Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dantisco episcopo Culmensi, administratori Pomesaniensi, domino, amico et patri honorandissimo

Lubaviae Prussiae

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine ex animo observandissime et carissime.

Praemissa ea in scriptis, quam praesens facere mallem, obsequiorum meorum oblatione.

Ab eo tempore, quo ad Reverendissimam Dominationem Vestram ex Vienna copiose scripsi, quod fuit, nisi fallor, in hac angustia temporis septima aut octava Octobris, binas ab eadem accepi litteras, priores de data XIIII-ae Octobris, quae mihi sunt traditae in Monsonio Aragonum XXI Decembris, alteras, cum ex Hispaniis venissem Pragam, quinta Februarii, quae erant datae Lubaviae XI Ianuarii. Prioribus scribit Reverendissima Dominatio Vestra se habuisse ex reverendissimo domino Lundensi litteras, quibus de reditu meo fuerat certior facta, gratulatur, gaudet, et ex animo, uti video, de hoc ipso. Qua in re agnosco tamdiu mihi cognitum expertumque animum ipsius et benevolentiam erga me, de qua alias plura.

Nunc ad rem, quia mihi brevissimum tempus est, iterum enim et crastino die hinc abeo Constantinopolim, natus, ut mihi videor, ad labores, sed quos eo fero libentius, quod sub te doctore eos didicerim, hoc est tuo exemplo fretus nihil existimem esse virtuti invium. Et ita res se habent.

De re mihi commissa de Isope et Ioannica praesens nihil potui efficere, quia non substiti in Hispaniis, nisi uno mense, neque fui Valleoleti, sed solum in Monson. Sed per Welzeros fient omnia et ex parte mea dedi negotium communi amico nostro Godtscalco Eryco consiliario caesareo, ut non apud Ulrichum Ehingher, qui non perinde bene audit, sed apud Hieronymum Sayler, qui iam ducta filia Bartholomei Welzeri negotium Welzerorum agit in Hispaniis (nam Ulrichus Ehinger, compater tuus, parum verbis temperavit et adversus Welzeros apertam inimicitiam exercet inflatus cruce Iacobea, unde male). Agat, ut cum prima classe mittatur ad domum meam Brugas et deinde in Prussiam, omnino autem puto non fore difficultatem. Ab eo tempore non fui domi, nam redii in Germaniam per Burgundiam, sed ad coniugem meam negotium perscripsi ita, ut non sit defectus desuper futurus. Intellexi etiam ex Nicolao Federman, qui pro Welzeris fuit in Monson, nam Hieronymum Zayler non ibi inveni, quod iam recesserat versus Madritiam, qualiter ille Welzerorum factor, de quo scribit Reverendissima Dominatio Vestra, etiam ad eum desuper scripsisset, ita ut non sit futura aliqua difficultas in re, et diligenter ego omnia commendavi. Haec fere sunt priorum litterarum contenta. In secundis de XI Ianuarii scribit Reverendissima Dominatio Vestra se accepisse litteras ex reverendissimo domino electo archiepiscopo Lundensi, de data XV-ae Novembris. Ex illis intellexisse, qualiter ego manu mea copiose ad eam scripsissem, postquam rediissem ex Thurcis, id quod verum fuit, nam copiose et prolixe scripsi eo tempore, hoc est, uti dixi, septima aut octava Octobris. Scripsi ad serenissimam dominam reginam Poloniae, item ad reverendissimum dominum Ioannem Choiensky episcopum Pzremisliensem et ad illustrem dominum Ioannem comitem in Tarnof. Dedi autem litteras Carolo Kotzer, qui nunc a me interrogatus, qui fiat, ut minime receperit suas Reverendissima Dominatio Vestra, respondet se eas misisse ad Towrn oppidum et credere, quod bene sint directae. Aliud non scio, nisi quod forte tales apud vos sunt, qui non libenter vident aliquid obseratum, quod fortunatum et felix principium non gratulor Poloniae vestrae. Aliquamdiu fuit et adhuc est pessimus ille mos apud quasdam gentes, quas novi, quibus ob id ipsum non successit melius. Sed haec alias. In illis litteris nihil est scriptum, nisi verum, decens et honestum, cui si quis non favet, perdatur et crepet.

