BCz, 244, p. 306

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine mi colendissime. Salutem et obsequiorum ms 2 3 4 meorum,
ms 1 me[orum] paper damaged⌈meorumms 2 3 4 meorum,
ms 1 me[orum] paper damaged⌉ plurimam commendationem.

Quantum me Dominatio Vestra Reverendissima litteris suis IIII-ta huius datis exhilaravit, exprimere nequeo. Solvit enim me ex non parvo metu, ms 2 3 4 nedum,
ms 1 ne[dum] paper damaged⌈nedumms 2 3 4 nedum,
ms 1 ne[dum] paper damaged⌉ solicitudine, quam intra me tacitus de rebus nostris in oris Valachiae non abs re conceperam, formidans ac reputans hoc, quod vulgato adagio dici solet “nulla calamitas sola”, ne forte post hanc turbationem et nostrorum tumultum, qui inibi serenissima maiestate regia praesente excitatus fuerat, gravius aliquid, ut in eiusmodi casibus contingere consuevit, suboriretur. Nulla siquidem res sic hostium animos etiam meticulosos reficere, immo et firmare potest, quam cum eos, quos timent, inter se dissidentes comperiunt, infectaque re, qua ms 2 3 4 formidine,
ms 1 f[or]midine paper damaged⌈formidinems 2 3 4 formidine,
ms 1 f[or]midine paper damaged⌉ tremoreque correpti erant, discordia agitatos subito abire ac coepta relinquere. Atqui Deus Omnipotens, cui laus, honor, omnis gratiarum actio, longe felicius, quam ego futurum verebar, res serenissimae maiestatis regiae omniumque nostrorum tractavit, prosperioremque dedit exitum et successum. Qui revera hoc tempore, ut scribit Dominatio Vestra Reverendissima, prosecutionem postulat, interea, quo adhuc ex recenti clade trepidatio est in hostibus. Quod si nostri vel hac unica Dei benignitate, quae pro nobis pugnavit, promoveri et induci possent, ut ad cor et in se redirent animosque pristinos et se dignos reciperent, nulla umquam prius occasio et oportunitas fuit commodior, quam praesenti hieme Valachum et invadendi, et de sede penitus deturbandi. Quod haud dubie subsequeretur, modo eam nostris Deus mentem, saepe prius concessam, iterum imprimeret, qua relictis intestinis odiis ac dissidiis potius in hostes quam in se ipsos saevirent. Quid effecerit discordia, multa praeteriti et non pauca nostri temporis acta declarant, quae quidem discordia nimirum et serenissimi Romanorum regis, dum inter se duces mutuis odiis iampridem conceptis decertant, exercitui novissime stragem hanc tormentorumque amissionem edidit, superioresque Turcas fecit. “Ubi caritas et amor, ibi Deus est.” Ubi Deus est, ibi adsunt bona omnia. Quibus hii carent, qui in superinscribed⌈inin superinscribed⌉ sese exulcerati per cacadaemones exagitantur. Sumus profecto in posteriore hoc saeculo, in quo princeps mundi huius imperiose suos exercet, quot iam a fide, religione et pietate deiecit. Alius, qui protector dicebatur, nunc totus adversatur fidei turpi ductus in tot ms. intot(!) ⌈in totin tot ms. intot(!) ⌉ stupra et adulteria libidine. Cuius concubinae, quam vocant reginam, in dies expectatur partus. Si masculum ms 2 3 4 pepererit,
ms 1 pepereri[t] paper damaged⌈pepereritms 2 3 4 pepererit,
ms 1 pepereri[t] paper damaged⌉ (sic stant pacta matrimonii), vera est coniunx; si feminam, solutum est coniugium: tamquam <tam> diu stupris uti liberum erit, quousque ex aliqua nascatur filius. Pulchrum, si diis placet, ius superinscribed⌈iusius superinscribed⌉ matrimonii, omni exsecratione iraque ac castigatione Dei dignum, quam non ob id solum, sed ob innumeras caedes novasque crudelitates, quibus in ms 2 3 4 suos,
ms 1 su[os] paper damaged⌈suosms 2 3 4 suos,
ms 1 su[os] paper damaged⌉ in dies fit truculentior, iure ms 2 3 4 optimo,
ms 1 optime⌈optimoms 2 3 4 optimo,
ms 1 optime⌉ meruit atque iusto Dei iudicio ms 2 3 4 experietur,
ms 2 ex[pe]rietur paper damaged⌈experieturms 2 3 4 experietur,
ms 2 ex[pe]rietur paper damaged⌉ brevi.

Alter, qui cum suis progenitoribus Christianissimus vocabatur, nonne ms 1 inChristianissimus,
ms 2 3 4 Christianissimus⌈inChristianissimusms 1 inChristianissimus,
ms 2 3 4 Christianissimus⌉ impiissimusque factus Christique eiusque fidei hostibus perfidissimis impurissimisque Turcis aperto foedere contra Christianos est coniunctus, nulla re BCz, 244, p. 305 nisi immodica ambitione imperandique cupidine sitique auri et Christiani sanguinis insatiabili illectus at protractus a principe mundi huius undique clandestinis simultatibus, factionibus, inimiciciis, bellisque perniciosissimis occupati adeo, ut evangelium hoc Mathei XXIIII “ Cum videritis abhominacionem desolationis etc.” aptissime huic nostro saeculo conveniat. Orandus est Deus sancte et pie vivendo, ne fugam hanc hieme aut sabbato quam minatur, sed suam nobis det in diebus nostris gratiam et pacem, amen.

Gratum mihi fuit plurimum, quod profectio Dominationis Vestrae Reverendissimae ad serenissimum Romanorum regem comperendinationem acceperit, eo quod id, quod ad meam et reverendissimi domini electi successoris mei expeditionem adhuc ad curiam Romanam reliquum est, facilius opera et intercessione Dominationis Vestrae Reverendissimae a serenissima maiestate regia obtinebimus. Misi igitur superiori die hinc ad Dominationem Vestram Reverendissimam fratrem meum Bernardum, qui, priusquam istae perferentur, aderit, ab eoque Dominatio Vestra Reverendissima habebit omnia. Ceterum, cum iam breve apostolicum receperim, quo mihi licet postulatione nondum confirmata bona episcopatus Varmiensis administrare, simque ad hoc a venerabili capitulo, ut eo me conferam, rogatus, destinavi hinc reculis meis praemissis relictisque hic officialibus meis ipso die sanctae Barbarae proficisci, cum Deoque et sancto Nicolao Heilsbergum ingredi. Futurusque perpetuo pro tot in me collatis beneficiis non ingratus debitor Dominationi Vestrae Reverendissimae, cui me summopere commendo, Deumque precor, ut eandem quam diutissime prosperrime valentem ac felicissimam conservet.

Lubaviae, XXI Novembris anno 1537.