Magnifico domino Ioanni Dantisco de Curiis, serenissimorum regum Poloniae apud caesaream maiestatem oratori et consiliario, domino et fautori semper observando

Augustae

Magnifice Domine, domine et benefactor semper observande.

Post servitiorum meorum supplicem commendationem.

Ante dies XII Stanislaus Dambrowski Romam venit praesentes litteras a reverendissimo episcopo Cracoviensi, a domino Borek et Miskowski, quas Vestrae Magnificentiae mitto, attulit, tunc enim cum Cracoviam reliquit, Vestram Magnificentiam una cum caesare Romam petisse in curia serenissimi regis nostri certo ferebatur, ea propter litterae Romam missae.

Mitto etiam Vestrae Magnificentiae breve [de non] promovendo ad bie[nni]um, ad cuius expeditionem a Vestra Magnificentia Bononiae contra votum meum tria scuta cepi, ne tum beneficiorum Vestrae Magnificentiae sim immemor. Ad duo incompatibilia signaturam, et tandem ne quid in futurum beneficiorum curatorum duorum per Vestram Magnificentiam obtentorum posset obesse, etiam supplicationes por <r> igam. Quarum primam Vestrae Magnificentiae mittam, alteram datarius usque ad compositionem, quam numquam, nisi inimico ingrate, faciemus, retinebit. Scio ego, quibus Vestra Magnificentia in casu agit nostro, de illis providebo, nempe Vestrae Magnificentiae sum servitor devotissimus.

Mitto etiam Vestrae Magnificentiae litteras reverendissimi domini praesulis Wladislaviensis et me singulari Vestrae Magnificentiae gratiae numquam commendare cesso. Doctissimus dominus Cornelius Vestrae Magnificentiae ach fidus atque dominus Ioannes Drevicius quoque suppliciter salutentur.

Romae, II-a Iunii 1530.

Eiusdem Vestrae Magnficentiae servitor et capellanus

Reverendissimo in Christo patri, domino domino Ioanni Dei gratia electo Culmensi, apud caesaream maiestatem serenissimorum regum Poloniae oratori dignissimo, domino observando et gratiosissimo, Augustae regis Poloniae oratori

Reverendissime domine, domine gratiosissime. Post oscula Vestrae Paternitatis Reverendissimae. Manus et servitutis meae supplicem commendationem.

Dominus Quirinus, Fukerorum negotiorum gestor, XXV Iulii litteras Vestrae Paternitatis Reverendissimae mihi reddidit, quibus Vestra Paternitas Reverendissima ad episcopatum Culmensem per maiestatem regiam se clectum, quod felix et faustum semper sit, scribit. Dudum ego a reverendissimo domino Cracoviensi episcopo, a domino Borek et aliis mille amicis hanc fortunam felicem, qua et maiori longe Vestra Paternitas Reverendissima est dignissima, perscriptum habui, et reverendissimo cardinali protectori, domino Pistoriensi, nuntiavi. Singuli plurimum Vestrae Paternitati Reverendissimae congratulabantur, et ipse ante mensem unum ad Vestram Paternitatem Reverendissimam, ut scivi, gratulans tantae dignitati litteras dedi. Optimus Deus Vestram Paternitatem Reverendissimam maiori fortunae conservare dignetur.

Die eadem litteras reverendissimo cardinali inscriptas praesentavimus; ibi taxa ducatorum 700 Culmensis episcopatus sumus territi, quandoquidem, nisi restrictio fuerit taxae, Vestra Paternitas Reverendissima 1500 ducatis vix aliquid conficiet. Proinde oratori maiestatis caesareae, ut per breve iuxta imperatoris scripta et mandata huius ecclesiae expeditio fieret, supplicavimus. Dominus Quirinus regis Ferdinandi oratorem, Vestrae Paternitati Reverendissimae amicissimum, ut una caesaris oratori apud papam adesset, sollicitavit. Bis uterque oratorum plus, quam dici potest, apud sanctissimum dominum supplicarunt. Sua sanctitas, consilio cum cardinalibus facto, per breve impossibilem, quia numquam solitam, expeditionem episcopatuum respondit, verum cardinali protectori, ut bullae omnes nobis darentur 600 perceptis ducatis, commendavit, annatae vero ad festum Natalis domini usque ad solvendum sint suspensae; tunc probata per bella Prutenica et Polona episcopatus devastatione annatae restringentur, et forte litteris maiestatis caesareae et Ferdinandi et Sigismundi regum obtentis, ne solverentur, Vestra Paternitas Reverendissima impetrabit. Ad praesens alia via nulla Vestra Paternitas Reverendissima utilior et magis commodior fieri etiam oratoris auctoritate potuit.

In futuro consistorio die tertia Augusti Vestra Paternitas Reverendissima episcopatus Culmensis, quod faustum et felix sit, pronuntiabitur. Cras testes pro vitae et morum Vestram Paternitatem Reverendissimam dignitate ac honestate inducemus, haec enim sunt totius negotii prima fundamenta.

Quamprimum bullae scribentur, expedientur; confirmationem electionis una cum beneficiorum retentione et de non promovendo seu de non consecrando ad unum annum omnem expeditionem Vestrae Paternitatis Reverendissimae mandabimus. Dominus Quirinus, tametsi sola fama, qua cunctis Vestra Paternitas Reverendissima est notissima, Vestram Paternitatem Reverendissimam noverit, diligentissime tamen in omnibus locis absque verecundia etiam contendendo instat, ut huius ecclesiae in expeditione arctiores nummos absumat, verum ut archiepiscopatus dari... nemini noster Colardi, cuius opera profecto Vestra Paternitas Reverendissima non erit inutilis, laboret et ipse, ut gratia Vestrae Paternitati Reverendissimae fieret.

Pro nunc est factum, tamen ad terminum annatae solvendae operae pretium erit, caesareae, Ferdinandi, Sigismundi maiestatum litteras habere, insuper et testimonia diruinationis episcopatus per bella, quae facile rex noster praestabit. Plura in hac re Quirinus et Colardus Vestrae Paternitati Reverendissimae scribent. Ego cum his meam operam Vestrae Paternitati Reverendissimae devotam diligentissime exhibeo et semper exhibebo et me Vestrae Paternitati Reverendissimae, domino gratiosissimo, plurimum commendo, et magnifico domino Cornelio et Drevicio commendari suppliciter quaeso.

Romae, paenultima Iulii 1530.

Vestrae Paternitatis Reverendissimae devotum mancipium Stanislaus Rzeczitcza

Reverendissimo in Christo Patri, domino Ioanni, electo confirmato Culmensi, serenissimi regis Poloniae apud maiestatem caesaream [ora]tori dignissimo, domino meo gratiosissimo

Augustae vel ubi imperator fuerit

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime.

Servitiorum meorum in gratiam [Vestrae] Paternitatis Reverendissimae supplici commendatione praemissa.

Ex litteris domini Quirini dudum missis, tunc quo in puncto ecclesiae Vestrae Paternitatis Reverendissimae Culmensis expeditio fuisset, intellexit; ad praesens modum, bullas, calculum agnoscere dignetur. Extemplo enim litteris multiplicibus, mandato die Iulii 25, ex Velcerorum banco per dominum Quirinum et me acceptis, reverendissimo cardinali Pistoriensi, maiestatis caesareae oratori, et aliis litteris distributis, cum domino Quirino caesaris et Ferdinandi auctoritate oratoris, Vestrae Paternitatis Reverendissimae amicissimorum, laboravimus, ut ecclesiae Culmensis iuxta imperatoris preces per breve fieret expeditio, quae res tamquam nova per papam et cardinalium collegium negata.

Quocirca ut taxa ecclesiae Culmensis ad 700 dudum facta ob fructus bello Pruteno Lutherianorum temeritate diminutos ad medium, seu ad aequiorem partem reduceretur, contendimus. Interea dominus Ioannes Colardi, ad quem, ut puto, magnificus dominus Cornelius litteras dedit, cardinalem pro ecclesia proponenda et consistorialiter pronuntianda sollicitavit, de residuo pecuniae huic expeditioni necessariae se palam fideiussurum promittens. Cardinalis tertia Augusti ecclesiam proposuit, et Vestrae Paternitati Reverendissimae pronuntiari et confirmari cum retentione canonicatus Varmiensis obtinuit.