Quod reverendissimus dominus Lundensis scripsit de munificentia erga me serenissimi Rhomanorum regis, aliquid est tale et verum est. Fuit et erga me caesar non minus gratus dato mihi loco et ordine consiliarii secreti apud serenissimam reginam Mariam in patria mea. Qui locus est honestus et potero crescere, nam apud nos rarae sunt sementes similium mei, verbo absit invidia. Habeo gratiam Dominationi Vestrae Reverendissimae, quod me talem videre cupit, qualem amor ipsius erga me esse velit. Equidem semper non abhorrui a mediocritate et in ea nunc sum non magnis neque maximis fortunis praeditus, sed quibus contentus sum, si alia non advenerint. Filium habeo Cornelium patris nomine, apud quem et ipsius matrem fui quatriduo tantum Brugis. Sic mihi satis est. Si ex hac peregrinatione mihi contigerit redire, prout omnino spero, dedam me quieti, sic tamen, ut principibus meis, patriae et religioni non desim, pro qua utinam honeste hunc spiritum. Tunc frequentius accipies meas, nam haud video, quomodo ante reditum meum ad te scribere possim, animum tamen, cuius corpus et praesentia erit Constantinopoli, sciat Reverendissima Dominatio Vestra permansurum esse Lubaviae et Brugis, est enim celer cursor.

De Ioannica tua ad Franciscum Verner mittenda Antverpiam satis in praecedentibus scripsi. Fiet, neque de sponsione mea dubitet, quando ea opus non est, cum Welzeri ultro ad se susceperint negotium, et non suscipientibus illis ad me semper est refugium, prout praefato magnifico domino Godtscalco commisi et ille facturus est.

De Lubecensibus vestris et aliis, deque naufragio classis Belgicae non scio, quid dicam, nisi quod haec sunt scripta a Pompeio Occo cive Ambsterdamensi ad praefatum reverendissimum dominum Lundensem, qualiter circa XXII-m Novembris rediit classis Belgarum cum navibus praeter armatas fere triginta, quae venerant ex Gdano onustae frumento, Hollandicis, quarum navium duae onustae perierunt sub Norvegia, una autem navis bellica parva sine malis et arboribus fuit dimissa sub Norvegia, nescitur, an perierit. Tres aliae, quae habitae fuere pro perditis, venere ad Embdem et sunt salvae. Haec sunt verissima.

De nostris novis Hispanicis haec sunt. Caesar, ex quo rediit ex Italia, tamdiu mansit Barcinone in conventu Montissonii cum deputatis trium regnorum: Aragonum, Valentiae et Cathaloniae, et redigendis in ordinem rebus praefatorum regnorum insumpsit totum illud tempus usque ad paenultimum diem Decembris anni XV-c XXXIII, quo die finis exoptatus impositus fuit illi tractatui. Ex quo conventu tria illa regna, prout moris est illorum, dant libere caesareae ipsius maiestati sex centena milia ducatorum dono. Certe maiestas ipsius multum laboris insumpsit in componendis negotiis privatorum hominum et materia inquisitionis, quae non contra hereticos modo et Iudaeos, et maranos coepta fuit institui in praefatis regnis, more regnorum Castellae, verum etiam contra blasphemantes et iurantes etiam leviter. Voluit et maiestas sua malum morem abolere, qui in illis regnis est de denuntiatione belli, quam nobilis ad nobilem facit, hoc est bandelerorum. Utrumque confectum est ex maiestatis ipsius sententia, quae tunc, hoc est paenultima die Decembris, cum mane interfuisset conclusioni praefati conventus, hoc est Hispanice de las Cortes, abiit, et ultimo die Decembris venit Caesar Augustam, quo praecesserat imperatrix, quae est gravida et fert uterum, sana nunc et pulchrior solito.

