1524-11-12⌊Duodecima mensis Novembris superinscribed in place of crossed-out praeteriti⌈praeteriti Novembris Novembris superinscribed in place of crossed-out praeteriti⌉1524-11-12⌋ per postam, quae ad Rome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy See⌊UrbemRome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy See⌋ hinc derigebatur, cf. Ioannes DANTISCUS to Sigismund I Jagiellon Valladolid, 1524-11-12, CIDTC IDL 5807⌊descripsicf. Ioannes DANTISCUS to Sigismund I Jagiellon Valladolid, 1524-11-12, CIDTC IDL 5807⌋ ad longum omnia, quae eo tempore per me et dominum doctorem Stanisław Borek (*1474 – †1556), doctor of both laws; 1505 canon of Włocławek; 1508 - Poznań; 1520 - Gniezno; 1523 - Cracow; 1524 royal secretary; 1538 cantor at the Gniezno chapter; 1540 - at the Cracow chapter; 1542 dean at the Cracow chapter; 1523 royal envoy to Rome; 1524 - to emperor Charles V; 1526 - to Bari (WYCZAŃSKI 1990, p. 248; PSB 2, p. 320-322)⌊BorgStanisław Borek (*1474 – †1556), doctor of both laws; 1505 canon of Włocławek; 1508 - Poznań; 1520 - Gniezno; 1523 - Cracow; 1524 royal secretary; 1538 cantor at the Gniezno chapter; 1540 - at the Cracow chapter; 1542 dean at the Cracow chapter; 1523 royal envoy to Rome; 1524 - to emperor Charles V; 1526 - to Bari (WYCZAŃSKI 1990, p. 248; PSB 2, p. 320-322)⌋, collegam meum, erant acta. Interea nos Madrid (Madritum, Maioretum, Madrillae), city in central Spain, Castile, on the Manzanares river, from 1561 capital of Spain⌊hucMadrid (Madritum, Maioretum, Madrillae), city in central Spain, Castile, on the Manzanares river, from 1561 capital of Spain⌋ Charles V of Habsburg (*1500 – †1558), ruler of the Burgundian territories (1506-1555), King of Spain as Charles I (1516-1556), King of Naples and Sicily, King of the Romans (1519-1530), Holy Roman Emperor of the German Nation (elected 1519, crowned 1530, abdicated 1556); son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of Castile⌊caesaremCharles V of Habsburg (*1500 – †1558), ruler of the Burgundian territories (1506-1555), King of Spain as Charles I (1516-1556), King of Naples and Sicily, King of the Romans (1519-1530), Holy Roman Emperor of the German Nation (elected 1519, crowned 1530, abdicated 1556); son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of Castile⌋ secuti 1524-11-25⌊25 praedicti mensis Novembris on the margin⌈NovembrisNovembris on the margin⌉1524-11-25⌋ venimus duobus diebus priusquam Mercurino Arborio di Gattinara (*1465 – †1530), humanist, jurist, trusted and influential advisor to Charles V; 1501 entered the service of the Habsburgs as legal counsel to Duchess Margaret of Austria, 1504 advisor and President of the Privy Council of Margaret of Austria, after the governoship of the Netherlands was entrusted to her, 1518 Grand Chancellor of Castile and later of Charles V as Roman Emperor, 1529 Cardinal of St. Giovanni a Porta Latina (after the death of his wife, Andreetta Avogadro) (DE VOCHT 1961, p. 12; CE, vol. 2, p. 76-80)⌊magnus cancellariusMercurino Arborio di Gattinara (*1465 – †1530), humanist, jurist, trusted and influential advisor to Charles V; 1501 entered the service of the Habsburgs as legal counsel to Duchess Margaret of Austria, 1504 advisor and President of the Privy Council of Margaret of Austria, after the governoship of the Netherlands was entrusted to her, 1518 Grand Chancellor of Castile and later of Charles V as Roman Emperor, 1529 Cardinal of St. Giovanni a Porta Latina (after the death of his wife, Andreetta Avogadro) (DE VOCHT 1961, p. 12; CE, vol. 2, p. 76-80)⌋ applicuisse, in amplum et magnificum hospitium locati, in quo nihil aliud quam nudos habuimus parietes, erant nobis mensae, scamna, lecti, et praeterea quicquid ad usum domesticum spectat, emendum. Paulo post etiam advenit archiepiscopus Capuanus, ille de Schenbergk. Et cum apud magnum cancellarium et comitem de Nassau de castrorum recuperatione ad statum Barensem spectantium multa egissemus, ad illum etiam fratrem, si ea in re a pontifice quicquam in commissis haberet, nos contulimus. Qui in primo congressu statim de rebus illius status quaesivit dicens se habere mandata desuper pontificis. Et cum illi rem in compendio retulissemus et quod castra in sequestro essent retenta, subiunxit: non bene posse aliter fieri, cum castra illa essent in limitibus regni, sequi necessario, castellanos illis debere praefici, qui caesari grati et fidi atque iurati essent. Omneque id quod nobis erat adversum proposuit perinde atque ab alia parte ad tractandum fuisset institutus, addens etiam, quod hic res aliter quam apud nos in Polonia superinscribed⌈in Poloniain Polonia superinscribed⌉ ageretur, et non omnia, quae sunt de iure, posse fieri, aliter etiam ageretur in Anglia, alludens ad hoc, quod frater eius Ioannes ibidem fuisset, cum ego eram. Respondimus: si quid in commissis haberet rebus nostris commodum, id nomine pontificis maiestati caesareae referret si postea de castellanis res in tractatus deveniret, nos haec suscepturos, quod necessitas doceret, ipse modo negotium nostrum sic haberet commendatum, quemadmodum de pontifice Maiestas Vestra Serenissima sibi polliceretur. Promisit, ut fieri solet.