Facta confirmatione ad bullarum expeditionem, reductione obmissa, quam nullo pacto [ob] cardinalium egestatem obtinuissemus, processimus, et quia ducati 600 transcrip[ti] huic expeditioni non sufficiebant, potissimum ad annatas solvendas, quarum s[umma] tanta, quae admodum et taxa, dominus cardinalis mirum in modum in rem Vestrae Paternitatis Reverendissimae prope[nsu]s [ad] expeditionem per dominum Bernardum Buseium, ad quem Vestrae Paternitatis Reverendissimae amicus litteras dederat, schedula de 600 ducatis a domino Quirino accepta processit, quandoquidem ille in singulis officiis, quae hic innumera sunt, prout Vestra Paternitas Reverendissima in computo vid[et], minori pecunia tam cardinalis auctoritate quam etiam sua peritia transegit; ventum tandem ad officia annatarum sex. In his omnibus quia dominus Col[ardi] summam maiorem, quam credebat solvendam, agnovit, voluntate mutata [pro] Vestra Paternitate Reverendissima obligare se noluit; id multum domino cardinali attento, quod prius ad fideiubentem se sponte exhibuerat, displicuit; ibi Vestrae Paternitatis Reverendissimae negotii ex[pe]ditio quieverat et longius, quam aequum erat, dilata. Ego ne quippiam damni cunctatio afferret, domino cardinale volente, pro annatis per Vestram Paternitatem Reverendissimam ad festum Pascharum solvendis me in omnibus officiis obligavi. Tametsi Vestra Paternitas Reverendissima instrumentum satis in amplissima forma ad se pro residuo obligandu[m] nobis ambobus miserat, verum cardinalium consuetudo in his obligationibus principales non suscipit cuiuscumque sint status et dignitatis, dumtaxat Romanos officiales, quoci[rca] Vestram Paternitatem Reverendissimam, suppliciter quaeso, omnem operam impendere dignabitur, ut obligatio mea pro Vestra Paternitate Reverendissima facta annatarum solutione, ut in computo, aut quacumque [v]ia ad festum Paschae relaxaretur, alias Roma fugere cogerer.

Reverendissimus cardinalis in hac expeditione Vestrae Paternitatis Reverendissimae supra ducatos ducentos fecit lucrum primum in canonicatus Varmiensis retentione, in quo consilio suae Paternitatis Reverendissimae annatas effugimus, deinde in duarum ecclesiarum parochialium huic canonicatui unione, per solam signaturam factam, quod nullomodo aut rarissime praelatis conceditur.

Breve de non consecrando studiose nondum expeditum, quandoquidem non nisi ad a[nnum] unum concedetur, quoniam Vestra Paternitas Reverendissima vigore bullarum per procuratorem possessionem ecc[lesiae] acceptet, interea breve per nos ambos expedietur.

Dominus Quirinus a litteris Vestrae Paternitatis Reverendissimae seu ab illo magno plico in banco Velcerorum ducatos 2 et pro testibus inductis et examinatis ducatos 4, priusquam schedulam de ducatis 600 transcriptis levaret, exposuit, et quia dominus cardinalis schedula a nobis capt[a] solus ipse pecuniam numeratam cepit, dominus Quirinus, ne expeditio per cardinalem assump[ta] impediretur, ducatos 6 a sua Paternitate exigere non curavit, cuius Vestra Paternitas Reverendissima tan[dem], cum alias pecunias transcribet, in his respectum habere dignabitur, idem et de brevi de non consecrando, quod 3 ducatos credo absumet, faciet.

Quoniam testes de moribus et vita iuxta usum Romanum examinarentur, nullus nostrum et ne[que] Germanorum Culmensis ecclesiae et civitatis situm et qua in ora Prussiae esset, novit, dominus episcopus Balbus facto iuramento universa in rem Vestrae Paternitatis Reverendissimae deposuit, se in [civi]tate Culmensi et in tota eius provincia asseverans fuisse, et cuncta loca totius tractus Prutenici lustrasse; factum et visum in mappa mundi credo; multa hic certe coram cardinali et aliis praelatis Romanis de Vestrae Paternitatis Reverendissimae doctrina dixit.

Vestra Paternitas Reverendissima calculum omnium expositorum, dominorum Busei, Colardi, Quirini et mea sub[scriptum] videre dignetur, unde quicquid in quovis officio sit numeratum, cognoscet, et quantum etiam [pro] festo Paschatis futuro sit exsolvendum, computabit. Alias enim a reverendissimo cardina[li] cum domino Quirino bullas habere, nisi cum calculo expositorum, noluimus.

Supplicationem unionis duarum parrochialium canonicatui Varmiensi Vestrae Dominationi Reverendissimae per dominum cardinalem solum expeditam cum bullis habet, quam diligentius, ex quo bulla vigore ipsius non erit expedienda, asservet, et de illa in partibus praesertim nostris, non multum ne in sequelam trahi res videretur, quod Romanis est odiosum Vestrae Paternitati Reverendissimae declaret, haec enim est reverendissimi cardinalis voluntas.

Dominus Quirinus, dominorum de Fukeri negotiorum gestor, ante aliquot dies febri non tamen nociva laborat, propediem favente Deo convalescet. Ad praesens Vestrae Paternitatis Reverendissimae scribere non potuit, quocirca Vestram Paternitatem Reverendissimam summe rogitat, ut se habeat excusatum; fecit profecto vir bonus in Vestrae Paternitatis Reverendissimae commissis diligentem operam, quam vix in propriis rebus fecisset. Is se Vestrae Paternitati Reverendissimae commendari optat, et certo homo omnium etiam principum gratia et favore dignus.

Dominus Bernardus Buseius, apostolicus scriptor, officium amicum in his bullis profecto fecit, cuius opera bullae minori taxa sunt oneratae.

Dominus Ioannes Colardi non minus in ecclesiae Vestrae Paternitatis Reverendissimae expeditione elaboravit; cuncti, prout licuit, rem serio gessimus.

In calce computi Quirini manu subscripti Vestra Paternitas Reverendissima videbit obligationem meam, pro Vestra Paternitate Reverendissima factam in ducatis 559 Iul. 5, quam nisi fecissem, ecclesia null omodo expedita fuisset. Illam feci libens, nihil enim mihi duco gratius, quam Vestrae Paternitati Reverendissimae domino gratiosissimo servire; terminus ducatorum 559 Iul. 5, pro quibus fideiussi, solvendorum, festum proximum Paschae; quocirca Vestra Paternitas Reverendissima obligationem relaxare curabit, alias urbem relinquere cogerer, non enim mihi miserebuntur officia haec; dumtaxat nuntius levatis litteris unicis Vestrae Paternitatis Reverendissimae apud dominum antistitem Wladislaviensem summam hanc mutuo acquirere potest, quam certe ad tempus Vestrae Paternitati Reverendissimae haud negabit.

Mitto Reverendissimo domino Cracoviensi, domino meo gratiosissimo, certas expeditiones plico, quem Vestra Dominatio Reverendissima vidit, inclusas, quas Vestra Dominatio Reverendissima Cracoviam mandare dignetur, sunt enim aliquae in illis, quae cita missione egent, itaque Vestra Paternitas Reverendissima, quamprimum poterit, mittat.

Commendo me Vestrae Paternitatis Reverendissimae gratiae, domino meo gratiosissimo, quem felicissime et diu vivere opto. Magnifico domino Cornelio commendari quaeso; dominus Ioannes Drevicius me habeat commendatum, contra quem patruus, quod suae Paternitati nihil scribit, conqueritur.

Romae, XVI Septembris 1530.

Vestrae Paternitis Reverendissimae servitor devotus Stanislaus Rzeczycza

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni confirmato episcopo Culmensi, domino gratiosissimo et semper observantissimo

In aula dentur maiestatis caesareae

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime. Servitiorum meorum in gratiam Vestrae Paternitatis Reverendissimae supplici commendatione praehibita.

Litterae Vestrae Paternitatis Reverendissimae Augustae 22 Octobris datae per reverendissimum dominum electum Lundensem heri mihi redditae fuerunt iucundae – Vestrae Paternitatis Reverendissimae gratiae, plus quam merui, indices.

Vestra Paternitas Reverendissima mihi homuncioni pro servitute in bullis expeditis ob cautionem de ducatis 559 praescitam gratias agere non dedignatur. Profecto, Reverendissime Domine, illam gaudio ingenti ob episcopatum, quo et maiori Vestra Paternitas Reverendissima est dignissima, adeptum, et dolentia ingenti officialium Romanorum manus auro insatiabiles intuens permonite feci.