Ego primo die Ianuarii recessi et inveni dominum de Nassaw cum marchionissa coniuge sua in Belpuyts. Qui dominus de Nassaw per Franciam cum uxore venerat habens familiam quadringentorum equorum et amplius inermium, sed optime vestitorum et cum tali pompa, ut omnium Francorum iudicio ipse rex Franciae, qui tunc redibat a conventu Massiliae, ubi fuit cum papa, non habuerit tam bene vestitam familiam nec tantum equorum bonorum, vestium, auri, quantum ipse. Quaeris, quid actum sit Massiliae? Venit eo pontifex, venit et rex Gallorum, adducta est neptis pontificis filia quondam Laurentii de Medicis, cui datus est titulus ducatus Urbini, cum ducatum illum teneat alius. Ea puella nupsit duci Aurelianensi, filio regis Francorum secundogenito aetatis 14 aut nondum annorum. Pontifex, ne aliquando remitteretur haec sua neptis, prout ab olim Margarytha Austria filia Maximiliani, quae denupserat Carolo regi, voluit, ut celebraretur matrimonium et exercerentur realiter matrimonialia, ut verbo Beatricae reginae utar, auribus autem non credens videre voluit nudum cum nuda et coeuntes in opere – dignum spectaculum pontifici et regi, uterque enim aderat. Complurima feruntur ab ipsis tractata, sed publicatum est nihil, nam sine arbitris facta sunt. Certissimum autem est neque id clam est ipsum pontificem velle hunc ducem Aureliani constituere dominum Italiae. Principium huius rei erit expulsio ducis Urbini, veniet enim in Italiam Gallus per speciem asserendi ea, quae filio suo debentur ratione dotis uxoris. Cui praeter praedictum ducatum pontifex consignabit in manus Parmam, Placentiam, Bononiam, Anconam et, si opus est, Florentiam. Nescio, quid caesar ad haec faciet, omnino autem suspecti sunt caesari conatus isti neque desunt Franco solitae suae practicae ubique et per omnia.

In Germania convenere oratores ligae Suevicae. Est et ibi iunior dux Wirtenbergensis Christophorus instans pro reductione in suum ducatum. Nescitur, quid futurum sit.

Nuntio praeterea tibi inventam esse in Indiis a caesareanis regionem, ubi tanta est auri copia, quanta est ferri in Biscaia. Pro probatione huius rei a paucis naviculis, quae eam oram percurrendo forte fortuna incidere in regionem hanc, perlata sunt ad vicesies centena milia castellanorum auri, cuius summae quinta pars ad caesarem spectat, reliqua ad eos, qui ibi fuere et sumptus navigationis fecere. Mira de iis et vera tamen dicuntur. Sane Deus mirabilia signa ostendit temporibus nostris. Caesar curabit maiore classe eam regionem transcurri. Interim haec praeludia sunt.

In Hispania non desii te commendare amicis, quibus cupis. Fama ibi fuerat te mortuum esse, sed excussit eam epistola tua prior, quae mihi reddita ibi fuit. Itaque omnes te resalutant et ex animo bona omnia illi apprecantur. In Bohemia praeter comitem Nogarolis optimum virum et tui amantissimum, qui ex animo te salutat, et Georgium Sapka, ex notis nullus est. Petrus tuus apud Grandvellanum est, eius ad te litteras transmitto.

Quod mihi Campensem commendas, gratum est, quod studiis ille intendet. Eius paraphrasim Lugduni impressam una cum nescio cuius interpretatione ad te nunc mitto. Et me precibus tuis apud Deum et memoriae commendatum habe, suscipio enim labores et pericula multa ob rempublicam Christianam nulla alia re inductus, quam intuitu Dei, et quod pulcherrimum existimem de ea bene mereri. Commenda item me dominae matri tuae, fratribus, sororibus et amicis, et domino doctori Ioanni Reyneck, cuius causam in absentia mea reverendissimus dominus Lundensis, qui hic permansurus est, et diligenter, et fideliter nec infructuose aget et expediet, quique se Reverendissimae Dominationi Vestrae ex animo commendat. Et bene valeat eadem Reverendissima Dominatio Tua fausta et felix.

Ex Praga, die decima tertia Februarii anno XV-c XXXIIII-o.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae addictissimus et magis quam ex toto animo inservitor Cornelius Duplicius Scepperus etc.