Magnifico et Clarissimo Domino, domino Ioanni Dantisco, serenissimi Poloniae regis etc. consiliario et oratori etc. domino observandissimo

Magnifice et Clarissime Domine, domine mi observandissime.

Quamprimum Viennam appuli, litteras Dominationis Vestrae Magnificae ad dominum Cracoviensem perferendas curavi. Factum est postea, ut dominus Sigismundus de Herberstain una cum praeposito Albae Regalis orator in Poloniam a serenissimo rege nostro missus fuerit. Ibi poterit ipsemet, tamquam a me informatus, latius cum reverendissimo Cracoviensi tam circa Dominationis Vestrae statum quam circa Barense negotium dis<s>erere. Nova autem Hungarica, si Dominatio Vestra Magnifica quaerit, sunt, quod post illam victoriam regis nostri apud Tokay, ubi waiwodae exercitus non sine factura sua diffusus dispalatusque fuit, accidit ut, vel incuria nostrorum, vel loci facilitate, Wodi Ferenz, unicus iam apud waiwodam capitaneus, congregatis circiter duobus milibus hominum Agriense Castrum expugnaverit, post multas tamen nostrorum repulsiones, saepius enim id frustra tentaverat. Tandem potitus foedeque abusus victoria, Germanos quosdam pedites partim palis affixit, partim aliis suppliciis necavit. Ne itaque hoc venenum latius irreperet, mis{s}it contra eum rex noster sescentos circiter husserones sub capitaneo Corvato Pickri Laus ac quadringentos cathafractos equites Germanos, qui in itinere fere omnes in valetudinem inciderunt, ita ut vix septuaginta bellum sequi potuerint, ubi ad hostes ventum fuit. Pugnaverunt per integram diem incerta victoria, ita ut nuntiatum fuerit per aliquos tirones, qui initio ex proelio aufugerant, nostros penitus fusos, quod modo falsum fuit, pro munere enim novi anni adduxerunt nostri huc et serenissimo regi obtulerunt captivum illum Wodi Ferenz, gentesque suas tum trucidarunt, tum in fugam verterunt. Fuit haec victoria non tam ob multitudinem hostium caesam, quam ob captivitatem istius maxime necessaria: reliquus enim erat hic solus dux strenuus apud waiwodam, in quo omnis illius spes fixa erat, quia multae gentes ad illum concurrebant. Nunc penitus desolatus degit ultra Tybiscum, quamvis enim vervecem adhuc secum habeat, parum refert, cum sit homo ille lingua promptior quam manu. Brevi audietur ulterior ipsius fuga, timendum enim iam sibi est a suismet, ne, dum illum in huiusmodi statu vident, studeant eius morte regis nostri gratiam aucupari. Et haec de Hungaris.

Cetera vero de Italia apud vos latius, gratulor autem Dominationi Vestrae de adventu supremi cancellarii, fieri enim poterit, ut eadem legationi suae finem possit imponere praesertim mortuo vicerege. Nunc scribo ad eundem cancellarium petens, ut mihi in assequendo stipendio patris mei assistere velit. Nam et rex meus super hoc ad caesarem scribit. Rogo, Dominatio Vestra dignetur tamquam antiquus patronus eum convenire negotiumque meum illi commendare, vel potius cogere, ut favorem suum rei tam honestae praestare velit, scio enim Dominationem Vestram omnia apud illum posse. Marchioni illustrissim[o] me commendatum velim, cui serenissimus rex noster multum debet fratris Casimiri loco, nec dubium, quin et ipsi et universae familiae illi clarissimae relaturus. Valeat Dominatio Vestra Magnifica meque habeat, ut solet, inter suos.

Datae Strigonii, VI Ianuarii M D XXVIII.

Eiusdem Dominationis Vestrae Magnificae servitor comes de Nogarolis

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dantisco episcopo Culmensi et serenissimi Poloniae regis oratori etc., domino meo observandissimo

Bruxellis

In curia

Reverendissime Domine, domine observandissime etc.

Litteras Dominationis Tuae Reverendissimae accepi, quibus me quodammodo accusas, quod insalutato hospite discesserim. Quod profecto si ita esse cognoscerem, non parum indolerem, sed memini me apud ducem Wirtenbergensem cum Dominatione Tua Reverendissima de pluribus egisse et tandem vale dixisse atque in eius rei memoriam ternos calices, unum post alium, ebibisse te propinante, cum uno tibi non possem satisfacere. Sed tua illa, quam ipse praedicas et ego expertus sum, erga me benevolentia facit, ut vel multiplici valedictione contentus non fueris meque discedentem non oculorum acie, sed mentis ope sis subsecutus. In quo profecto tibi parem gratiam facile refero et, quod ego non possum, referent dii.