Immo, si negotium duplam seu decuplam summam expostulasset, observantia in Vestram Paternitatem Reverendissimam mea non defuisset. Et quemcumque poenitentiarium Polonum orbis tenebit, illum Vestra Paternitas Reverendissima mancipium perpetuo devotum habet et semper habebit. Nempe nulla temporis oblivio humanitatem et gratiam Vestrae Paternitatis Reverendissimae singularem Bononiae mihi immerito exhibitam obliterabit. Dumtaxat Vestrae Paternitatis Reverendissimae, quodcumque ex me pro se et amicis voluerit, commendo. Etiam si oportuerit mori, Vestrae Paternitati Reverendissimae non negabo.

Quod breve de non ad annum pro Vestra Paternitate Reverendissima conservando haud expedivi, id data opera feci, ut fatalia maiora haberentur, quae ab accepta possesione ecclesiae computari solent. Si tamen reverendissimum dominum electum Lundensem ante dies XIIII huc admigrasse scivissem, breve expeditum Vestra Paternitas Reverendissima cum his litteris una habuisset.

Extemplo post festa Natalicia dispensationem dictam expedire curabo, quam per bancum dominorum de Fukeri Vestrae Paternitati Reverendissimae mandabo, ne operae pretium erit Vestrae Paternitatis Reverendissimae hac in re litteras dare, quam certe diu expedivissem, nisi fatalium ratio mihi fuisset.

Nuper reverendissimi domini Wladislaviensis litterae ad Vestram Paternitatem Reverendissimam et dominum Ioannem diu e Polonia transmissae mihi oblatae, in manibus cortisanorum dudum, credo, versatae, idcirco domini Drevicii violatae, quas uti ex Michaele cepi, restituo.

Cum Vestrae Paternitatis Reverendissimae ad reverendissimum dominum episcopum Wladislaviensem litteras dare acciderit, suae paternitati me et servitia mea commendare dignetur. Mense exacto feci hic pro sua paternitate operam studiosissimam ratione sacerdotiorum quondam Stanislai Meltzinskii multarum ecclesiarum praelati, quae ratione familiaritatis cardinalis nostri multi hic, esto, quod in mense ordinariorum Octobre vacaverint, ambiebant, quorum conatus vici, quoniam reverendissimus dominus Wladislawiensis et alii ordinarii de dictis sacerdotiis providentes recte providerunt. Forte dominus Ioannes est archidiaconus Crusficiensis et canonicus Wladislawiensis, brevi scholasticus publicus et diu occultus Lanciciensis.

Reverendissimo domino episcopo Cracoviensi fascem hunc litterarum Vestra Paternitas Reverendissima quamprimum dignetur transmittere, cui me etiam enixe, quaeso, commendare dignetur. Commendo me gratiae Vestrae Paternitatis Reverendissimae, quam diu et felicissime valere pro reipublicae Polonae, amicis et mea singulari consolatione opto.

Romae, XVI Decembris 1530.

Vestrae Paternitatis Reverendissimae devotum mancipium Stanislaus Rzeczicza

Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Ioanni electo confirmato Culmensi, serenissimi regis Poloniae apud maiestatem caesaream oratori, domino et patrono gratiosissimo et observando in curia maiestatis caesareae dentur

Reverendissime in Christo pater et domine, domine gratiosissime. Servitutis meae in gratiam Vestrae Paternitatis Reverendissimae supplici commendatione praemissa.

Mitto Vestrae Paternitati Reverendissimae apostolicum breve, quo Vestrae Paternitati Reverendissimae a consecratione in episcopum ad annum unum, a termino possesionis per Vestrae Paternitatis Reverendissimae procuratorem in ecclesia Vestra Culmensi acceptatae computandum. Quem terminum eo elapso, si Vestrae Paternitati Reverendissimae cordi erit, prorogari curabimus in alterum annum.

Quirinus, dominorum de Fukeri negotiorum gestor, vir profecto humanus et dulcis, debitum ducatorum quattuor pro processu et testium examine, et ducatorum duorum pro plico litterarum ex Velcerorum banko acceptarum ultra calculum in ecclesiae expeditione Vestrae Paternitati Reverendissimae transmissum expositorum augere volens supplicationis expeditionem, brevis scripturam et taxam ducatorum 5 redemit.

Quirinus ex obligatione ducatorum 559 et Iuliorum 5 pro annatis per me pro Vestra Paternitate Reverendissima facta nondum me relevavit. Ambo siquidem litteras regias opperimur, quae utinam Vestrae Paternitati Reverendissimae commodum quempiam afferrent, tamen camera haec nimis est bibula et insatiabilis, praesides avariores plus, quam credi potest, habet inexorabiles adeo, quibus nec papa imperare videtur.

Quocirca Vestrae Paternitati Reverendissimae supplico, si litterae regiae hic non mitterentur seu mandatae desiderio nostro haud responderent, Vestra Paternitas Reverendissima velle gratiosum non mutet, ut ad festum Resurrectionis proximum me ab obligatione evincere commendet, quandoquidem procuratores camerae, ut annatae in termino praefixo forent numeratae, me futuris censuris frequenter sollicitant.

Hac tempestate ecclesiam Mednicensem (cuius taxa floreni 332 unus tertius) pro Nicolao Visczgal episcopo Kioviensi per viam translationis expedio cum sacerdotiorum ad 108 ducatos retentione, et etiam apud cardinalem pro gratia institi. Bonus pater, nisi praefecti officiorum misericordes contravenissent, gratiam benignam gratisssime fecisset.

Concilium futurum forte necessitatibus patriae visis, quibus assidue opprimimur, annatas et sancti Petri denarium ad militem in infideles solvendum, nobis si non restituet, saltem gratiose condonabit.

Henricus Buseio, ad quem Vestra Paternitas Reverendissima amicas litteras dederat, negotium bullarum taxandarum promovendo, gratiae et favori Paternitatis Vestrae Reverendissimae se frequenter commendari iubet, profecto homo probus, ab omnibus amari dignus.

Supplico Vestrae Paternitate Reverendissimae, si liceret, an concilium per maiestatem caesaream pontif[ici] intimatum aestate futura tractari deberet, Vestra Paternitas Reverendissima perscribere dig[netur], quandoquidem hic, ut animi principum sunt occulti et mutabiles, nonn[umquam] fama rei futurae inter populares augetur, interdum decrescit. Sa[nior] pars numquam concilium futurum sperat, taliter triumphabimus.

Podolia nostra per Misios Turcarum suggestione et auxilio multum af[flicta], Camena vix non intercepta proditione. Adversus quos princeps Montis Regii, marchio Brandemburgensis, cum iusto exercitu [missus], quod Vestram Paternitatem Reverendissimam certius scire puto.

Commendo me Vestrae Paternitatis Reverendissimae, domini gratiosissimi, gratiae. Quem pro m[ea] singulari consolatione diu et felicissime vivere opto.

R[omae], decima octava Februarii 1531.

Vestrae Paternitatis Reverendissimae devotum mancipium Stanislau[s] Rzeczycza

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dantisco confirmato episcopo Culmensi, apud caesaream maiestatem serenissimi Poloniae regis oratori etc., domino colendissimo

In Bruxellis

Reverendissime Domine, domine colendissime.

Post osculum manus Vestrae Paternitatis Reverendissimae et servitiorum meorum supplicem commendationem.

Quirinus Galler, dominorum de Fukeri negotiorum gestor, litteras Vestrae Paternitatis Reverendissimae ex Bruxellis 26 Octobris datas 23 Novembris mihi reddidit, quas utrique nostrum inscriptas legimus.

Merito Vestra Paternitas Reverendissima ob scriptionem litterarum longa tempestate intermissam me argueret, nisi id exspectatione cassationis pro Vestra Paternitate Reverendissima fideiussionis per me datae factum fieret. Qua in re an cardinalem defunctum seu officiales Romanos vel dominorum de Fukeri mensam accusare deberem, sum nescius. Cuius seriem Vestra Paternitas Reverendissima accipiat et me devotum servitorem excusabit.

