List #421
Alfonso de VALDÉS do Ioannes DANTISCUSToledo, 1529-01-16
Regest polski: Valdes stwierdza, że Dantyszek nie ma powodu tłumaczyć się z wyjazdu bez pożegnania, ponieważ ludzie ich pokroju nie powinni przejmować się pustymi ceremoniami. Cieszy go, że Dantyszek liczy na jego pomoc; kocha go nie mniej, niż rodzonego ojca. Epigramat Dantyszka o Lalemandzie spodobał się nie tylko samemu Valdesowi, ale także wszystkim przyjaciołom. Na prośbę Dantyszka Valdes relacjonuje sprawę Lalemanda: został on oskarżony o zdradę tajemnic państwowych Francuzom, samowolne wprowadzenie znaczących zmian w dokumencie przywileju cesarskiego i o kilka innych czynów, godnych najwyższej kary. Początkowo wypierał się, potem, wobec zeznań Ronquillo, przyznał się do części win, jednak nie do zdrady. Jeszcze nie wiadomo, jaką poniesie karę. Ma wielu przyjaciół, którzy próbują go uwolnić, ale także wielu wrogów, zapewne więc nie uda mu się uniknąć kary. Valdes stawia Lalemanda w jednym rzędzie z oszustami, występującymi w żywotach cesarzy rzymskich — Turinusa z żywota cesarza Aleksandra Sewera i Zoticusa z żywota Heliogabala, opisanych także przez Erazma w Adagiach. Zachęca Dantyszka, aby napisał dla Lalemanda epitafium, jeśli uzna za stosowne zaszczycić w ten sposób osobę żyjącą. Valdes zawiadamia, że kanclerz [Mercurino Gattinara] powrócił przed świętem Objawienia Pańskiego [6 stycznia]. Nie ma wieści z Italii ani z innych okolic. Cesarz obstaje przy planach podróży do Italii na wiosnę, mimo że prawie całe jego otoczenie jest temu przeciwne. Valdes zdaje się w tej sprawie na Bożą Opatrzność. Przesyła Dantyszkowi nowe druki dotyczące Francuzów. Wstrzymał druk własnego tekstu, ponieważ czeka na opinię cesarza. Nie dokończył jeszcze dialogu, być może Dantyszek otrzyma go, zanim opuści Hiszpanię. Valdes niecierpliwi się, kiedy Dantyszek prześle mu Pasquillusa i inne swoje teksty. Przekazuje pozdrowienia od przyjaciół, którzy byli niezwykle rozweseleni listem Dantyszka, zwłaszcza od pana regenta [Sigismondo Loffredo?], Longus’a, brata Valdesa Iacobus’a, a także Suares’a. Prosi o pozdrowienie Izabeli [Delgada] i dzieci [Juany Dantisca i Juana Dantisco], chętnie spełni wszelkie prośby Dantyszka ich dotyczące. Valdes przesyła Dantyszkowi dokument potwierdzający przyznaną mu przez cesarza godność [eques auratus]. Zdaje sobie sprawę, że Dantyszek nie żywi tego rodzaju ambicji. Gdyby czegoś brakowało w dokumencie, prosi o odesłanie do poprawki.
Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
Pomocnicze podstawy źródłowe:
Publikacje:
| ||||||||||||||
Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny
Salutem plurimam.
Quasi quisquam me magis a caeremoniis abhorreat, ita te apud me purgare voluisti, quod insalutato hospite abieris, immo eo in genere (ut ingenue fatear) nihil mihi gratius facere potuisti, quare absint omnino a nobis hae vulgares caeremoniae, cum nihil minus professioni nostrae correspondeat, quam vulgus sequi. Quod tantum de me tibi polliceris quodque hunc animum exploratum habes, vehementer gaudeo atque ita gaudeo, ut huic laetitiae nihil addi posse videatur. De te tantum mihi persuasi, ut non minus a te, quam ab ipso, qui me genuit, patre, me amari sciam; verum de his satis.
Epigramma, quod ad Lalemantum mihi misisti, non mihi solum, sed amicis omnibus placuit. Utque tibi, quemadmodum iubes, historiam narrem: accusatus est hic bonus vir, primum quod secreta caesaris Gallis prodiderit, deinde quod privilegium caesaris vitiaverit nonnullis verbis mutatis, atque huiusmodi alia ultimo supplicio digna patravit. Ille prius constantissime negabat fere omnia, deinde vero, postquam accessit praetor Ronquiglus, aliqua fatetur, alia negat, veluti proditionem, quae vix probari poterit; iam in hoc res pendet, an omissa proditione ob alia flagitia debeat poenas dare et quas. Non desunt illi fautores et amici, qui hominem quo iure quaque iniuria liberare student, non quod illi bene velint, sed multos diversa trahunt studia. Attamen vix credo hominem evasurum. Legebam nuper vitam Alexandri Severi imperatoris in eaque inveni Turinum quendam fumi venditorem fumo necatum. Cuius Turini vitia si sceleribus Lalemanti conferas, nihil vidisti similius, nisi quod hic noster aliis pessimis artibus Turinum superavit atque etiam Zoticum, fumi venditorem apud Heliogabalum imperatorem. Hos Turinum et Zoticum Erasmus in adagiis celebravit, quibus ego Lalamantum addidi, ut haberemus tantae pestis triumviratum, et quemadmodum Turinus fumo necatus est, quod fumos vendiderit, ita noster Lalemantus proditionis fumo traduci meruit, etiamsi nihil prodiderit. De hac peste plura scribam. Nunc scribendum erit epitaphium, ni tu etiam viventem eo honore dignum iudicaveris.
Cancellarius rediit ante festum Epiphaniae. Italia silet, hoc est nihil ab ea parte habemus novi neque ab alia etiam. Caesar in ea sententia perstat, ut proximo vere ad Italiam transeat, idque refragantibus ac repugnantibus suis fere omnibus. Ego autem quid dicam, nescio, nisi quod cor regis in manu Dei est. Fata viam invenient nosque interea veluti e speculo rerum exitum, si tamen umquam futurus est, spectabimus, utpote quibus animus datus est ab his fluctibus liber.
Quod de Gallis excussum est, en tibi mitto. Quod vero ego scripsi, neque excussum neque typographo adhuc commissum est, voluit enim caesar rem videre neque adhuc, quid sibi decretum sit, aperuit. Ego autem sileo, nihil hinc praeter invidiam venaturus. Meus dialogus dormit neque in lucem prodire audet, neque supremam illi manum imposui. Habebis eum fortassis, antequam discedas. Exspecto avidissime a te Pasquillum et alia, quae scribis, non enim, ni tua sint, mihi poterunt non esse gratissima. Salutat te totum collegium amicorum, quod tuis litteris mirum in modum exhilarasti, et praesertim dominus regens, Antonius Longus, frater meus Iacobus, quos per me salvere voluisti, nec non Suares noster, qui tot tibi mittit salutes, quot ipse prae manibus habet aegrotos. Tu vicissim dominae Isabellae plurimum meis verbis salutem imperti una cum prole, quibus si quid mea opera opus est, facilius impetrabis, quam petes. Dignitatis tibi a caesare commissae testimonium ad te mitto. Scio te huiusmodi ambitionis insignia non morari, sed quid facias? Quando inter caecos videndum est, oportet interdum caecitatem simulare. Si quid in eo desiderabis, remittito et fiet statim, quod petes.
Vale.
Toleti, die XVI Ianuarii 1529.
Tuus, quicquid est, Valdesius