List #2807
Marco de la TORRE do Ioannes DANTISCUSCracow, 1545-03-23
Regest polski:
Marco de la Torre pragnie być regularnie informowany o stanie zdrowia Dantyszka - pomyślne wiadomości na ten temat są dla niego ulgą w jego własnych zmaganiach z chorobą. Modli się, aby Dantyszek żył jak najdłużej dla dobra wiary i religii katolickiej, której jest ostoją.
Herezja szeroko rozpełzła się po [Wielkim] Księstwie Litewskim, Bóg zadbał jednak o obronę w osobie Marcina Kurka (Gallinius) z Proszowic. Marco de la Torre opisuje Dantyszkowi jego zawiłe losy.
Przed dziesięciu laty, po czterech latach służby u Marka de la Torre w charakterze notariusza, Kurek popełnił kradzież i spędził miesiąc w lochu zakonnym w Krakowie. Po odbyciu kary poprosił o przyjęcie do zakonu i posłanie do Czech, de la Torre odesłał go jednak do rodziców, aby z nimi naradził się co do swojej przyszłości. Ponieważ młodzieniec obstawał przy swoich prośbach, de la Torre posłał go na studia do Padwy. Kurek przyjął tam habit i w ciągu pięciu lat poczynił ogromne postępy w zakresie filozofii i teologii.
Po ukończeniu nauki, oszukawszy generała zakonu, że został wezwany przez Marka de la Torre do kraju, uzyskał bez opłaty dyplom doktorski i udał się do Rzymu. Tam podstępnie uzyskał od wielkiego penitencjarza jakieś zlecenie do biskupa krakowskiego, z którym (w świeckim stroju) przybył do Krakowa.
Dowiedziawszy się o tym, Marco de la Torre zgodnie z przepisami rozkazał go ująć, ale Kurek, zorientowawszy się w niebezpieczeństwie, uciekł i przez cztery lata wędrował po Królestwie, aż przypadkiem usłyszał go, wygłaszającego kazanie, biskup płocki [Samuel Maciejowski] i zabrał ze sobą do Brześcia. Tam kazał on przed królem [Zygmuntem I] zyskując ogromne uznanie. Został również przedstawiony młodemu królowi [Zygmuntowi II Augustowi] i wzbudził w nim nadzwyczajną gorliwość do zwalczania odstępców od wiary i moralności na Litwie. Biskup płocki porozumiał się z Markiem de la Torre, u którego Kurek uzyskał następnie przepisowe rozgrzeszenie i błogosławieństwo na dalszą, już legalną, działalność duszpasterską.
Marco de la Torre dziękuje Dantyszkowi za muszkat, którym leczy swoje stare członki.
Obiecuje wykonać swoje zadanie, kiedy królowa [Bona] odwiedzi go w jego komnacie w wigilię Zwiastowania [24 marca].
Sigmund von Herberstein przywiózł nowiny, że dwaj monarchowie [cesarz Karol V i król Francji Franciszek I] osiągnęli szczęśliwie porozumienie, rozpoczął się sobór w Trydencie, papież udał się do Bolonii, a Wenecjanie trwają w spokoju.
Uważa za zbędne ponawianie zaproszenia Dantyszka do korzystania z gościny w klasztorze. Prosi go, aby korzystał z rzeczy zakonu jak ze swojej własności.
| odebrano Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1545-04-06 Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
Pomocnicze podstawy źródłowe:
| ||||||||||
Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny
Reverendissimo in Christo Patri, Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino et [pro]tectori observandissimo etc.
Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine observandissime.
Post singularem animi mei devotionem et perpetuam felicitatem.
Inter cetera, quae praecipue cordi meo insident, id unum est de prospera valetudine Paternitatis Vestrae Reverendissimae et suarum rerum auspicato successu intelligere, neque ipsa rem mihi gratiorem facere potest, quam saepiuscule me de statu suo, quando huc suum mittit nuntium, certiorem reddere. Hi enim Paternitatis Vestrae Reverendissimae fausti eventus me alioqui diuturno hoc male affectum languore mihi denuntiati mirifice solantur. Novi enim, quantum roboris et stabilitatis afferat catholicae fidei vigilantia et studium, et gravitas Paternitatis Vestrae Reverendissimae, ita, ut si suus fervens Dei zelus in illa provincia non intercederet, procul dubio iam illud usurpare possemus: fuimus Troes, fuit Ilium et ingens gloria Christianorum.
Orandus est igitur summis precibus Dominus Ihesus Christus, ut pro salute reipublicae Christianae vitam Paternitatis Vestrae Reverendissimae dignetur usque in senectam, senium protendere illique vires immittere, ut huic pestilentissimo morbo tamquam torrenti in nos ruenti indies magis ac magis occurrere atque impetum eius arcere et removere possit.
In Ducatu Lythuaniae haec lues late serpebat, sed Dominus Deus suscitavit spiritum Danielis prophetae, qui Susannam tot veteramentis diaboli fere involutam in sua defenderet innocentia. Et ut apertius sciat hoc opus mere divinum fore, historiam describam.
Exacti iam fere sunt anni decem, quod adolescens quidam de Proschovia, Martinus Gallinius nomine, ageret notarium apud me, cumque annos quattuor perseverasset mecum, contigit me proficisci in Russiam. Redeunte itaque me ex itinere, ipse interim in quibuscumque hospitiis dominorum, nam numquam in triviali aut communi hospitabamur, aliquid subtrahebat et latenter in currum onerarium convasabat. Quod facinus cum Cracoviae compertum fuisset, ex commissione sacrae maiestatis reginalis rebus ablatis restitutis coniectus est in carcerem conventus.