Nos desuper sedulo ex consilio domini comitis de Nassau, ut in colloquium apud maiestatem caesaream admitteremur, sollicitavimus. Tandem 1524-12-02⌊2 istius1524-12-02⌋ in nocte misit ad nos Mercurino Arborio di Gattinara (*1465 – †1530), humanist, jurist, trusted and influential advisor to Charles V; 1501 entered the service of the Habsburgs as legal counsel to Duchess Margaret of Austria, 1504 advisor and President of the Privy Council of Margaret of Austria, after the governoship of the Netherlands was entrusted to her, 1518 Grand Chancellor of Castile and later of Charles V as Roman Emperor, 1529 Cardinal of St. Giovanni a Porta Latina (after the death of his wife, Andreetta Avogadro) (DE VOCHT 1961, p. 12; CE, vol. 2, p. 76-80)⌊cancellariusMercurino Arborio di Gattinara (*1465 – †1530), humanist, jurist, trusted and influential advisor to Charles V; 1501 entered the service of the Habsburgs as legal counsel to Duchess Margaret of Austria, 1504 advisor and President of the Privy Council of Margaret of Austria, after the governoship of the Netherlands was entrusted to her, 1518 Grand Chancellor of Castile and later of Charles V as Roman Emperor, 1529 Cardinal of St. Giovanni a Porta Latina (after the death of his wife, Andreetta Avogadro) (DE VOCHT 1961, p. 12; CE, vol. 2, p. 76-80)⌋, quod mane ad missam Charles V of Habsburg (*1500 – †1558), ruler of the Burgundian territories (1506-1555), King of Spain as Charles I (1516-1556), King of Naples and Sicily, King of the Romans (1519-1530), Holy Roman Emperor of the German Nation (elected 1519, crowned 1530, abdicated 1556); son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of Castile⌊caesarisCharles V of Habsburg (*1500 – †1558), ruler of the Burgundian territories (1506-1555), King of Spain as Charles I (1516-1556), King of Naples and Sicily, King of the Romans (1519-1530), Holy Roman Emperor of the German Nation (elected 1519, crowned 1530, abdicated 1556); son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of Castile⌋ venire deberemus, homagium praestaturi et de omnibus audientiam habituri. 
BNW BOZ 2053 nr 533 f. 172v Quod cum fecissemus, Charles V of Habsburg (*1500 – †1558), ruler of the Burgundian territories (1506-1555), King of Spain as Charles I (1516-1556), King of Naples and Sicily, King of the Romans (1519-1530), Holy Roman Emperor of the German Nation (elected 1519, crowned 1530, abdicated 1556); son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of Castile⌊caesarCharles V of Habsburg (*1500 – †1558), ruler of the Burgundian territories (1506-1555), King of Spain as Charles I (1516-1556), King of Naples and Sicily, King of the Romans (1519-1530), Holy Roman Emperor of the German Nation (elected 1519, crowned 1530, abdicated 1556); son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of Castile⌋ post missam in sede residens, praesentibus multis et oratore Henry VIII Tudor (*1491 – †1547), 1509-1547 King of England; son of Henry VII Tudor and Elizabeth of York⌊regis AngliaeHenry VIII Tudor (*1491 – †1547), 1509-1547 King of England; son of Henry VII Tudor and Elizabeth of York⌋, circumstantibus aliis consiliariis et genuflexis Mercurino Arborio di Gattinara (*1465 – †1530), humanist, jurist, trusted and influential advisor to Charles V; 1501 entered the service of the Habsburgs as legal counsel to Duchess Margaret of Austria, 1504 advisor and President of the Privy Council of Margaret of Austria, after the governoship of the Netherlands was entrusted to her, 1518 Grand Chancellor of Castile and later of Charles V as Roman Emperor, 1529 Cardinal of St. Giovanni a Porta Latina (after the death of his wife, Andreetta Avogadro) (DE VOCHT 1961, p. 12; CE, vol. 2, p. 76-80)⌊magno cancellarioMercurino Arborio di Gattinara (*1465 – †1530), humanist, jurist, trusted and influential advisor to Charles V; 1501 entered the service of the Habsburgs as legal counsel to Duchess Margaret of Austria, 1504 advisor and President of the Privy Council of Margaret of Austria, after the governoship of the Netherlands was entrusted to her, 1518 Grand Chancellor of Castile and later of Charles V as Roman Emperor, 1529 Cardinal of St. Giovanni a Porta Latina (after the death of his wife, Andreetta Avogadro) (DE VOCHT 1961, p. 12; CE, vol. 2, p. 76-80)⌋ et secretario, Pedro García Sr secretary of the council of Aragon (Españoles, p. 286)⌊Petro GarciaPedro García Sr secretary of the council of Aragon (Españoles, p. 286)⌋, proposito ms. proposita(!)