Anno exacto cum Vestrae Paternitatis Reverendissimae litteras 9 Iulii Augustae datas cum plenaria informatione circa Culmensis ecclesiae expeditionem Quirinus 25 Iulii mihi reddidit, ambo procuratores instrumento legali facti caesareis ad oratorem magnificum reverendissimi Campeii ad sanctissimum dominum nostrum pro Vestra Paternitate Reverendissima ducatis confidentes, nitebamur diligenter, ut gratia Vestrae Paternitatis Reverendissimae in expeditione fieret aut taxa Culmensis ecclesiae ex ducatis 700 ad summam minorem reducentur. Quod caesaris et serenissimi Romani regis oratores officiose apud papam tractarunt, negotium in proximum consistorium dilatum. Et quoniam expeditio ultra dominum Galler et me dominis Ioanni Colardi et Henrico Buseio erat commendata, Colardi, ut dexteriter commissa tractaret, nobis insciis, ut ecclesia in consistorio proponetur et Vestra Paternitas Reverendissima pronuntiaretur et confirmaretur, instetit, fideiussionem pro pecuniis, ultra ducatos 600 per Vestram Paternitatem Reverendissimam transcriptos, residuis se acturum promittens, quod bono zelo fecit.

Quo factum, ut dum in consistorio pro Vestra Paternitate Reverendissima petenda gratia seu taxa reducenda foret, tractari debebat. Cardinalis senatui ecclesiae proposuit et Vestram Paternitatem Reverendissimam pronuntiatam confirmari obtinuit. Locus gratiae seu taxae reducendae desiit.

Diebus aliquot exactis cardinalis magistrum bullarum tandem bullas scribere iussit. Ipsemet medio Bussei substituti sui ecclesiae expediendae onus suscipit, ducatos 6 a mensa Velcerorum ad se portari iussit. Qua re Ioannes Colardi visa et [...] in expeditionem delictum cernens, pro pecuniis reliquis se facturum cautionem negavit. Etiamsi promisisset, recusavit.

Cardinalis, ne ecclesiae expeditio ob defectum fideiussorum deficeret seu in longum differ[retur], me ad cavendum ascivit, quod ego, negotium perinde ...i cernens, libens se Vestrae Paternitati Reverendissimae morem gerens feci.

Bullae ad cancellariam portatae, via solita taxatae, per officia scriptorum abrevi[a]torum, sollicitatorum apostolicorum solutae; ventum ad officia annatarum, quum ibi pro omnibus annatis iuxta taxam solvendis cavi. Etiam in camer[a] apostolica collegio cardinalium ac papae debitorem ad festum Paschale tunc futurum me principalem obligavi.

Bullis per omnia Romana officia expeditis computum expositorum et per... obligatorum per cardinalem factum, quod Busseius, Coraldi, Galler et ego subscriptum, una cum bullis ad Vestram Paternitatem Reverendissimam per bancum Fukerorum transmissimus. In quo, prout Vestra Paternitas Reverendissima videt, summa ducatis 1159 Iuliis 5 continetur.

Et quoniam Vestra Paternitas Reverendissima ducatos 600 imprimis ad expeditionem transcripsit, ego in cautione residui, hoc est ducatorum 559 Iuliorum 5, fideiussor iuxta const[itutum] testimonium apparui.

Paulo post bullas hinc mandatas, Vestra Paternitas Reverendissima ducatos 400 ad expeditionem a mensa Fukerorum levandos transcripsit, quos Quirinus, suorum dominorum negotiorum gestor, diligens me assentiente occultavit, tempestate ad paschale mihi fideiussori concessa gaudere volens, quo etiam Vestra Paternitas Reverendissima a solutione interesse mensariis debito relevanda venit.

Paschalis die adveniente plurimum ab officialibus urgebar. Tunc primum Quirinum ad me relevandum obtenta libertate duorum mensium peccuniae numerandae dedi seu admisi.

Qua finita annatarum solutionem apud ieniceros, archivistas, cubicularios, scutiferos, milites Sancti Petri, praesidentes annonae, et alia minuta absolvit et fere ducatos 300 ex ducatis 400 dudum transcriptis exposuit. Restabant ducati 100 et forsan 20. Clericis camerae numerandi iunctim ducati 59 Iulii 5 ex commissione dominorum Fukerorum ad necessaria danda ultra summam transcriptam facta.

Qui priusquam solverentur, quive hucusque numerati sunt, Nicolaus Casulanus camerae notarius ac annatarum distributor, me pro ducatis 380 monuit. Turbatus Quirinum accessi, deinde Busseium asseverans me iuxta computum Vestrae Paternitatis Reverendissimae transmissum pro ducatis 559 Iuliis 5 in cautionem venisse, ubi summa multo maior vulgatur.

Busseius vir singularis fidei, quamvis cardinalis substitutus tunc, rem aperuit, quandoquidem cardinalis ducatis 600 primo transcriptis ad se receptis, non omnia, prout in computo adscriptum, exsolverat, verum cardinali Sancti Severini capellum oppignoranti ducatis 200 ex dicta summa mutuo dedit, pro se ducatis 180 cepit. Taliter ducati 380 papae et collegio cardinalium pro annata iuxta taxam in manus maiorum inciderant.

Unde ego toties per Nicolaum Casulanum plurimum angariabar, quot et quantis viribus cardinalem accessi, etiam aegrotantem. Quo extincto, dominum Robertum, cardinalis mortui fratrem, qui et ipse nomine cardinalis ducatos 600 ex banco levaverat, accessi et per deos obsecravi, ut hoc onere levarer. Promisit et nuper omnia soluta ex parte ducatorum 280 asseveravit. Nondum tamen Casulanus quitantiam Quirino Galler reddidit. Qui clericis ducatos 100 et forte 20 nondum numeravit, brevi me ex omnibus obligationibus liberum reddet. Taliter expeditio Vestrae Paternitatis Reverendissimae ecclesiae ad summam ducatorum 1159 Iuliorum 5 et non ultra ascendit.

Verum tamen Busseio ultra summas computi Quirinus pro laboribus mandato cardinalis factis ducatos XV donavit. Solus ipse, quia sollicitator seu procurator in instrumento scriptus, pro se tot forte est accepturus. Quitantia a Casulano danda ducatis forsan 2 liberabitur. Breve primum de non consecrando ad unum annum, si bene recordor, Vestrae Paternitati Reverendissimae tunc perscripsi, ducatis 5 expeditum. Breve praesens prorogationis ad unum annum cum minuta, scriptura, taxa ducatis 6 constat, quos Quirinus numeravit. Quibus singulis summis coactis expeditio ecclesiae Vestrae Paternitatis Reverendissimae Culmensis attingit fere ducatos 1200. Et nullo, ut Vestra Paternitas Reverendissima scribit, excedet; alias mensa dominorum de Fukeri Vestram Paternitatem Reverendissimam gravarit.

Si Vestra Paternitas Reverendissima interesse de ducatis 400 et taxis de ducatis 59 Iuliis 5, et rursus de residuo ratione sollicitatorum Bussei et Quirini, et duorum brevium solvere deberet, etiam multum gravaretur. Quandoquidem tametsi peccunia dicta anno exacto forte de mense Augusti fuit transcripta et duci commissa, tamen anno praesenti de mense Iulio et Augusto partim fuit numerata et hucusque, prout perscripsi, totaliter non est persolutum, cito tamen persolvetur.

Vestra Paternitas Reverendissima tardam scriptionem meam inde arguit, quasi pro mea sollicitatione nil fuerit mihi numeratum. Absit a me hoc temptatio.

Reverendissime Domine, nil umquam postulavi ne<c> in animo meo pro laboribus Vestrae Paternitatis Reverendissimae gratia factis postulandum habui. Fateor ingenue plura quam omnes alii sollicitatores, etiam cardinali adiecto, me fecisse et, quae libentissime feci, profecto numquam obliviscar benignitatis magnitudinem Bononiae a Vestra Paternitate Reverendissima exhibitae. Utinam expeditio haec dumtaxat in cura mea et Quirini fuisset, illam adiuvantibis caesaris et Romanorum regis oratoribus ducatis 600 transegissemus. Et gratiam, prout Vestrae Paternitatis Reverendissimae antecessor ob tunc bona Culmensis ecclesiae bellis Prutenicis desoluta habuit, etiam nos habuissemus.

Verum tamen expeditione iuxta rigorem taxae stante, nullo modo summa minore, videlicet ducatis 1200, expediri poterit, quod in ecclesiis tribus nuper cum domino Quirino per me expeditis melius agnovi. Immo Vestra Paternitas Reverendissima in retentione canonicatus Varmiensis et in unione parochialis Golumba gratiam habuit.

