List #5374
Ioannes DANTISCUS do Nicolas PERRENOT de GranvelleHeilsberg (Lidzbark Warmiński), 1541-04-01
Regest polski:
Dantyszek niedawno odpisał na list adresata, przekazany mu przez królewskiego posła Jana Ocieskiego. Pisze powtórnie w związku z kolejnym poselstwem do cesarza [Karola V], w które wyrusza Stanisław Maciejowski, brat biskupa chełmskiego, podkanclerzego i przyjaciela Dantyszka, [Samuela Maciejowskiego]. Przedmiotem misji Maciejowskiego jest m.in. banicja, nałożona przez sąd cesarski na księcia w Prusach Albrechta [I Hohenzollerna]. W przeszłości sprawą tą zajmował się także Dantyszek jako poseł króla [Zygmunta I], dlatego też przedstawia adresatowi jej kontekst i swoje ówczesne działania.
Podczas sejmu Rzeszy w Augsburgu [1530] Dantyszek złożył protest w imieniu polskiego monarchy przeciwko nadaniu Zakonowi [Krzyżackiemu] inwestytury na ziemie pruskie, zajmowane niegdyś przez Zakon. Cesarz uspokajał, że akt ten nie stanowi żadnego uszczerbku czyjegokolwiek prawa i własności. Dantyszek nalegał, by cesarz nie pozwolił nikomu wytoczyć procesu przeciw królowi i jego wasalowi Albrechtowi przed sądem cesarskim. Cesarz dał mu nadzieję, że nie powinno do tego dojść. W drodze z Niderlandów na sejm Rzeszy w Ratyzbonie [1532] Dantyszek odkrył jednak przybitą do wrót kościoła we Frankfurcie decyzję o nałożeniu banicji na Albrechta i wszystkich, którzy go wspierają. Po przybyciu na miejsce poinformował cesarza, że tak sformułowana banicja obejmuje również polskiego króla i wszystkich jego poddanych i może stać się zarzewiem niepokojów, a nawet wojny. Cesarz oświadczył, że decyzję tę poza jego wiedzą wydał rządzący się własnymi prawami i zwyczajami sąd cesarski i obiecał dopilnować, by nie doszło do jej egzekucji. Król [Zygmunt I] wielokrotnie za pośrednictwem listów i posłów apelował do cesarza o zniesienie banicji. Czyni to także obecnie, posyłając Maciejowskiego.
Dantyszkowi jako duchownemu sprawa ta szczególnie leży na sercu, jej pomyślne rozwiązanie ma bowiem istotne znaczenie dla zachowania pokoju i dla dobra całego chrześcijaństwa. Ręczy też, że jeżeli zapewniony będzie pokój, książę Albrecht podejmie współpracę także w kwestiach religijnych.
Dantyszek ostrzega, że utrzymanie banicji grozi kryzysem w stosunkach Królestwa Polskiego z królem rzymskim [Ferdynandem], a w konsekwencji – zerwaniem zawartych niedawno zaręczyn [młodego króla Zygmunta II Augusta z Elżbietą Habsburżanką].
Dantyszek wielokrotnie podkreśla znaczenie misji Maciejowskiego, prosząc o wszelką pomoc w jej skutecznym wypełnieniu. Nalega, by adresat zaopiekował się posłem i traktował go tak, jak niegdyś jego samego.
Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
Publikacje:
|