⌈propositoproposito ms. proposita(!)
⌉ ad partem libro Evangeliorum et cruce, nos coram se ad flectendum admisit. Et cum homagii iuramentum fecissemus, cuius exemplum praesentibus cum aliis adiunxi et ad ea verba oribus et manibus pervenissemus, caesar digitos in pectine iunctos utraque manu exhibuit, inter quas quilibet nostrum seorsum manus suas sic etiam coniunctas inclusit et tandem ultimum articulum postquam ter legissem, dominus collega omnia per me lecta rata habuit; desuper dictus secretarius ut notarius publicus instrumentum per testium vocationem confecit, acceptis a nobis prius mandatis et facultatibus nostris. Inde surgentes, pauca propter tumultus (Charles V of Habsburg (*1500 – †1558), ruler of the Burgundian territories (1506-1555), King of Spain as Charles I (1516-1556), King of Naples and Sicily, King of the Romans (1519-1530), Holy Roman Emperor of the German Nation (elected 1519, crowned 1530, abdicated 1556); son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of Castile⌊caesarCharles V of Habsburg (*1500 – †1558), ruler of the Burgundian territories (1506-1555), King of Spain as Charles I (1516-1556), King of Naples and Sicily, King of the Romans (1519-1530), Holy Roman Emperor of the German Nation (elected 1519, crowned 1530, abdicated 1556); son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of Castile⌋ enim venatum ire debuit) cum illo loqui potuimus; sed nos de omnibus ad cancellarium remisit, cui singula, quae adhuc erant expedienda, praesertim de cautione praestanda et castrorum custodia in scriptis per modum supplicationis dedimus, quae, ut hic mos est, ex commissione caesaris ad quemlibet articulum subscripsit et decretavit ac nobis reddidit.
Cum autem in illis invenissemus, quod tam de cautione, quam etiam de castris ad collaterale consilium Neapolitanum essemus remissi, quod alias his in rebus nobis non parum fuit suspectum, iterum sera nocte Mercurino Arborio di Gattinara (*1465 – †1530), humanist, jurist, trusted and influential advisor to Charles V; 1501 entered the service of the Habsburgs as legal counsel to Duchess Margaret of Austria, 1504 advisor and President of the Privy Council of Margaret of Austria, after the governoship of the Netherlands was entrusted to her, 1518 Grand Chancellor of Castile and later of Charles V as Roman Emperor, 1529 Cardinal of St. Giovanni a Porta Latina (after the death of his wife, Andreetta Avogadro) (DE VOCHT 1961, p. 12; CE, vol. 2, p. 76-80)⌊cancellariumMercurino Arborio di Gattinara (*1465 – †1530), humanist, jurist, trusted and influential advisor to Charles V; 1501 entered the service of the Habsburgs as legal counsel to Duchess Margaret of Austria, 1504 advisor and President of the Privy Council of Margaret of Austria, after the governoship of the Netherlands was entrusted to her, 1518 Grand Chancellor of Castile and later of Charles V as Roman Emperor, 1529 Cardinal of St. Giovanni a Porta Latina (after the death of his wife, Andreetta Avogadro) (DE VOCHT 1961, p. 12; CE, vol. 2, p. 76-80)⌋ convenimus et super his, quae nobis suscipienda non erant, satis plane contulimus, unde motus hanc decretationem cassavit et tertiam addidit, sic videlicet, quod reginalis maiestas statuere potest suum castellanum, caesari tamen gratum, qui iurare debebit, si iuridice decretum fuerit, statum hunc ad reginalem maiestatem non pertinere, de illo cedere: sicut hoc latius ex nostris supplicationibus et illis desuper decretationibus videbitur, quarum exemplum etiam praesentibus addidi. Rem ulterius promovere nequivimus. Fertur aliter fuisse superioribus diebus in hoc negotio in Burgos civitate decretum, multique putant nos non parum in hac causa obtinuisse cum quadam etiam admiratione. Haec rerum et temporum mutatio non vulgariter written over ...⌈...vulgaritervulgariter written over ...⌉ istis negotiis profuit; caute tamen utendum etc.
Praesentibus omnium litterarum exempla sunt addita utpote investiturae, confirmationis observatoriae, assecurationis vasallorum cum aliis publicis et privatis litteris ad collaterale consilium.
BNW BOZ 2053 nr 533 f. 173r
Quae quantum constiterint et quid pro eis expositum est in cancellaria, ex litteris domini doctoris habebitur, qui cum his recta Neapolim contendet, habiturus profecto, hoc praecipue belli tempore, longum satis durum et periculosum iter. Hinc quomodo omnia ibidem suscipientur et tractabuntur, liquido describere poterit.