Maiores nostri, si scribere licet, in taxis ecclesiarum et aliorum sacerdotiorum vulgandis multum errarunt, aurum augeri in pretio, bona ecclesiae diminui non animadvertentes. Ecclesiae Gneznensis taxa ducatis 5000 tunc facta, cum ducatis 3720 seu 18 Polonis coemebantur, nunc plus duplo creverunt ducati et plus apud nos eorum pretium augetur Romae semper eodem valore stante, taliter ad saecula nostra deductum, ut Gneznensis ecclesiae expeditio ob auri crescentionem et officiorum Romanorum pluritatem triplum absumit. Idem in aliis regni Poloniae sacerdotiis accessit, quo ecclesiae et eorum praelati attentis tot et tantis contributionibus ad defensam regni iuste inventis plurimum gravantur et semper gravabantur.

Si Vestra Paternitas Reverendissima infra annum prorogatum apud curiam caesaris stabit seu consecrari non poterit, dignabitur mihi, si Deus vitam dederit, perscribere. Annum tertium Vestrae Paternitatis Reverendissimae liberum a consecratione facile obtinebo et breve tertium Vestrae Paternitati Reverendissimae mittam.

Victoria serenissimi nostri regis litteris suae maiestatis ad sanctissimum dominum nostrum secunda Octobris per me praesentatis vulgata, exemplari cito ex Bruxellis allato in prelo Romae excusso vulgatissima facta, quorum supra X Cracoviam transmisi, Vestrae Paternitati Reverendissimae unum cum brevi mitto. Pontifex maiestati regiae ob hanc victoriam felicissime partam per breve congratulatur, quod nuper cum aliis expeditionibus Cracoviam mandavi.

Reverendissimus dominus noster antistes Cracoviensis dignissimus nuper ex sua singulari gratia, quam suae paternitati reverendissimae numquam merui, apud maiestatem regiam me cum nepotibus quattuor in nobiles creari obtinuit ac in familiam Navitarum illustri domino comiti de Gorca, domino Luca et aliis eius stemmatis viris magnificis, generosis et nobilibus assentientibus adscribi fecit. Cuius rei gestae diploma regia manu subscriptum et sigillo seu bulla cancellarii magni in zona aurea et sericea munitum sua paternitas reverendissima mihi transmisit, quod Vestrae Paternitati Reverendissimae, domino meo colendissimo, notificandum duxi, ut si Vestra Paternitas Reverendissima in aliquibus negotiis suae reverendissimae paternitati scribet, pro tanto facto, mihi omnibus fortunis meis cariori, suae paternitati reverendissimae gratias agere dignetur, quo sua paternitas reverendissima me, servitorem indignum, ob tantam munificentiam gratum et Vestrae Paternitatis Reverendissimae acceptum cognoscet. Eo enim profecto Vestra Paternitas Reverendissima me perpetuo devinctum devinctissimum habebit.

Valeat felicissime in annos multos Vestra Paternitas Reverendissima, quam optimus Deus foveat et custodiat semper.

Romae, XX Decembris 1531.

Vestrae Paternitatis Reverendissimae servitor et castellanus Stanislaus Rzeczcicza

Reverendissimo domino, domino Ioanni Dantisco episcopo Culmensi, apud caesaream [maiesta]tem serenissimi Poloniae regis [ora]tori dignissimo, domino colendissimo

Ratisbonae, vel ubi imperator fuerit, cito et citissime cito dentur

Reverendissime Domine, domine colendissime.

Servitiorum meorum in gratiam Vestrae Paternitatis Reverendissimae supplici commendatione praemissa.

Diebus Decembris breve prorogationis de non consecrando ac litteras, quibus scopum expeditionis Vestrae Paternitatis Reverendissimae ecclesiae Culmensis perscripsi, per Quirinum factorem Fukerorum misi, quae Vestrae Paternitati Reverendissimae reddita puto.

Ad praesens Vestra Dominatio Reverendissima animum faventem scriptis meis adhibeat, quaeso, quandoquidem ea scribo, quae serenissimo regi nostro et negotiis in curia Romana subditorum ac Vestrae Paternitati Reverendissimae frugem sunt allatura.

Mortuo cardinali sene in curia Romana rebus patriis protectore optimo, quandoquidem ipsius auctoritate in maiestatis regiae negotiis et subditorum multa hic sunt bene confecta, ad praesens profecto in tanto cardinalium coetu, virorum maximorum, neminem patriae nostrae afflictae inclinatum ac ad maiestatis regiae negotia propensum, ut cardinalis mortuus fuit, video.

Et maiestas regia, forsan ne sumptibus in milites ad tuitionem Regni necessariis gravaretur, oratorem hic non tenet, quo suae maiestatis negotia, prout de die in diem experior, difficultantur, quod etiam Vestra Dominatio Reverendissima in ecclesiae Culmensis expeditione agnovit.

Verum tamen, quod tacere non licet, privilegium sex mensium ordinariis Regni dumtaxat per defunctum protectorem multis regiis instantiis apud papam obtentum, impensa reverendissimi Cracoviensis expeditum, favente Deo, ad universos collatores et collatrices post ordinarios inferiores auxilio reverendissimi domini Ieronimi de Genuciis, episcopi Vigorniensis, auditoris camerae, viri celebratissimi, apud papam extendi et in latissima forma declarari, obtinui, quod nulli Regno accessit.

Cuius privilegii extensionem cardinalis mortuus, quamvis in patriam nostra[m] in aliis propitius, omnino negavit, quinimo dominum Ioannem Wilamows[ky] ad Sedem Apostolicam anno exorto nuntium in impetratione extension[is] dicti privilegii impedivit.

Ultra privilegii extensionem studio huius praestabilis viri XII per[sonas] ad ecclesias Regni, sex ad dignitates et canonicatus in mensibus apostolicis per maiestatem regiam nominandas, etiam prorogationem Vestrae Paternitatis Reverendissimae de non [conse]crando auctoritate eiusdem viri obtinui. Taceo alios multos, quibus ea[dem] auctoritate optime servivi, est enim hic optimus praelatus in gentem nostr[am] naturali favore inclinatus.

Huic celebri viro litteras regias X huius mensis reddidi, quibus m[aiestas] sua ob privilegii extensionem magnas suae paternitati agit gratias, prou[t] Vestra Paternitas Reverendissima ex copia litterarum cernit.

Profecto, Reverendissime Domine, nisi regia et praelatorum Regni negotia ac maiestatis [regiae] in virum benemeritum favor coeptus et viri in nostros humanitas [me] urgerent, numquam scribere auderem, quae scripta Vestra Paternitas Reverendissima fronte beni[gna] auscultare dignetur.

Is reverendissimus auditor toti Christiano orbi notus, pontifici adeo grati[ssimus], ut in expeditionibus sub anulo Piscatoris fieri hic solitis in lo[cum] cardinalis Sanctorum 4 defuncti revisor sufficeretur, serenissimo regi Ang[liae] carissimus, quem episcopatu Vigorniensi providit et suum oratorem apud S[edem] Apostolicam praefecit.

Papa eum praelatum Sedi Apostolicae perutilem, cuius officiis carere non potest, ex sua singulari gratia ac etiam serenissimo rege Anglorum instante dudum cardinalem creavisset, verum negotia, quae pro domino fidissime hic agit, illum caesareae maiestati ingratum fecerunt, quod etiam Vestrae Paternitati Reverendissimae oratorem apud principes strenue agenti acciderat et accidit frequenter. Sola maiestatis caesareae commotio huic optimo viro cardinalatus honorem in tempora differt.

Ad rem venio. Diebus Penthecostes proximis aliquibus principibus instantibus cardinales certi creabuntur. Quod si ante tres seu duos menses persensissem, medio reverendissimi Cracoviensis litteras regias ad imperatorem et ad Vestram Paternitatem Reverendissimam pro tanto viro, patriae nostrae utilissimo, ordinari procurassem, quod sua maiestas suorum et subditorum etiam negotiorum gratia fecisset libenter.

Verum Cracoviam longum est iter, dies ad Penthecostes pauci, quae litteris regiis ad caesarem ac ad Vestram Paternitatem Reverendissimam scribendis obstant, quarum auctoritate Vestra Paternitas Reverendissima regio nomine caesaream maiestatem flexisset ac obsecrasset, quatenus sua maiestas caesarea litteras ad oratores seu ad papam dare dignaretur, quibus vir dignissimus pro obtinendo cardinalatu dies Penthecostes per caesarem promoveretur.

