui summopere amicitiam et familiaritatem praeclara Magnificentiae Vestrae fama illectus contrahere cum Magnificentia Vestra ambiebat. Is vero missus ab harum terrarum consiliariis ad serenissimam maiestate[m] regiam, cum Vilnae applicuisset, unde Magnificentia Vestra paulo ante abierat, litteras mihi retulit. Has iam tertio dedi et proprio nuntio ad manus domini Iosti misi, fore sp[e]rans eas tandem redditas iri, quod prius non credam, quam cum responsum a Magnificentia Vestra videro.

Domino Cornelio, postquam intellexi sic actum cum litteris, Ratisbonam scripsi, cum nuntio, quem vicinus meus illustrissimus dominus dux eo allegavit, repetiique singula, quae prius exaraveram, infaustumque cum prioribus litteris successum illi declaravi. Et cum minime, pro suo candore, sit suspicax, non est, quod aliam quam amicam opinionem de Magnificentia Vestra conceperit.

Pro novis, quae scripsit, Magnificentiae Vestrae magnas habeo gratias, referrem quidem, si quid eiusmodi apud nos haberetur. Ne tamen novarum rerum omnino has legat vacuas, quae ad nos mari perlata sunt, sic in compendio feruntur. Regem Sueciae novas turbas moliri, armatam habere non contemnendam classem, quorsum illam impellere intendat, certo non sciri. Dania, cum qua hoc mense Burgundiae expirarunt indutiae, vicissim est in armis. Vicinus meus, ne quid ii motus sibi incommodent, advigilat. Veretur, ne quod stratagemma inter Suecos et Livones delitescat, quod praeter spem periculum aliquod adferret. Ex Gallia, Anglia et Scotia maritimae navigationi parata omnia sperantur. Nos hic a Domino Deo pacem et religionis concordiam precamur, quae iam tandem summa est necessaria, apud nostrates enim, maxime autem in maioribus civitatibus, confusa fere et perplexa sunt omnia igne; ad veram pietatem pertinens nemo vel vix unus aut alter est, qui quaerat, omnes, quae sua sunt, quaerunt et non quae Iesu Christi, qui iam tum demum ut nostri misereatur, summis votis esset orandum, quod quidem a capite ortum habere deberet. Ceterum intestinis, ut Magnificentia Vestra scripsit, bellis implicatum nullam eius rei de se praebet significationem. Iudicia Dei abyssus multa etc.

Quod Magnificentia Vestra annotavit, ad negotia, quae modo tractantur, auctoritatem meam desiderari, fit magis amico quam iusto de me iudicio, nihil ego eiusmodi in me agnosco, quod ad haec tempora commodum esse possit. Et quantum coniicere possum ea, quae hoc nostro saeculo fiunt, non humanis viribus seu consiliis dirigi componive concessum esse, sed in solius Dei consistere potentia. Proinde si quid a me vel me longe praestantioribus praestandum sit, id non nisi lacrimis et intimis orationibus, ut omnia in melius convertantur, a Domino Deo obtinendum. Qui Magnificentiam Vestram, quam, quemadmodum in divi Maximiliani aula summopere amavi et amare desiturus sum numquam, ut diutissime sospitet prosperetque in omnibus, ex corde oro.

Datae Braunsberg, XXVI Maii MDXLI.

Magnificentiae Vestrae additissimus Ioannes Dantiscus Episcopus Varmiensis scripsi

Postscript:

Non velit Magnificentia Vestra, pro veteri inter nos benevolentiae coniunctione, gravari ad me de iis, quae in serenissimi Romanorum regis, cui a Magnificentia Vestra humillime commendari peto, negotiis et rebus, praeterea et quae Ratisbonae vel aguntur vel acta sunt, copiose si non Sua, saltem vicari[i] manu perscribere, quo nihil mihi in hoc orbis angulo recondito gratius faciet, meque sibi plurimum devinciet.