Ego hic, sicut in novissimis scripsi, negotiis id exigentibus maneo, quod consultum et commodum nobis utrisque visum est: si fortassis in istis expeditis apud hoc collaterale consilium aut alibi emergeret obiter aliqua difficultas, quod novis expensis et legationibus non foret necessarium, non, quod hanc moram sumptibus non parvis Maiestatis Vestrae Serenissimae libenter hic facerem. Deum testor, cui nihil abditum, testabitur etiam dominus Stanisław Borek (*1474 – †1556), doctor of both laws; 1505 canon of Włocławek; 1508 - Poznań; 1520 - Gniezno; 1523 - Cracow; 1524 royal secretary; 1538 cantor at the Gniezno chapter; 1540 - at the Cracow chapter; 1542 dean at the Cracow chapter; 1523 royal envoy to Rome; 1524 - to emperor Charles V; 1526 - to Bari (WYCZAŃSKI 1990, p. 248; PSB 2, p. 320-322)⌊doctorStanisław Borek (*1474 – †1556), doctor of both laws; 1505 canon of Włocławek; 1508 - Poznań; 1520 - Gniezno; 1523 - Cracow; 1524 royal secretary; 1538 cantor at the Gniezno chapter; 1540 - at the Cracow chapter; 1542 dean at the Cracow chapter; 1523 royal envoy to Rome; 1524 - to emperor Charles V; 1526 - to Bari (WYCZAŃSKI 1990, p. 248; PSB 2, p. 320-322)⌋ ea de re mentem meam, nihil tamen in servitio Serenissimae Maiestatis Vestrae, modo[2] bene servire possem, mihi durum aut difficile est futurum, cum mihi illius desuper certa voluntas nota fuerit, quam humillime supplico mihi cum primis significare dignetur.
Reliquit mihi hic dominus doctor usque ad ulteriorem informationem Maiestatis Vestrae Serenissimae trecentos ducatos et de aliis omnibus adhuc mihi ducenti ducati restant, cum quibus hic, ut reor, tribus mensibus vivere possum, servato viatico pro reditu, si me intra hoc tempus Maiestas Vestra Serenissima revocare dignabitur. Quodcumque ulterius per me fieri volet, usque ad extremum halitum fideliter et quantum se meus intellectus extendit exsequar et non gravate suscipiam, dummodo certo edocear, quid factu sit opus.
Adiunxi his duplicatas hoc est copias mearum litterarum et omnium scripturarum, quas 21 praeteriti versus urbem misi, si forte interceptae ad Maiestatem Vestram Serenissimam non pervenissent. Ex his istius aulae historiam totam intellexit, in qua adhuc versatur.
Maiestas caesarea quartana, ut prius, laborat, in expeditionibus morosas et difficilis, quo factum est, quod dominus doctor citius expediri non potuit; si fuisset sana et liber ad illam ut quondam aditus permitteretur, pro veteri mea hic practica, ut reor, omnia commodius et magis ex sententia fuissent expedita.
Nescio, quis modus in litteris Maiestatis Vestrae Serenissimae mittendis inconveniens servatur. Redditae mihi sunt Madrid (Madritum, Maioretum, Madrillae), city in central Spain, Castile, on the Manzanares river, from 1561 capital of Spain⌊hicMadrid (Madritum, Maioretum, Madrillae), city in central Spain, Castile, on the Manzanares river, from 1561 capital of Spain⌋ paulo ante 1524-11-28⌊28 praeteriti1524-11-28⌋ cf. Sigismund I Jagiellon & Bona Sforza to Ioannes DANTISCUS Cracow, 1524-[06-10], CIDTC IDL 192⌊litteraecf. Sigismund I Jagiellon & Bona Sforza to Ioannes DANTISCUS Cracow, 1524-[06-10], CIDTC IDL 192⌋ Maiestatis Vestrae Serenissimae 1524-06-10⌊101524-06-10⌋ et cf. Sigismund I Jagiellon & Bona Sforza to Ioannes DANTISCUS Cracow, 1524-[06]-29, CIDTC IDL 215⌊aliaecf. Sigismund I Jagiellon & Bona Sforza to Ioannes DANTISCUS Cracow, 1524-[06]-29, CIDTC IDL 215⌋ 1524-06-28⌊28(!) Iunii1524-06-28⌋ Cracow (Kraków, Cracovia), city in southern Poland, Małopolska, on the Vistula river, from 1038 capital of the Kingdom of Poland⌊Crac(oviae)Cracow (Kraków, Cracovia), city in southern Poland, Małopolska, on the Vistula river, from 1038 capital of the Kingdom of Poland⌋ datae; quae si huc tempestivius ad me fuissent perlatae, non parum his negotiis commodassent. Inter illas, quae erant Charles V of Habsburg (*1500 – †1558), ruler of the Burgundian territories (1506-1555), King of Spain as Charles I (1516-1556), King of Naples and Sicily, King of the Romans (1519-1530), Holy Roman Emperor of the German Nation (elected 1519, crowned 1530, abdicated 1556); son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of Castile⌊maiestati caesareaeCharles V of Habsburg (*1500 – †1558), ruler of the Burgundian territories (1506-1555), King of Spain as Charles I (1516-1556), King of