Letter #1594
[Ioannes DANTISCUS] to [Jan CHOJEŃSKI]Löbau (Lubawa), 1537-03-16
English register:
Dantiscus congratulates Chojeński on obtaining a high public office (Grand Chancellor). He asks Chojeński not to overstrain himself in fulfilling his new duties.
Dantiscus informs Chojeński that the Prussian gentry’s envoys are spreading false rumors about the Diet in Cracow, saying that all the king’s personnel decisions concerning already assigned canonries and coadjutorships have been withdrawn, and that the king allegedly snubbed Dantiscus in the gift presentations. Dantiscus was told this by the Chełmno voivode (Jan Luzjański), whom he met on his way back to Prussia. Dantiscus sees no positive effects of the reprimand Chojeński gave on behalf of the king to the Prussian gentry’s envoys. He hopes that the lies will be rectified by the royal commissioners coming to the assembly. He has also written on this matter to the king. He is delighted about the 60 florins he received from the king as if there were ten times more of them. He intends to cast a cup from them so that he can drink the king’s health.
Dantiscus asks Chojeński when he plans to go to his diocese. He also asks him to give him the names of the envoys sent by the king to the assembly. He would very much like to see Chojeński among them.
Dantiscus suggests to Chojeński that the Polish king, from the position of a Christian ruler, should rebuke the king of Denmark for imprisoning the bishops. He is also appealing to the Polish bishops, as being better off than him, for help for the Swedish bishops (Ioannes Magnus, Hans Brask, Magnus Haraldsson) who are in exile in Gdańsk and destitute. Dantiscus explains that he cannot help them himself because he spent over 1000 florins during the Diet in Cracow.
Postscript:
Dantiscus asks the addressee to intercede with the king on the matter of Chełmno castellan Mikołaj Działyński appropriating the income from the indulgence that is held twice a year in the Chapel of the Blessed Virgin Mary near Nowe Miasto Lubawskie. Previously, this income was appropriated by the now deceased Płock castellan Wieczwieński. Dantiscus feels obliged to make sure that this income, legally due to the Nowe Miasto Lubawskie parish, is not used for lay purposes.
Manuscript sources:
Prints:
| ||||||||||||
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine mi colendissime.
Salutem quam diutissime duraturam valetudinemque adamante firmiorem et prosperrimam in hoc oneroso et gravi munere suscepto, omniaque fausta cum omnis felicitatis augmento in gratia misericordissimi Dei Dominationi Vestrae Reverendissimae, quantum totis eniti viribus possum, precor ex animo, Reipublicaeque Regni et nostrae virisque bonis omnibus plurimum congratulor, quod eum nobis Dei clementia ducem et rerum nostrarum rectorem dederit. Cuius prudentia et in omnes aequitate omnia recto ordine dirigentur et succedent. Congratulor item et Dominationi Vestrae Reverendissimae, sed revera in eo metu, quem, ut aliquoties scripsi et dixi, de Dominatione Vestra Reverendissima concepi, ne nimia illa de Regno et nobis omnibus sollicitudo et labor Dominationem Vestram Reverendissimam, si sibi non caverit et pepercerit, citius, quam meta se extendit, conficiat. Hoc igitur in primis sincero animo Dominationem Vestram Reverendissimam commonendam duxi, ut diligentiorem accuratioremque, quam hactenus, salutis et valetudinis suae conservandae rationem habeat. Hocque onus, quod profecto non leve humeris suis imposuit, in dies impartiendo iis, qui simul ferant, reddat levius mihique et bonis viris omnibus in prospera valetudine vivat quam diutissime.
Rediens huc sospes ad nostram Prussiam conveni inter eundum magnificum dominum palatinum Culmensem, cum quo multa contuli de negotiis Cracoviae transactis. Is mihi recensuit, quam gloriose quidam nuntiorum nobilitatis nostrae coram omnibus iactassent se omnia apud maiestatem regiam, quae petivissent, obtinuisse, maxime de ecclesiis earundemque canonicis et episcopis, et quod maiestas regia concessas coadiutorias penitus rescidisset in nihilumque redegisset, quodque cum magna gratia eos a se magnis muneribus ditatos dimisisset, et quod mihi dumtaxat ad importunam meam mendicitatem 50 florenos dari iussisset, venturos dominos ex Regno ad proximum hic conventum omnia, quae a maiestate regia impetrassent, confirmaturos. Praeterea multa alia a quibusdam istis nuntiis audita esse, quae et consulto praetereo et adscribere pudet. Tantum abest, ut sint ex responso eis ex mandato maiestatis regiae per Dominationem Vestram Reverendissimam dato facti vel mitiores, vel modestiores. Esset itaque et ex re nostra, et illis expediret, quo insanam hanc insolentiam eluerent, ut dominis venturis iniungeretur, quod in publico omniumque praesentia mentem maiestatis regiae super articulis per nuntios oblatis declararent auctoresque istarum rerum publicaeque tranquillitatis turbatores inquirerent et a simili audacia ceteros deterrerent. Quemadmodum ex consilio hic aliorum dominorum serenissimae maiestati regiae scripsi. Quod vero nuntii isti putant mihi magnae esse ignominiae, quia maiestas regia adeo parum mihi dari commisisset (plus tum mihi datum est, erant enim 60 floreni), nihil me movet, adeo gratum est mihi hoc parum, atque si in decuplo esset, magis ac maius. Ad huiusque doni memoriam ex iis 60 florenis grossorum argenteorum poculum argenteum conflari mihi curabo, pro salute serenissimae maiestatis regiae ex eo Deo bene favente bibiturus ac oraturus.
