» CORPUS of Ioannes Dantiscus' Texts & Correspondence
Copyright © Laboratory for Source Editing and Digital Humanities AL UW

All Rights Reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopy, recording or any other information storage and retrieval system, without prior permission in writing from the publisher.

Letter #1441

[Ioannes DANTISCUS] to [Ioannes MAGNUS]
Althausen (Starogród), 1536-04-23


Manuscript sources:
1rough draft in Latin, autograph, BCz, 244, p. 93-94
2copy in Latin, 18th-century, BK, 232, p. 174-176
3copy in Latin, 18th-century, B. Ossol., 151/II, f. 136v-137r
4copy in Latin, 18th-century, BCz, 54 (TN), No. 66, p. 189-192
5register with excerpt in Latin, Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8243 (TK 5), a.1536, f. 47
6register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 32, No. 598

Prints:
1KOLBERG 1915 No. 3, p. 34-37 (in extenso)
2DE VOCHT 1961 No. DE, 321, p. 409 (English register)
3JASIŃSKA-ZDUN 2010 p. 360-361 (excerpt)
4SKOLIMOWSKA 2012 Dantiscus p. 204-207 (excerpt in English translation; excerpt)
5SKOLIMOWSKA 2021 Ex Saulo p. 218-221 (excerpt; excerpt in Polish translation)

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

BCz, 244, p. 93

Reverendissime in Christo Pater et Domine, amice ac frater carissime et honorande.

Litteras Dominationis Vestrae Reverendissimae quinta Aprilis Gdani datas paulo ante hic gratissimas accepimus, quibus nos humanissime commonet de Chronicis Goticis et Sueticis on the marginGoticis et SueticisGoticis et Sueticis on the margin Alberti Crancii, quae post mortem sororii nostri eximii olim doctoris Reinecii ad nos cum aliis quibusdam reculis ab illo relictis pervenerunt quemadmodum eademque superinscribedqueque superinscribed chronica generosus et on the margingenerosus etgenerosus et on the margin nobilis dominus Ioannes a Werden p written over ...... illegible...... illegiblepp written over ...raefectus castri Novensis etc. in bibliotheca nostra et vidit, et quaedam etiam in illis legit, estque nobis non vulgariter gratum, quod Dominatio Vestra Reverendissima non gravate fert, ut superinscribed in place of crossed-out quodquod ut ut superinscribed in place of crossed-out quod illarum usuram aliquandiu, quousque a nostris amanuensibus transcribi possint or possentpossintpossint or possent, habeamus quod vero. Ceterum non agnoscimus, quae pro sua humanitate atque erga nos benevolentia Dominatio Vestra Reverendissima nobis tribuit, ut pote in bonis litteris minus quam mediocriter versati, quod chronicorum illorum phrasis vel dictio tersior sive emendatiorve adscribedveve adscribed a nobis superinscribeda nobisa nobis superinscribed ad Dominationem Vestram Reverendissimam redire possit, redibunt autem, postquam illarum usus nobis satisfecerit, si non cum actuario ms. auctuario(!) actuarioactuario ms. auctuario(!) , tamen ad eum modum, quo superinscribed in place of crossed-out utut quo quo superinscribed in place of crossed-out ut accepimus, integra. De statu suo, quem nobis Dominatio Vestra Reverendissima describit se recte et feliciter valere in negotiis praesertim suis privatis fuit nobis iucundissimum precamurque, ut ea animi tranquillitas ac prospera, qua ad praesens superinscribedad praesensad praesens superinscribed fruitur, valetudo written over ineineoo written over ine Dominationi Vestrae Reverendissimae duret quam diutissime, porro quod afficitur molesteque fert has in religione nostra turbas, in quibus periculosis iis temporibus res nostrae ecclesiasticae [i]n tantis discrimini bus on the margini paper damaged[i]i paper damagedn tantis discrimini bus[i]n tantis discrimini bus on the margin fluctuant, quodque in causa, ut scribit, religionis restituendae adeo sollicita est Dominatio Vestra Reverendissima, quomodo in tanta rerum perturbatione certum consilium et idoneum invenire possit, summopere probamus, utque in eo pergat, etiam atque etiam rogamus; verum on the margin quodque in causa, ut scribit, religionis restituendae adeo sollicita est Dominatio Vestra Reverendissima, quomodo in tanta rerum perturbatione certum consilium et idoneum invenire posseit, summopere probamus, utque in eo pergat, etiam atque etiam rogamus; verum superinscribed in place of crossed-out in negotiis suis privatis and then crossed-out in written over cumcum in in written over cum negotiis suis privatis quodque in causa, ut scribit, religionis restituendae adeo sollicita est Dominatio Vestra Reverendissima, quomodo in tanta rerum perturbatione certum consilium et idoneum invenire possi written over eeii written over et, summopere probamus, utque adscribedqueque adscribed in eo pergat, etiam atque etiam rogamus; verum quodque in causa, ut scribit, religionis restituendae adeo sollicita est Dominatio Vestra Reverendissima, quomodo in tanta rerum perturbatione certum consilium et idoneum invenire posseit, summopere probamus, utque in eo pergat, etiam atque etiam rogamus; verum superinscribed in place of crossed-out in negotiis suis privatis and then crossed-out quodque in causa, ut scribit, religionis restituendae adeo sollicita est Dominatio Vestra Reverendissima, quomodo in tanta rerum perturbatione certum consilium et idoneum invenire possit, summopere probamus, utque in eo pergat, etiam atque etiam rogamus; verum on the margin in negotiis suis privatis on the marginin negotiis suis privatisin negotiis suis privatis on the margin[2] susque deque immo et patienter, quae pro peccatis nostris iuste affliguntur, sustinenda written over umumaa written over um ferenda written over umumaa written over umque esse written over ttsese written over t nobis existimo, quae Deus contra nos, ut fierent, permisit on the marginquae Deus contra nos, ut fierent, permisit quae Deus contra nos, ut fierent, permisit on the margin.