Naples and Sicily, King of the Romans (1519-1530), Holy Roman Emperor of the German Nation (elected 1519, crowned 1530, abdicated 1556); son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of Castile⌋ inscriptae, non sunt per me redditae, neque erant expeditionibus nostris aptae. cf. Sigismund I Jagiellon & Bona Sforza to Ioannes DANTISCUS Cracow, 1524-[06-10], CIDTC IDL 192⌊Quaecf. Sigismund I Jagiellon & Bona Sforza to Ioannes DANTISCUS Cracow, 1524-[06-10], CIDTC IDL 192⌋ vero scriptae erant ad me de Mercurino Arborio di Gattinara (*1465 – †1530), humanist, jurist, trusted and influential advisor to Charles V; 1501 entered the service of the Habsburgs as legal counsel to Duchess Margaret of Austria, 1504 advisor and President of the Privy Council of Margaret of Austria, after the governoship of the Netherlands was entrusted to her, 1518 Grand Chancellor of Castile and later of Charles V as Roman Emperor, 1529 Cardinal of St. Giovanni a Porta Latina (after the death of his wife, Andreetta Avogadro) (DE VOCHT 1961, p. 12; CE, vol. 2, p. 76-80)⌊magno cancellarioMercurino Arborio di Gattinara (*1465 – †1530), humanist, jurist, trusted and influential advisor to Charles V; 1501 entered the service of the Habsburgs as legal counsel to Duchess Margaret of Austria, 1504 advisor and President of the Privy Council of Margaret of Austria, after the governoship of the Netherlands was entrusted to her, 1518 Grand Chancellor of Castile and later of Charles V as Roman Emperor, 1529 Cardinal of St. Giovanni a Porta Latina (after the death of his wife, Andreetta Avogadro) (DE VOCHT 1961, p. 12; CE, vol. 2, p. 76-80)⌋, qui tunc in Italy (Italia)⌊ItaliamItaly (Italia)⌋ dicebatur venturus, ut me inter eundum ad eum conferrem, pro ea confidentia, quam de illo Maiestas Vestra Serenissima haberet, eas illi legi. Quantum ad hunc punctum videbatur valde gratus, quod illi tantum Maiestas Vestra Serenissima tribueret, et obtulit se plurimum et deinceps etiam mitius et planius nobiscum loquebatur. Deinceps quaeso, si mittendae sunt litterae, faciat eum ordinem, ne tam diu sint in itinere.
BNW BOZ 2053 nr 533 f. 173v
Et si maiestati caesareae vel cuicumque alteri a Maiestate Vestra Serenissima scribetur, exempla ad me mittantur, ut sermo habendus cum litteris conveniat, quod expedire videtur igitur, quia vox viva plus quam scripta penetrare soleat.
In eisdem litteris Serenissimae Maiestatis Vestrae inclusa erant pacta et tractatus matrimonii in simplici carta descripti, mandavitque Maiestas Vestra Serenissima ut desuper a maiestate caesarea confirmationem peterem. Cum autem dominus Stanisław Borek (*1474 – †1556), doctor of both laws; 1505 canon of Włocławek; 1508 - Poznań; 1520 - Gniezno; 1523 - Cracow; 1524 royal secretary; 1538 cantor at the Gniezno chapter; 1540 - at the Cracow chapter; 1542 dean at the Cracow chapter; 1523 royal envoy to Rome; 1524 - to emperor Charles V; 1526 - to Bari (WYCZAŃSKI 1990, p. 248; PSB 2, p. 320-322)⌊doctorStanisław Borek (*1474 – †1556), doctor of both laws; 1505 canon of Włocławek; 1508 - Poznań; 1520 - Gniezno; 1523 - Cracow; 1524 royal secretary; 1538 cantor at the Gniezno chapter; 1540 - at the Cracow chapter; 1542 dean at the Cracow chapter; 1523 royal envoy to Rome; 1524 - to emperor Charles V; 1526 - to Bari (WYCZAŃSKI 1990, p. 248; PSB 2, p. 320-322)⌋ duobus mensibus post datam cf. Sigismund I Jagiellon & Bona Sforza to Ioannes DANTISCUS Cracow, 1524-[06-10], CIDTC IDL 192⌊istarum litterarumcf. Sigismund I Jagiellon & Bona Sforza to Ioannes DANTISCUS Cracow, 1524-[06-10], CIDTC IDL 192⌋ a Maiestate Vestra Serenissima huc cum ampla omnium negotiorum informatione fuerat expeditus et de istiusmodi confirmatione nullam haberet commissionem cartaque mihi missa non esset in forma publica, cui credi possit, descripta, et ne adhuc hic liquido cognosceretur, matrimonium non esse confirmatum, me continui usque ad aliam Maiestatis Vestrae Serenissimae deliberationem, hac potissimum de causa, quod maiestas caesarea illustrissimae dominae ducis testamentum non confirmavit, neque aliquem super legatis consensum dedit et deinceps, nisi de iure cognitum fuerit prius, est confirmatura, ut ex decretationibus desuper latius habetur. Proinde, quodcumque ea in re Maiestati Vestrae Serenissimae visum fuerit, significare dignetur, omnia experiar.