Dixerat mihi novissime Dominatio Vestra Reverendissima Cracoviae se ad ecclesiam suam iis festis diebus concessuram. Quod si erit, rogo, velit me certiorem reddere, quo tempore illic adventum Dominationis Vestrae Reverendissimae sperare debeam, essetque mihi et hic omnibus nostris gratissimum, si Dominatio Vestra Reverendissima in numero dominorum, qui ad nos mitti debent, haberetur: non possemus non optime de rebus nostris sperare. Idipsum si fieri potest, quantum possum oro impensius, ut praestet et mihi cum hoc meo nuntio dominos eos, qui sunt venturi, ex nomine describat. De rebus novis nihil est apud nos, quam Holsaciae ducem Daniae Regnum non sine adminiculo serenissimae maiestatis regiae possidere pacatum, verum episcopis male affici, quorum coepit aliquos in duraque servat custodia . Faceret maiestas regia rem Christiano principe dignam, si pro illis scriberet, neque minus esset pium, si tribus exulibus episcopis Gdani in non parva inopia commorantibus, quidpiam, quo vivere possent, subministraretur. A[d] me quidem confugiunt, sed a sicco pumice aquam postulant. Vos praelatos in Regno, quibus in abundantia Deus dedit omnia, coepiscopis oporteret misereri. Mendicus pro mendicis orat. Ego quidem relictis Cracoviae nuper supra mille florenis adeo sum extenuatus, quod vix pellis, carnibus consumptis, restat. Alia ad praesens scientia Dominationi<s> Vestrae Reverendissimae digna non occurrunt, quam, quod me solite benevolentiae et favori Dominationis Vestrae Reverendissimae quantum possum accuratius commendo, plurimumque rogo, ut valetudinis suae dignam rationem habeat. In qua eandem Dominationem Vestram Reverendissimam prosperrime ac diutissime conservet Christus.
Ex Lubavia, XVI Martii anno Domini MDXXXVII
Postscript:
Reverendissime mi Domine.
Velim iuxta divi Pauli praeceptum quantum in me est, etiam si mihi inferretur iniuria, cum omnibus habere pacem, quod tamen ratione officii mei his iniquis tum temporibus tum hominibus reluctantibus fieri nequit. Est quoddam sacellum Beatae Virgini sacratum paucis stadiis dista<n>s ab Oppido Novoforensi, quod cum castro Bratian a maiestate regia dominus castellanus Culmensis pignoris loco suscepit [ad] regendum. Ad hocipsum sacellum bis in anno, cum sacra celebrantur, {quod} indulgentiis obtinendis vicinus ex pagis populus confluere ac offerre, ut usu receptum est, sole[t]. Quae vero offeruntur, et sacellum ipsum parrocho Novoforensi cedunt, quemadmodum fundatio cuiusdam magistri generalis, quae apud me est, latius continet. Ceterum defunctus olim castellanus Plocensis Witwinski, qui met[ere] solebat, ubi non seminaverat, vi ea, quae offereba[ntur], ad castrum Bratian rapiebat aliquoties, cui r[a]pinae et noster Culmensis castellanus innititur . Resque est admodum parvi momenti – vix ex omni offertorio unus florenus congeri potest. Cum autem, quae Deo offeruntur, in prophanos usus converti non debeant, meique sit officii, ne quid ecclesiasticis detrahatur, intendere Dominatio Vestra Reverendissima summopere velit lene quoddam serenissimae maiestatis regiae mandatum ad me mitte[re], quo se deinceps ab istiusmodi offertorii usurpatione castellanus Culmensis contineret, et ut fundatio ipsa in vigore suo conservaretur, quae liquido declarat sacellum hoc et proventus eius parrocho Novoforensi cedere. Deo rem gratam Dominatio Vestra Reverendissima factura.
Datae