Quandoquidem, volumus saltem si vera fateri,
haec merito patimur, res facit ipsa fidem.
Non frustra penitus Germanis crevit in oris
haeresis haec, quae iam virus ubique vomit,
nec causas opus est afferre scientibus illas:
ex capite hic fluxum noxius humor habet
inficit et reliquos corrupti corporis artus,
unde subit rediens haec pituita caput,
quod modo sic tremula vertigine iure laborat
inque vicem capit hoc, quod dedit ante, malum.
Pharmaca ni vitiis superi curantia pulsis
praestiterint, actum (quod procul absit) erit:
Svetica non solum vel Danica sive Britanna
regna, sed in bellum cuncta sub orbe ruunt.
Ultima non procul esse potest iam iudicis hora,
praemia qui cunctis, ut meruere, dabit.
Gens contra gentem surgit, Mars saevit ubique,
integritas, virtus et pudor omnis abest.
In summum vix ulla fides pietasve Tonantem,
rarus et est nostrae religionis honor,
spernuntur pia dicta patrum, stata tempora, leges
atque sacri ritus, qui viguere prius.
Concita sese effert nebulonum daemonis oestro
turba ingens, sibi quae cuncta licere putat.

BCz, 244, p. 94

Est odio verum simul exulat aequum et honestum,
cum luxu, fastu text damaged[u]u text damaged regnat et aeris amor,
omnia confuso volvuntur turbinis aestu text damaged[u]u text damaged,
impietas dum sic vi sacra nostra quatit.
Haec qui restituet paper damaged[uet]uet paper damaged vel qui reparabit, ut ordo,
qui fuerat, redeat, laude colendus erit.
Res haec sed nostris est longe viribus impar paper damaged[ar]ar paper damaged,
proderit ingenium consiliumve parum.
In primis ponenda forent tot crimina nobis,
sumenda et melior vita relicta alia,
linquenda ambitio mundique amor, ardor habendi text damaged[i]i text damaged
quaeque referre pudet plurima nota satis.
Imploranda Dei clementia, saepe precanda
suppliciter multis cum lacrimis venia.
Cum patribus nostris graviter peccavimus omnes,
hinc mala, quae ferimus, iusta dat ira Dei.
Haec nos paper damaged[s]s paper damaged per saevos castigat saepe tyrannos
et subdit duro colla paper damaged[a]a paper damaged superba iugo.
Quod si non Deus hic iustis plerumque pepercit,
quid faceret, numquam qui sine labe sumus?
Exspectat tamen paper damaged[amen]amen paper damaged, ut doleamus, seque benignum
offert, si volumus linquere iniqua, patrem.
Hactenus haec, ne sus forsan docuisse Minervam
dicatur. Sapiens non monitoris eget.

Quomodo ista excide paper damaged[e]e paper damagedrint calamo, nescimus, nisi quod tempora ista et ea, quae nobis in illis est constans sententia, obiter impulerint. on the marginnisi quod tempora ista et ea, quae nobis written over mihimihi nobis nobis written over mihi in illis est constans sententia, obiter impulerint.nisi quod tempora ista et ea, quae nobis in illis est constans sententia, obiter impulerint. on the margin Dominatio Vestra Reverendissima fraternae nostrae propensioni sinceraeque simplicitati nostrae dabit veniam. De novis, quae Dominatio Vestra Reverendissima a nobis postulat, nihil est, quod impraesentiarum ex Romana aut caesaris curia habeamus, in exspectatione illarum rerum non secus atque Dominatio Vestra Reverendissima haeremus. Misimus et nuper ex castro nostro Lubaviensi unum de familiaribus nostris ad aulam serenissimi regis nostri in Lituaniam. Quicquid ille retulerit et si interim ex Italia et aliis ad nos written over meme nos nos written over me regionibus quippiam scientia dignum Dominationis Vestrae Reverendissimae perferetur on the marginquippiam scientia dignum Dominationis Vestrae Reverendissimae perfereturquippiam scientia dignum Dominationis Vestrae Reverendissimae perferetur on the margin perferetur, cum primis eandem participem ac certiorem faciemus written over amamemusemus written over am. Quam et faustissime valere et, ut nos, quo amore coepit, prosequi non desinat, ex animo precamurdesideramus superinscribeddesideramusdesideramus superinscribed.

Ex castro nostro Altenhaus, XXIII Aprilis MDXXXVI.

[2 ] in negotiis suis privatis it is not marked, where it was to be inserted