Ceterum ut redeam ad Ulyssem illum vel potius Sinonem de Schonberg, in novissimis Maiestati Vestrae Serenissimae descripsi, quanto cum desiderio illius hic adventus exspectabatur, sed retentus a Gallis donec Alpes transirent et rursus Mediolano potirentur, aliquamdiu venire non potuit. Venit tandem ultima mensis praeteriti, versus noctem. Illico magnus cancellarius ad eum se contulit et ex deversorio, in quo erat, illum mettertium, ut in postis venerat, in domum suam secum abduxit. Mane dominus comes de Nassau eum in palatium accepit. Ibi cum illo cotidie fere primores caesaris consiliarii convenerunt et nescio quid tractarunt. Hoc tamen scio, rogavi dominum cancellarium, cum mihi esset scribendum et domino collegae redeundum ad Maiestatem Vestram Serenissimam, ut si qua spes tandem pacis esset, quam Maiestas Vestra inter istos principes maximopere cuperet, velit nobis impartiri, Maiestatem Vestram Serenissimam certiorem faciendam. Ille respondit: dominus Capuanus huc venit a pontifice et proposuit caesari, si forsan maiestas caesarea per istam mutationem Gallis in Italia existentibus sibi timeret, pontificem operam daturum, ut aliqua pax vel indutiae saltem confici possent et de mediis opportunis tractaturum. Ad quod maiestas sua inquit: „Timere non possum, cum omnia mea sint integra. Ille, qui tot accepit damna et detrimenta potius timeat, pacem tamen cupio semper et nihil est, de quo magis cogito, modo aequis et mihi dignis condicionibus offeratur. Quod si pontifex pro suo debito et officio de huiusmodi mediis tractare decrevit, non potest mihi esse nisi gratum.” Cum hac expeditione remissus est Capuanus. Haec fuerunt, quantum ipse memini, ex ordine cancellarii verba, ex quibus Maiestas Vestra Serenissima pro sua incomparabili prudentia metiri potest, quanta adhuc
BNW BOZ 2053 nr 533 f. 174r
ad istam pacem restet intercapedo. Sic iste bonus frater hinc quintum post diem, quo advenit, non omnino perfectis ex sententia negotiis, relicta etiam, ut ferunt aliqui, quadam suspicione pontifici discessit. Et ut est versutior quam rota figularis, cum apud illum essemus post quaestionem de statu Barensi, mox intulit: „quomodo habent res Pruthenicae? quomodo indutiae? Audio magistrum uxorem ducturum. Nonne cum apud vos essem, tibi hoc bellum futurum praedixi?” et alia quaedam per scommata. Respondi ego: „dominus collega meus nuper advenit, ille scit fortassis, quid in his fiat, magistrum vero uxorem ducturum hic a magno cancellario audivi. Certum etiam habeo, quod isti vestri fratres et sacerdotes in Konigsberg idem faciunt. Omnes aras et sanctorum imagines ex ecclesiis eiecerunt. Ecce quam pia haec religio”. Subinde inquit: „igitur subditi illorum et plebs tanto citius ad dominum vestrum deficiet.” Et ne illi ad haec et de bello Pruteno responderem, coepit mecum de me et familiaritate nostra Cracoviae contracta loqui et tandem cum magnis caerimoniis et inclinationibus hunc honorem Maiestati Vestrae competere, dicens et plurimis laudibus, ut astantes audire possent, illam extollens usque extra ianuam habitationis suae nos conduxit. Postea, quia clam discessit, apud illum non fuimus. Ego, quod ipse rebus nostris favere deberet, illi non credo et tamen, ut spero, salvabor.
Quae alias hic aguntur, sic fere habent, uti scripsi in novissimis.
cf. Oraculum 1524-12, CIDTC IDP 36⌊Per gelidas iterum se Francis I of Valois (*1494 – †1547), 1515-1547 King of France; son of Charles, Count of Angoulême, and Louise of Savoy⌊GallusFrancis I of Valois (*1494 – †1547), 1515-1547 King of France; son of Charles, Count of Angoulême, and Louise of Savoy⌋ transtulit Alps (Alpes), mountain range stretching from Austria and Slovenia in the east; through Italy, Switzerland, Liechtenstein and Germany; to France in the west⌊AlpesAlps (Alpes), mountain range stretching from Austria and Slovenia in the east; through Italy, Switzerland, Liechtenstein and Germany; to France in the west⌋
in Italy (Italia)⌊LatiumItaly (Italia)⌋, cum iam sub nive terra riget.