Qui tandem, cum ibi per mensem detineretur, videns se diffamatum, multis instetit precibus, ut eum ad ordinem nostrum acceptaremus ac in Bohemiam mitteremus. Ego autem veritus, ne squalore carceris pertaesus hoc uteretur stratagemate, eum liberum dimiseram, ut una cum suis parentibus capesseret consilium. Cuius perseverantia in proposito cum mihi esset perspecta, eum ad me accersivi, inquiens me nolle, ut Cracoviae profiteatur, neque ut in Bohemiam proficiscatur, cum nesciebam, an ex animo et fido pectore assereret se ad statum nostrum convolare, sed me instituisse illum mittendum Paduam, ut daret operam litteris ibique, si vellet profiteri, ageret pro suo arbitratu. Sin minus, affatura tamen illi omnia ad commoditatem studiorum opportuna, conducibile autem illi non esse ad terenda in Bohemiam otia pergere.
Hoc ille audito genubus flexis maximas egit gratias et lubens animo se meis gratiosis monitis obtemperaturum dixit. Interiectis itaque paucis diebus cum famulo illum Paduam expediveram, ubi suscepto nostro habitu mirum in modum spatio quinque annorum in philosophia et sacris litteris profecit. Demum absoluto studio insignia doctoratus, circumveniens nostrum generalem et fingens se a me revocatum in habitu, gratis suscepit urbemque illico se contulit. Ubi obreptitie et subreptitie impetrata a summo poenitentiario commissione quadam ad Cracoviensem episcopum, in habitu saeculari Cracoviam venit.
Quod cum intellexissem, dedi operam, ut caperetur, nam summus pontifex inhibuit poenitentiariae dispensationem similium fugitivorum et praelatis ordinis per breve mandat eos captivandos et cogendos ad ordinem. Ipse vero huiusmodi divulgationem subodorans in pedes se coniecit et vagatus est annis quattuor, tamquam profugus in regno. Forte fortuna accidit, quod dominus reverendissimus Plocensis in itinere audivit eum in quodam oppido contionantem et eum secum accepit, perducens in Brzysczie coramque regia maiestate contionatus est cum magna satisfactione aliquot vicibus. Cuius doctrinam percipiens dominus reverendissimus Plocensis scripsit ad me, quid facto opus esset, ne homo iste perderetur, et si esset cum mea voluntate, vellet eum collocare in suo episcopatu. Ego vero rescripseram dandam esse prius operam, ut absolveretur, quod autem ad me attinet, cum videat sua paternitas eius sufficientiam et fructum fidei catholicae, dummodo honeste vivat, me illi singula dicta aut facta remissurum.
Sicque (ut tandem finem rei imponam) serenissimo regi iuniori proficiscenti in Wylnam eum commendavit et servitio suo adiecit, ubi strenue agit coram sua maiestate in praedicando adversusque impios hostes acriter invehendo, regem insuper adeo contra eos inanimavit, ut videatur ad nihil magis vires ingenii sui adhibere quam in Lutheranis et eorum libellis exterminandis, licet et contra adulteros et malos mores illius patriae clamitet. Ita quod iam in illis regionibus in portu navigamus et res est in vado, ubi magnum erat periculum, quia late virus hoc serperat.
Hisque proximis diebus ad cubiculum meum descendens reverendissimus dominus Plocensis nuntiavit advenisse absolutionem rite impetratam ex urbe rogavitque (cum maxime cupit redire in gratiam meam), ut iam illi benedictionem meam darem, ut eo alacrius et ferventius insudaret et in vinea Domini laboraret. Quod et feci. Unde credo misericordiae Dei fuisse, quod iste tam turpiter caderet, ut fortior ad rem catholicam tuendam erigeretur. Est enim affatim omnibus partibus, quae requiruntur in contionatore, dotatus et praeter id, quod humaniores litteras, quas feliciter assecutus est, etiam severiores et contentiosas callet.
Si plus nimio, quam par fuerat, prolixus fui, ignoscat, quaeso, Paternitas Vestra Reverendissima, rei enim ipsius natura me ad hoc adegit.
Quod in fovendis meis senilibus artubus muschato curae sit, Paternitati Vestrae Reverendissimae magnas habeo et ago gratias.
Munus meum cum sacra reginali maiestate, quando in vigilia Annuntiationis ad me decumbentem descenderit, diligenter peragam.
Nova scribenda nulla talia emergunt, nisi quae magnificus dominus Sigismundus Herbersteyn attulit, videlicet confoederationem duorum monarcharum feliciter succedere et concilium Tridenti celebrari coeptum, et iam summum pontificem Bononiam concessisse, Venetos autem in otio ruminare.
Valeat Vestra Reverendissima Paternitas in utroque homine sospes diutissime.
Datae Cracoviae, 23 Martii 1545.
Eiusdem Paternitatis Vestrae Reverendissimae obsequentissimus frater Marcus a Turri Venetus ordinis fratrum conventualium generalis commissarius, sacrae reginalis maiestatis confessor etc.
Postscript:
De hospitio nihil memini in litteris, quia non erat opus repetere, quod toties Paternitati Vestrae Reverendissimae viva voce fuerat inculcatum. Utatur enim pro arbitrio nostris rebus, ac si eas dominii titulo et possessorii vindicasset etc.