Verum quoniam temporis brevitas ad litteras regis nostri non suffragatur obtinendas, Vestra Paternitas Reverendissima amore patriae ac regiorum et etiam suorum negotiorum hic aliquando tractandorum causa hanc provinciam maiestati regiae ac reverendissimo Cracoviensi futuram gratissimam suscipere dignetur, pro [qu]a, favente Deo Optimo, accumulabitur Vestra Paternitas Reverendissima fructu.

Tametsi a maiestate regia Vestra Paternitas Reverendissima super hoc negotio nullum habet mandatum, ve[rum] quia angustia temporis id haberi non patitur negotiumque patriae nostrae perutile ac honorificum erit, quod Vestra Paternitas Reverendissima studiosissime amplecti [toto] conatu dignetur ac omni haesitatione remota nomine serenissimi r[egis] nostri apud caesaream maiestatem citissime ac diligentissime strenue instet, ut maiestas sua imperialis serenissimi regis nostri intuitu, de omni principe optime meriti, ad suos oratores seu ad papam pro huius viri ad cardinalatus hanorem promotione litteras daret, quod facile apud maiestatem caesaream Vestra Paternitas Reverendissima obtinebit, si eum praelatum, serenissimo regi nostro gratum, subditis suae maiestatis perutilem, diligent[er] declarabit.

Magnum profecto opus Vestra Paternitas Reverendissima conficiet, si promotione regio nomi[ne] apud caesaream maiestatem facta litteras imperatoris ad oratores seu ad papam impetrabit, quandoquidem hunc virum Vestrae Dominationis opera cardinalem factum, rebus patriis faventem habebimus. Potissimum si Polona et non Anglica promotione cardinalatus apicem consequetur hic optimus praelatus, opera propria et auctoritate serenissimi regis Angliae fortunas Vestrae Paternitatis Reverendissimae apud serenissimum regem nostrum augere et diligentissime promovere contendet.

Nisi ego Vestram Paternitatem Reverendissimam rebus patriis favere scirem, numquam ea apud Vestram Paternitatem Reverendissimam temptarem, ad quae scribenda negotiorum regiorum et suae maiestatis subditorum amor ac necessitas adegerunt, ut omni metu ac rubore abiectis negotium optimi praelati commendarem. Itaque Vestra Paternitas, postquam cum caesarea maiestate regio nomine in dicto negotio reverendissimi auditoris camerae tractabit, suam paternitatem oratorem serenissimi regis Angliae nullo modo nominet, ne regis Angliae mentionem faciat, verum ad commodum regis Poloniae nostri et subditorum maiestatis suae totum negotium torqueat.

Et si maiestas imperialis aut suae maiestatis consiliarii negotio contravenerint, forsan nonnulla opponentes, quae orator pro domino fidus hic egerit et cui officium oratoris agenti dominum deserere non licet, Vestra Paternitas Reverendissima serenissimum regem nostrum non alterius, dumtaxat negotiorum suorum et Regni totius causa pro isto dignissimo viro apud caesaream maiestatem pro litteris ad papam seu ad oratores dandis instare respondeat. Quoniam litterae — quod utinam foret — caesaris ad oratores seu ad papam dabuntur hac in re, Vestra Paternitas Reverendissima advertere dignetur, ne quid frigidi et incommodi habeant, quarum copiam Vestra Paternitas Reverendissima litteris suis inclusam ad me transmittere dignetur.

Litterae dictae citissime expediantur et per bancum seu cursorem dominorum de Fukari ad me mittantur ac ut ad diem seu Dominicam Penthecostes hic advolent, nulli summae, etiam supra ducatos 100 parcatur, quae hic diebus sex vel septem afferri possint, dumtaxat ut sint Dominica Penthecostes, in eo casu nulli summae pecuniariae parcatur. Conveni hic cum domino Quirino Galler, magnificorum dominorum de Fukari agente, cui summam pecuniarum deposui. Scribit in ea re ad suos principales, ut pecunia pro cursore gratia litterarum hic Dominica Penthecostes seu citius afferendarum extemplo numeretur, ne hac re negotium meum deficeret.

Verum si litterae dictae, pro quibus apud caesarem Vestra Paternitas Reverendissima citissime instabit — quod absit — Dominica Penthecostes vel citius Romae fieri non possent, ill[as] tum Vestra Paternitas Reverendissima mandare dignetur non per cursorem singularem, verum per postam communem, aliorum negotia ferentem, ne impensis tempor[e] neglecto gravarer. Tamen credo Vestram Paternitatem Reverendissimam dictas litteras die Dominica praedicta cursore veloci hic transmissuram, quare hic summa pecun[iae] in banco de Fukari operitur. Si vero quidpiam gravitatis in litterarum dictarum pro domino auditore impetran[darum] cesserit, Vestra Paternitas Reverendissima litteras meas reverendissimo Cracoviensi inscriptas manda[re] dignetur, namque suae paternitati hac in re scribo.

Verum tamen id negotium tam brevi tempore per Vestram Paternitatem Reverendissimam confectum non expectatis litteris regiis Vestrae Paternitati Reverendissimae fructuosissimum foret. Scit Vestra Paternitas Reverendissima me vanis scriptis non laborare.

Itaque vires intendat Vestra Paternitas Reverendissima, ut litterae Dominica Penthecostes hic advolarent, quibus honor bono praelato, Vestrae vero Paternitati Reverendissimae commodum bonum praestabitur.

Copiam litterarum regiarum Vestrae Paternitati Reverendissimae mitto, ex qua dominum auditor[em] maiestati regiae gratum et carum advertat.

Felicissime Vestra Paternitas Reverendissima valeat, quam Optimus Deus in annos longos foveat et protegat semper. Cuius manum exosculor.

Romae, 29 Aprilis 1532.

Diem et horam litterarum praesentationis Vestra Paternitas Reverendissima mihi perscribere dignabitur.

Vestrae Paternitatis Reverendissimae devotus servitor Stanislaus Rzeczicza apostolicus poenitentiarius

Reverendissimo domino, domino Ioanni Dantisco episcopo Culmensi, apud caesaream maiestatem serenissimi Poloniae regis oratori dignissimo, domino meo clementissimo

Ratisbonae, vel ubi imperator fuerit, cito et citissime cito dentur.

Reverendissime Domine.

Etsi satis superque in negotio Vestrae Paternitatis Reverendissimae, favente Deo, futuro frugifero, scripserim, tamen has cautelas Vestra Paternitas Reverendissima nomine regiae maiestatis tractans cum caesare animadvertere dignetur.

Maiestas sacra caesarea aut Vestrae Paternitatis Reverendissimae petiti{ti}s acquiescet aut illas refutabit. Si primum cesserit, extemplo caesareae litterae ad papam seu ad oratores suae maiestatis tum ad manus meas mittantur, ut ad diem Penthecostes seu Dominica eiusdem festi mihi redderentur.

Quod ne negligetur, apud dominum Quirinum Galler, dominorum de Fukeri factorem, pro cursore singulari solvendo, ut Romam die dicta seu ante advolarit, scutos 100 deposui. Alias, si Dominica Penthecostes portari hic litterae non possent, per cursorem communem primum tum in negotiis aliorum venientem mandarentur.

Cursor in primo casu studiose et tacite expediatur, ne opera alicuius impediretur, unde iactura non modica foret.

Si imperator se scripturum ad oratores suos, ne hunc virum apud papam impedirent, responderit, id incommodum non foret, quandoquidem is auditor dudum est impeditus.

Idcirco Vestra Paternitas Reverendissima advertet, ut litterae caesareae hac in re serio et gratiose scriberentur ac Vestra Paternitas Reverendissima addat maiestatem regiam non postulare, ne dominus auditor non impediretur, verum ut ad cardinalis honorem ad preces regias per caesarem papae et oratoribus promoveretur. Vestra Paternitas Reverendissima nullam serenissimi regis Angliae, neque domini auditoris, in quantum negotia dicti regis hic tractat, faciat mentionem.

Ut autem Vestrae Paternitatis Reverendissimae precum auctoritas fieret maior, dignetur Vestra Paternitas Reverendissima caesari, regiae et reginae nominibus supplicare ac negotiorum regn[i] Poloniae gratia eum virum promovere.