cf. Oraculum 1524-12, CIDTC IDP 36⌋
Milan (Mediolanum, Milano), city in northern Italy⌊MediolanoMilan (Mediolanum, Milano), city in northern Italy⌋ civitate dumtaxat potitur. Facta fuit obsidio et impetus in Pavia (Ticinum, Papia), city in Lombardy, 35 km S of Milan, after the Battle of Pavia, from 1525 to 1713, under Spanish occupation; today in northern Italy⌊PapiamPavia (Ticinum, Papia), city in Lombardy, 35 km S of Milan, after the Battle of Pavia, from 1525 to 1713, under Spanish occupation; today in northern Italy⌋, sed re infecta, et, ut ferunt, cum detrimento discessum. Vicerex cum duce Burbonensi de industria, ut hic dicunt, Mediolanum urbem ob commeatus inopiam et saevitiam pestis reliquerunt, facta de omnibus castri munitione et abducto in Cremonam ipso Francisco, titulo tenus Mediolani duce. Timuerunt fortassis et non immerito, ne id faceret, quod illius egit frater, qui nunc est in Gallia hidden by binding⌈[ia]ia hidden by binding⌉. Utinam ille etiam ibi esset. Non satisfecit magnificis verbis, quae mihi hic Camillus, illius agens, retulit: se vivo hoc castrum non deserturum. Deus vindex et iustus est iudex, cuius iudicium in exitu huius[3] tragoediae patebit.
Scriptum est etiam huc, quod Galli per eorum incuriam per eas gentes, quas adhuc Burbonensis habet in Italia nescio quo in loco cladem quandam accepissent; sed timeo, ne rumor iste ex castro proveniat aerio, quae hic saepius struuntur. Raro aliquid certi hic habetur de his rebus et hoc ex neglegentia vel quod dicere nolo etc.
De his omnibus suprascriptis, quid hinc nobis suppetiarum sit sperandum, nulli est obscurum. Utinam Maiestas Vestra Serenissima pacem haberet modis etiam quibuscumque et hic isti, qui hoc cupiunt bellum perpetuum. Fertur hic etiam, quod dux Moscoviae insignes nuntios suos huc mittit, qui per regnum Maiestatis Vestrae Serenissimae sub salvo conductu huc sunt venturi. Hic aliqui sibi de illis aureos montes pollicentur. Velim si ita visum fuerit Maiestati Vestrae Serenissimae,
BNW BOZ 2053 nr 533 f. 174v
ut mihi scriberetur, quomodo me erga illos gerere debeam, si forte, ut hic fieri solet inter oratores, cum illis esset conveniendum, aut si apud caesarem aut illius officiales, me praesente, de illis et eorum negotiis sermo haberetur.
Venit huc etiam paulo ante per Flandriam et Angliam magistri Prussiae nuntius mettertius, sed de illis rebus mihi aeque nulla est notitia; si videbitur expedire, non esset incommodum, ut certior fierem, quo in puncto haererent; numquam enim nisi questum veniunt illius nuntii, et hoc, quod ille nobis facit aut machinatur, in nos retorquere solet, quemadmodum ante duos annos apud regem Angliae confinxerat.
Incidit mihi de illius complici, rege Daniae expulso, qui hic etiam suum habet agentem, fertur, quod sollicitet apud caesarem, ut huc una cum uxore et liberis possit venire. Et nisi classis ex Flandria eo nesciente solvisset, quod data opera factum est, iam illum hic haberemus essetque caesari, hoc praesertim tempore, perinde gratus atque aqua maris, ut dici solet nautis, quae per rimas penetrans naves mergit.
Soror maiestatis caesareae Catharina, quae Portugaliae regi est desponsata, adhuc est in Tordesillis apud matrem. Cur tam diu tenetur et non transmittitur, incognitum est; multi multa suspicantur.
Leonora regina continuo est cum caesare, mavult esse apud aulam, quam cum matre. Maiestas caesarea non diu hic est immoratura, conferet se Valentiam, ubi marchio Ioannes est, sororius Maiestatis Vestrae Serenissimae, qui et in Valleoleti et hic passim mortuus fuisse dicebatur; sed hodie ab eo venerunt litterae, quae huic rumori sunt contrariae.
Aliud hic nihil habetur dignum scientia Maiestatis Vestrae Serenissimae, quam id, quod latius scripsi in novissimis, quarum ultimam clausulam ut repetam, ex re mea censui. Supplico humillime Maiestati Vestrae Serenissimae, cum me revocare dignabitur, ut mihi litteras ad Francis I of Valois (*1494 – †1547), 1515-1547 King of France; son of Charles, Count of Angoulême, and Louise of Savoy⌊regem christianissimum FranciaeFrancis I of Valois (*1494 – †1547), 1515-1547 King of France; son of Charles, Count of Angoulême, and Louise of Savoy⌋ mittat, quibus salvum conductum pro reditu ad Maiestatem Vestram Serenissimam impetrare possim, similes etiam ad Henry VIII Tudor (*1491 – †1547), 1509-1547 King of England; son of Henry VII Tudor and Elizabeth of York⌊regem AngliaeHenry VIII Tudor (*1491 – †1547), 1509-1547 King of England; son of Henry VII Tudor and Elizabeth of York⌋, si forsan commodo et opportuno tempore mari me committerem. Mandet mihi item, per quod iter redire debeo, et quid ulterius per me fieri velit;
cf. Verg. A. II 708 ⌊ipse subibo humeris, nec me labor iste gravabit dum memor ipse mei, dum spiritus hos regit artus. Et nihil praetermittam, quod fidelis servicf. Verg. A. II 708 ⌋
et subditi fidei convenit. Dignetur itaque Maiestas Vestra Serenissima mei de reditu clementem habere rationem, ne forte deficiam in via; experietur Maiestas Vestra Serenissima me de omnibus expositis aperta fronte iustum calculum daturum, si qui fortassis sunt, qui me calumniari velint, pluris ego facio fidem et gratiam Maiestatis Vestrae Serenissimae, quam omnia emolumenta, quae totus orbis ferre possit.