Ceterum, si de me quaeris, post primam dietam illustris dominus marchio Brandenburgensis supervenit venimusque huc una continuis de Elisa Austriaca ratiocinationibus itineris fastidia repellentes, alter matrimonium hoc exosum detestans, alter laudans, nonnumquam ambo una voce increpitantes blasphemantesque longaevam illam mephitim, quae tam dulce os immundo osculo foedare non verebitur.

Ad summam, mentione hac quin potius pane cotidiano oblectati interdum, interdum moerore affecti, tempus in hanc usque civitatem terruimus, ubi, cum in turbam nobilium istarum monialium incidissemus earumque tum collocutionibus, tum osculis bella sibi parari videret invictus Elisae genius, dum crimen nostrum ulcisci studet, ad solitas suas artes confugit, statimque illustris marchionis Brandenburgensis enchiridionem extraxit illam, inquam, Elisae imaginem sculptoris tui manu incisam. Quae, cum prius torvo quodam aspectu, deinde mitiore vultu nos aspexisset, facile nos erroris nostri coarguit statimque, quasi furore percitos, carmen illud canere coegit: „Huius ero vivus, mortuus huius ero”.

Tu vero, cui adhuc a superis datum est divina illa forma viv[o] aspectu frui, amabo, horam ne perdas, quin oculos dulci illlo cibo pascas. Et si quando tibi satur esse cont[i]gerit (quod nequaquam credo), quicquid supervacaneum erit, nobis impartire.

Victoriam tuam accepi et perlegi Deum precatus, ut indies regem tuum vel potius nostrum simili et ampliori munere secundet.

Valeat Tua Dominatio Reverendissima meque, ut solet, amet ac Valdesio nostro plurimum commendet. Cetritz tibi salutem dicit.

Datae Colon[iae], XXVIII Octobris 1531.

Eiusdem Dominationis Tuae Reverendissimae perpetuum mancipium Leonardus comes de Nogarolls ...net

Non tuae erga me humanitatis oblivione factum est, Amplissime Praesul, quo minus Amplitudini Tuae hactenus scripserim, sed et locorum longinquitas et continuae meae peregrinationes me ab hoc officio facile avertere potuerunt. Quod potui, Amplitudinem Tuam semper gratissimo animo observavi, simulque de omni ipsius successu continue ac diligenter inuestigavi, eidem saepius mecum gratulando de parta sibi iam diu totiesque expetita quiete, nec sine spe datum mihi iri aliquando occasionem, qua ut laborum tuorum ita et ipsius quietis testis esse posim. Nam si continget mihi unquam Poloniae fines intrare, vix potero me retinere, quin Amplitudinem Tuam propriis in laribus perquiram visamque. Id unum mihi maxime molestum fuit, quod cum Amplitudo Tua Vratislaviae apud regem meum fuerit, ego tunc temporis afuerim caruerimque eo vivo aspectu, quem ob meam in te observantiam continue ante oculos habeo. De meo autem statu si Amplitudo Tua quaerit, quod pertinet ad rem familiarem, idem exul sum, qui antea, numquam enim potui a Venetis bona mea impetrare praeter summam quandam pecuniarum, quae ex conventione Bononiensi annuatim inter nos extorres dividitur et ne septimam quidem bonorum meorum patrem attingit. A caesare suppeditatur mihi Neapoli annua pensio 400 ducatorum. A rege meo tractor perhumaniter et data meliori fortuna fortasse uberius remunerabor. Habeo a maiestate sua capitaneatum Tergestinum, quo interdum e curia defatigatus ad vina pucina secedam. Sed ante aetatem iam senesco ob varias aegritudines ex praeteritis laboribus partas et praesertim quartanam, qua per integrum annum laboravi. Nunc tamen Dei dono liberatus et quamvis gracilior aliquanto redditus, non sum securus, quin iterum pinguescam.

Memini me quondam ab Amplitudine Tua requisitum eidem dedisse exemplum cuiusdam operis patris mei bonae memoriae, cui titulus ”Navis Victoria”, de nova navigatione Hispanorum. Cum autem idem exemplum diu inter scripturas meas quesiverim, numquam potui invenire. Rogo itaque Amplitudinem Tuam atque etiam rogo, ut ex suo exemplari mihi transcribi faciat mittatque quam primum fieri poterit, et dirigat ad manus domini Georgii Zapkae vicecancellarii Regni Bohemiae. Reliquum est, ut me, vere Amplitudinis Tuae mancipium, eidem totum commendem atque tradam, quae felix ac diu valeat.

Ex Lintio, 25 Septembris 1538.

Eiusdem Amplitudinis Tuae servitor deditissimus Leonardus comes de Nogarollis manu propria