Si caesarea maiestas precibus Vestra Paternitas Reverendissima non acquiescet, serie[m] rei, causas et obiectiones seu impedimenta, quibus promotio trahi[tur], Vestra Paternitas Reverendissima mihi perscribere dignabitur et nulli negotium deteg[at], quod mihi secretissime est creditum, si enim Vestra Paternitas Reverendissima nihil ad scripta mea responderit, quod absit, ego hac in re apud Vestram Paternitatem Reverendissimam nullas fecisse diligentias iudicarer, immo ne litteras scripsisse crederer itaque Vestra Paternitas Reverendissima rescribat intuitu servitiorum meorum, devotissime semper exibendorum. Si Vestra Paternitas Reverendissima caesareas litteras in negotio praescripto ad Dominicam seu die prima Penthecostes hic transmiserit, nulli pro cursore parcendo summae, in quo dominus Quirinus Galler dominis suis scribit ita depositorum scutorum 100, profecto fructu optimo non carebit Vestra Paternitas Reverendissima.

Fascem litterarum reverendissimo Cracoviensi insciptarum Vestra Paternitas Reverendissima per primum occurrentem mandare dignetur.

Cui manum osculor, quam Optimus Deus foveat in multos annos.

Romae, 29 Aprilis 1532.

Vestrae Paternitatis Reverendissimae capellanus Stanislaus Rzeczicza

Reverendissimo Domino, domino Ioanni Dantisco, episcopo confirmato Culmensi, serenissimi regis Poloniae apud caesaream maiestatem oratori, domino observantissimo

In curia maiestatis caesareae

Reverendissime Domine, domine observantissime.

Post osculum manus Vestrae Dominationis Reverendissimae ac servitiorum meorum devotam commendationem.

Post tot et tantos mearum molestiarum anfractus, ex fideiussione in Vestrae Dominationis Reverendissimae ecclesiae expeditione subsecutos, tandem De<o> volente liber sum factus. Parcat Deus bonae memoriae cardinali defuncto, qui, antequam cum domino Quirino Galler, magnificorum dominorum de Fuggeri negotiorum gestorem, per auctoritatem oratorum caesaris ac serenissimi regis Romanorum apud papam pro reductione ecclesiae Culmensis ad taxam minorem negotium conficimus, ecclesiam Culmensem instante domino Colardi et pro residuo cavere volente proposuit et Vestram Dominationem Reverendissimam pronuntiari et confirmari apud papam consistorialiter obtinuit. Facta pronuntiatione reductioni Vestrae Dominationis Reverendissimae ecclesiae ad valorem seu taxam minorem non erat locus. Haec sola causa tantae summae, in expeditionem Culmensem pro Vestra Dominatione Reverendissima insumptae, fuit. Utinam Vestra Dominatio Reverendissima nulli alteri, dumtaxat mihi et domino Quirino negotium expeditionis commisisset, fortassis per auctoritatem oratorum praedictorum ducatos 600 seu 800 diplomata ecclesiae Vestrae Dominationi Reverendissimae expedivissemus, ne<c> ego tot angustiis fuissem oppressus.

Mitto Vestrae Dominationi Reverendissimae computum ultra ducatos 559 Iul. 5, pro quibus fideiusseram, expositurum, manu domini Quirini et mea subscriptum, ex quo Vestra Dominatio Reverendissima intelliget, in quem usum pecuniae ex banco dominorum de Fuggeri levatae sint conversae et fideliter numeratae, quae profecto praesertim in annata ducatos 700 et ultra cum dolore magno {magno} meo et domini Quirini sunt expositae, namque nisi ecclesia Vestrae Dominationis Reverendissimae adeo praecipitanter fuisset proposita, Vestrae Dominationi Reverendissimae bonam fecissemus frugem. Valeat Vestra Dominatio Reverendissima felicissime, quam optamus Deus salvet.

Romae, XV Maii 1532.

Vestrae Dominationis Reverendissimae servitor Quirinus Galler

Stanislaus Rzeczicza

Reverendissime domine, domine observantissime, post osculum menus Vestrae Paternitatis Reverendissimae ac servitutis meae devotam commendationem.

Ternis Vestrae Paternitati Reverendissimae diligenter supplicavi litteris, ut si non possit pro voto et commodo apud caesaream maiestatem negotium reverendi Iheronimi auditoris camerae per Vestram Paternitatem Reverendissimam confici, aut illud absque speciali mandato maiestatis regiae Vestrae Paternitati Reverendissimae aggredi minime liceret quodcumque fuerit impedimenti Vestra Paternitas Reverendissima pro sua singulari bonitate saltem rescribere dignetur, ut et ego apud virum tantum iuste pensari valeam. Namque me incipit forsan habere suspectum ob non scriptionem litterarum, quas profecto ternas hac in re ad Vestram Paternitatem Reverendissimam per bancum Fuggerorum dedi, supplico Vestrae Paternitati Reverendissimae humiliter cum primis brevissime hoc in negotio perscribere dignetur.

Etsi maiestatis regiae, quod futurum puto, ad Vestram Paternitatem Reverendissimam aut ad caesarem litterae dabuntur, Vestra Paternitas Reverendissima ita instare dignetur, ut hic vir bonus voti compos sui fieri possit, profecto id cum Vestrae Paternitati Reverendissimae commodo erit.

Reverendissimus Hippolitus sanctae Praxedis diaconus cardinalis de Medicis die praesentis mensis 21 ad Germaniam et Ungariam legatus consistorialiter est declaratus. Maiestas caesarea adversus Thurcas nobilem comitem quasi alterum papam est habitura.

Deus Optimus Vestram Paternitatem Reverendissimam salvet servetque incolumem. Cuius gratiae humiliter me commendo.

Romae, 23 Iunii 1532.

Vestrae Paternitatis Reverendissimae devotus servitor Stanislaus Rzeczicza

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dantisco Dei gratia episcopo Culmensi etc., domino gratiosissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime.

Post osculum manus Vestrae Paternitatis Reverendissimae ac servitutis meae devotam commendationem.

Ex litteris Vestrae Paternitatis Reverendissimae Cracoviae ultima Iulii datis, XV Septembris mihi redditis, Vestrae Paternitatis Reverendissimae dulci patriae restitutam accepi, pro quo Vestrae Paternitati Raverendissimae gratulor plurimum.

Nisi reverendissimi domini mei benefactoris antistitis Cracoviensis litteris 23 Augusti redditis de indulto apostolico ordinandi ad sacros ordines pro suae paternitatis persona expediendo, monitus fuissem, Vestrae Paternitatis Reverendissimae mandatis et iussis satisfecissem. Quia tamen indultum scriptum ac expeditum fuit et sua Paternitas Reverendissima commisit, ut, si indultum pro sua Paternitate Reverendissima haberi non potuisset, saltem facultatem Vestrae Paternitatis Reverendissimae sacros ordines a quocumque Catholico antistite obtinuissem.

Cum vero sua Paternitas Reverendissima indultum habet Vestraeque Paternitati Reverendissimae multum dulcedinis ac laetitiae adicietur, si a tanto viro, cuius fama ac honore orbis fere plenus, sacros ordines suscipit et tandem in episcopum consecrabitur, in quo honore optimus Deus Vestram Paternitatem Reverendissimam conservet, tueatur ac defendat semper.

Reverendissimus dominus auditor camerae, cuius gratia Vestram Paternitatem Reverendissimam frequentibus scriptis forsan ad nauseam pulsavi, Vestram Paternitatem Reverendissimam salutat. Pro quo Vestrae Paternitati Reverendissimae supplico, ut quibuscumque modis ac viis apud reverendissimum dominum Cracoviensem Vestra Paternitas Reverendissima poterit, partes suas promovere non desinat. Aequissimum profecto est, ut qui nobis et patriae nostrae favet, etiam illi complaceatur, cuius mentem Vestrae Paternitatis Reverendissimae aperui. Et profecto, nisi haec causa Anglicana maledicta caesarianis illum exosum fecisset, honore canonicatus, quo omnium sententia est dignissimus, dudum fuisset honoratus. Profecto hic vir est de secretis, quo secundum Roma non habet. Vestra Paternitas Reverendissima domino reverendissimo Cracoviensi dabit modum et viam, quibus litterae regiae ad sacram caesaream maiestatem et reverendissimum cardinalem Medicci transmiti deberent et, ut fructum optatum haberent, sua dominatio reverenda dominus auditor a caesaris curia Vestrae Paternitatis Reverendissimae abicionem dolet plurimum, multum enim illi Vestrae Paterniti Reverendissimae potuisset commodare. Pontifex pro nostro auditore totus quidem, si via et modus caesarem leniendi aut se pensandi succederet. Vestra Paternitas Reverendissima istis mederi cum reverendissimo sciet nostro. Cuius paternitati Reverendissimae res haec est cordi.

