» Korpus Tekstów i Korespondencji Jana Dantyszka
Copyright © Pracownia Edytorstwa Źródeł i Humanistyki Cyfrowej AL UW

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zabrania się kopiowania, redystrybucji, publikowania, rozpowszechniania, udostępniania czy wykorzystywania w inny sposób całości lub części danych zawartych na stronie Pracowni bez pisemnej zgody właściciela praw.

List #2361

Ioannes DANTISCUS do Tiedemann GIESE
Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1540-11-29

Regest polski:

Dantyszek zawiadamia Giesego, że w dniu nadania listu z [Lidzbarka] odjechał kasztelan gdański [Achacy Cema], który przedwczoraj powrócił z dworu królewskiego. Na prośbę Cemy Dantyszek opisuje pokrótce jego działania w Wilnie: królowa Bona (Nostra) próbowała zapobiec kontaktom Cemy z biskupem chełmskim [podkanclerzym Samuelem Maciejowskim]. Mimo to Cema we współpracy z Maciejowskim przedstawił królowi [Zygmuntowi I] na osobności powierzone sobie sprawy.

Król [Zygmunt I] zaaprobował ich [członków rady Prus Królewskich] sugestie dotyczące układów z królem rzymskim [Ferdynandem I Habsburgiem] w kwestiach dotyczących księcia [Albrechta Hohenzollerna]. Monarcha wyjaśnił, że twardy ton jego poselstwa na ubiegły sejm [Prus Królewskich] w Grudziądzu był skutkiem nalegań senatorów Królestwa, jednakże [senatorowie pruscy] mogą nań odpowiedzieć zgodnie swoim interesem. Maciejowski doradził Cemie, aby nie wspominać o braku poboru podatku, aby nie obwiniono o to wyłącznie Dantyszka i Giesego. Sugerował, że można tę sprawę załatwić inną drogą. Sprawę Radzyna (Rehden) Maciejowski poruszył z królem bez świadków w dogodnym momencie, tak aby nie dowiedziała się o tym królowa. Król, chcąc okazać łaskawość Giesemu, nie sprzeciwił się powierzeniu burgrabstwa [gdańskiego] [Janowi] Stutte, skoro został on wpisany do dokumentu zwyczajowo wystawianego przez magistrat. W kwestii stypendiów dla młodzieży na studia w Lipsku król oczekuje odpowiedzialnego stanowiska członków rady Prus Królewskich; nie życzy sobie, by ktokolwiek z Prus Królewskich wysyłany był tam na studia. Opaci obszernie usprawiedliwili się przed królem, rzecz została jednak odłożona do wspólnej narady. Król udzieli odpowiedzi na list z sejmu [pruskiego] w Grudziądzu, gdy tylko pozwoli mu zdrowie. Wkrótce kasztelan gdański opisze wszystko obszerniej, o wielu sprawach nie można jednak pisać ze względu na dworskie intrygi.

Dantyszek za jedyny znaczący sukces poselstwa Cemy uważa wiadomość, że nieprzychylne [sprawom pruskim] poselstwo na sejm w Grudziądzu nie wyszło z inicjatywy króla. Kasztelan nie osiągnął niczego w sprawie zboża, ponieważ przeszkodziła w tym królowa. Napisała także do Dantyszka, aby się jej nie przeciwstawiano. Dantyszek prosi, by adresat wpłynął na wojewodę pomorskiego [Jerzego Konopackiego], by ten powstrzymał swojego syna [Jerzego Konopackiego mł.], który chce pozyskać zboże wbrew postanowieniu rady [Prus Królewskich]. Sam Dantyszek również pisał w tej sprawie do wojewody pomorskiego, napominając go równocześnie, by porozmawiał ze szlachtą swojego powiatu o tym, żeby na kolejnym sejmie [Prus Królewskich] okazać wreszcie życzliwość podkanclerzemu [Samuelowi Maciejowskiemu].

Dantyszek przekazuje Giesemu nowiny o trudnej sytuacji na Węgrzech, gdzie trwają walki między możnymi, z których jedni popierają sułtana tureckiego, inni króla [Zygmunta I], inni jeszcze – króla Ferdynanda. Królowa Izabela, odzyskawszy wiano, wraz z synem [Janem Zygmuntem] i fraucymerem opuściła Budę i udała się do zamku, wskazanego jej przez króla rzymskiego [Ferdynanda I Habsburga]. Ferdynand utracił bardzo wielu żołnierzy podczas oblężenia pewnego węgierskiego zamku.

Król [Zygmunt I] ma się nieco lepiej. Zajmuje go kwestia zgody między dysydentami, pertraktuje z papieżem [Pawłem III] i innymi władcami na temat zwołania soboru.

Dantyszek przesyła Giesemu zawierający inne jeszcze nowiny list, otrzymany od zaufanego królowej, podkomorzego sieradzkiego Mikołaja Grabii. Obiecuje Giesemu wspierać jego sprawy.


            odebrano [1540]-12-01

Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
1czystopis język: łacina, autograf, BCz, 245, s. 227-230
2regest z ekscerptami język: łacina, polski, XX w., B. PAU-PAN, 8243 (TK 5), a.1540, k. 42r-v

Fragmenty dokumentujące podróże Dantyszka [Wróć do widoku całego tekstu]

 itinerarium