Nisi ego ista explorata haberem numquam, reverendissimo Cracoviensi ac Vestrae Paternitati Reverendissimae hoc in negotio unam litteram ...mam scriberem. Valeat Vestra Paternitas Reverendissima, dominus meus, gratiosissime, felicissime.

Romae, XXIII Septembris 1532.

Vestrae Paternitatis Reverendissimae devotus servitor Stanislaus Rzeczicza

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi dignissimo, domino observantissimo

Cracoviae

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine observantissime. Post osculum manus Vaestrae Paternitatis Reverendissimae

Litterae Vestrae Paternitatis Reverendissimae ex castro Lubaviensi 29 Decembris datae, per Quirinum Galler 21 Martii sunt mihi redditae, quibus facultatem ordines sacros extra tempora suscipiendi per breve expediendam Vestra Paternitas Reverendissima iubet. Illam ante aliquot menses expedivi ac ad reverendissimum dominum Cracoviensem misi, quam dudum Vestram Paternitatem Reverendissimam habere puto.

Ad praesens mitto Vestrae Paternitati Reverendissimae breve secundae prorogationis de non consecrando. Hanc prorogationem vix et cum magna difficultate pontifex ad menses octo concessit, vult enim Sanctitas Sua, ut Vestra Paternitas Reverendissima, ex quo a caesaris aula in regnum Poloniae rediit, omnino consecraretur, quod Suae Sanctitati in futuris comitiis de mense Ianuarii futurum promisi. Idcirco pro sex mensibus, quos concedebat, octo Sua Sanctitas adiunxit. Quare Vestra Paternitas Reverendissima ulteriorem non speret prorogationem, verum in praesulem optimum consecretur, qua dignitate in multos annos felicissime ad solacium amicorum potiatur.

Dispensatio contracti matrimonii inter Bartholomeum Greue et Potencianam tertio consanguinitatis se contingentes gradu, florenis XV Renensibus non potest expediri, quandoquidem in hoc gradu compositio cum Camera Apostolica est facienda, in qua ducati 24 requiruntur. Bulla ducatis 5 expeditur, quae una ducati 29 requiruntur, praeterea est exprimendum, an scienter vel ignoranter contraxerunt.

Dispensatio matrimonii inter Simonem Holste et viduam Elisabet contracti, quia est in secundo affinitatis gradu, est gravissima. Quam Camera Apostolica ducatis 500 et non minus 300 postulabit, praesertim si litterae regiae super hoc darentur, alias ducatis 500 res et non aliter trasigetur.

Andreas Geydan annorum 17 iuvenis relicto monasterio pellifex fa[ctus], si metu aut quibuscumque dolis adactus, ut profiteretur, facile absol[vi] a voto potest, praesertim si ante annos pubertatis professionem su[scepit] alias res erit difficilis, nisi parentes aut matrem vel sorore[m] egenos haberet, qui Andreae auxilio in acquirendis aliment[is] vitae egerent, quia haec occasio ad absolvendum illum a religio[ne] sufficeret, ad quod tamen ducati 9 requiruntur, quia hic, u[t] Vestra Paternitas Reverendissima scit, nihil gratis officiales praestare solent.

Vehementer gaudeo, Reverendissime Domine, Vestram Paternitatem Reverendissimam a maiestate caesarea optime expeditam, in cuius aula Vestra Paternitas Reverendissima non modo sibi, verum toti patriae magnum nomen ac honorem peperit, quod super omnes opes est expetendum. Dominus Georgius Lathalsky, reverendissimi Posnaniensis frater, testis est, Bononiae cum nuper esset, cum quanta veneratione nomen Dantisci per omnium ora it, quod est ad consolationem omnium nostrae gentis. Certe Vestra Paternitas Reverendissima, favente Deo, pro tantis factis et opibus ac dignitatibus amplioribus per maiestates regias illustrabitur ac decorabitur.

His diebus pontifex aliquot consistoria de suo in Subaudiam gratia colloquii cum rege Galliarum transitu celebravit, quod etiam imperator fieri contendit et ducem Subaudiae cum iusta classe pro pontifice transvehendo mittit. Utinam horum duorum principum vota disparia per papam id summe desiderantem coniungerentur in concordiam veram contra Turcas, id prodesset summe. Perendie, quid futurum erit, publicabitur.

Sex milia Hispanorum militum per Rodianam classem ad Coronam contra Turcas defendendam transvehuntur ex portu Brundisino.

Valeat Vestra Paternitas Reverendissima felicissime, quam Optimus Deus salvet.

Romae, quarta Maii 1533.

Vestrae Paternitatis Reverendissimae devotus servitor Stanislaus Rzeczicza

Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Ioanni episcopo Culmensi dignissimo, domino observantissimo etc.

In arce Lubaviensi

Reverendissime in Christo pater et domine, domine observantissime, post osculum manus Vestrae Paternitatis Reverendissimae ac servitutis meae devotam commendationem.

Litterae Vestrae Paternitatis Reverendissimae in castro Lubaviensi XVII Iulii datae quarta Octobris per Quirinum Galler sunt mihi redditae, quibus Vestra Paternitas Reverendissima scribit se misisse florenos de Reno XV pro cive Elbingensi ratione dispensionis contracti matrimonii, quos florenos XV numquam cepi praeter ducatos pro duorum brevium expeditione videlicet suscipiendorum ordinum sacrorum a quocumque antistite extra tempora a lue constituta ac prorogationis de non conservando ad octo menses, quae brevia duo Vestram Paternitatem Reverendissimam habuisse puto.

Tametsi pontifex dumtaxat ad menses octo usque ad Ianuarium inclusive prorogationem admisit, tamen iustissimis de causis propter damna ex incendio suscepta et accessum Cracoviam sumptuosum, si velit Vestra Paternitas Reverendissima mihi intimet, maiorem prorogationem obtinebo, etsi litterae ad mensem Ianuarium non redderentur hic, nihilominus quandocumque mittantur, quia prorogationem expediendo absolutionem de neglecta consecratione facile obtinebimus.

In reliquis, quae Vestra Paternitas Reverendissima in scheda ascripsit, repetendo dudum Vestrae Paternitati Reverendissimae respondi.

Pontifex ad Marsiliam gratia colloquii cum rege a Portu Liburno ante dies XV navibus vectus.

Valeat Vestra Paternitas Reverendissima felicissime, quam optimus Deus salvet servetque incolumem semper, cuius gratiae me commendo.

Romae, XV Octobris 1533.

Vestrae Paternitatis Reverendissimae devotus servitor Stanislaus Rzeczicza

Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Ioa[nni] Dei gratia episcopo Culmensi [dign]issimo, domino observantissimo

Reverendissime in Christo pater et domine, domine observantissime post osculum manus Vestrae Paternitatis Reverendissimae.

Litterae Vestrae Paternitatis Reverendissimae ex castro Starigrod XX Decembris datae sexta Februarii per Quirinum Galler sunt mihi redditae. Quibus Vestra Paternitas Reverendissima negotium absolutionis ac dispensationis inter Bartholomeum Greve [et] Potentianam commendare dignata est. Quod florenis Renensibus XV ac ducatis XIX dudum et ad praesens domino Quirino ad dandum mihi per dominum Georgium Hegel dari commendatis et per me levatis per duo diplomata tertium et secundum gradum exprimentia expeditum ad Vestram Paternitatem Reverendissimam transmitto.

Andreas Geydan si ante pubertatem, pro[ut] Vestra Paternitas Reverendissima scribit, religionem professus est, per litteras declaratorias ducatis duobus cum dimidio expediendas a professione securissime liberabitur poteritque tum matrimonium licite contrahere.

Nova hic nulla praeter frumentorum et panis penuriam, quam favente Deo messis futura sedabit.

Valeat Vestra Paternitas Reverendissima felicissime, quam optimus Deus salvet servetque ad multos annos incolumem. Cuius gratiae humiliter me commendo.

Romae, XV Martii 1534.

Vestrae Paternitatis Reverendissimae devotus servitor Stanislaus Rzeczicza