Postremum et hoc necessarium rogo: Maiestas Vestra Serenissima velit committere, ut in litteris mittendis alius servetur ordo et impensis non parceretur, si quid huc erit scribendum, quod sit magni momenti et quod moram ferre nequit,
BNW BOZ 2053 nr 533 f. 175r
utque de omnibus hic agendis plane et late edocear; nollem enim divinare vel plus sapere quam oportet, neque solitus sum ingenio meo, quod satis rude est, multum fidere in propriis, quid in commissis gravioribus et arduis. Est in adagio: mitte sapientem et nihil dic! Mihi videtur contrarium, quod etiam nostris his temporibus, sapiens bene sit instruendus et bene instructus caveat, ne labatur mandataque frangat.
Ex Naples (Napoli, Neapolis), city in Italy, on the coast of the Tyrrhenian Sea, capital of the region of Campania⌊NeapoliNaples (Napoli, Neapolis), city in Italy, on the coast of the Tyrrhenian Sea, capital of the region of Campania⌋ a domino Lodovico Alifio (*1499 – †1543), chancellor of Queen Bona Sforza; 1523-1537 Cracow burgrave; from 1523 royal secretary; governor of Bari and Rossano (WYCZAŃSKI 1990, p. 246; Urzędnicy 4/2, p. 210)⌊LudovicoLodovico Alifio (*1499 – †1543), chancellor of Queen Bona Sforza; 1523-1537 Cracow burgrave; from 1523 royal secretary; governor of Bari and Rossano (WYCZAŃSKI 1990, p. 246; Urzędnicy 4/2, p. 210)⌋, collega meo, de sequestro interposito in Valladolid (Vallisoletum, Oleti vallis), city in central Spain, Castile and León, on the Pisuerga river⌊ValleoletiValladolid (Vallisoletum, Oleti vallis), city in central Spain, Castile and León, on the Pisuerga river⌋ binas accepi, de cf. Lodovico ALIFIO to Ioannes DANTISCUS Naples, 1524-07-19, CIDTC IDL 7098, letter lost⌊19 Iuliicf. Lodovico ALIFIO to Ioannes DANTISCUS Naples, 1524-07-19, CIDTC IDL 7098, letter lost⌋ et cf. Lodovico ALIFIO to Ioannes DANTISCUS Naples, 1524-08-12, CIDTC IDL 7099, letter lost⌊12 Augusticf. Lodovico ALIFIO to Ioannes DANTISCUS Naples, 1524-08-12, CIDTC IDL 7099, letter lost⌋, in mense praeterito, Madrid (Madritum, Maioretum, Madrillae), city in central Spain, Castile, on the Manzanares river, from 1561 capital of Spain⌊hicMadrid (Madritum, Maioretum, Madrillae), city in central Spain, Castile, on the Manzanares river, from 1561 capital of Spain⌋ rursus binas, cf. Lodovico ALIFIO to Ioannes DANTISCUS Naples, 1524-08-29, CIDTC IDL 7100, letter lost⌊29 Augusti superinscribed⌈AugustiAugusti superinscribed⌉cf. Lodovico ALIFIO to Ioannes DANTISCUS Naples, 1524-08-29, CIDTC IDL 7100, letter lost⌋ et cf. Lodovico ALIFIO to Ioannes DANTISCUS Naples, 1524-09-22, CIDTC IDL 7101, letter lost⌊22 Septembriscf. Lodovico ALIFIO to Ioannes DANTISCUS Naples, 1524-09-22, CIDTC IDL 7101, letter lost⌋ scriptas, et cum iam has occludere vellem, ternae iterum ex Barcelona (Barcinona, Barcino), city in northeastern Spain, Catalonia⌊BarchinoneBarcelona (Barcinona, Barcino), city in northeastern Spain, Catalonia⌋ de cf. Lodovico ALIFIO to Ioannes DANTISCUS 1524-07-20, CIDTC IDL 7102, letter lost⌊20 Iuliicf. Lodovico ALIFIO to Ioannes DANTISCUS 1524-07-20, CIDTC IDL 7102, letter lost⌋, cf. Lodovico ALIFIO to Ioannes DANTISCUS 1524-08-01, CIDTC IDL 7103, letter lost⌊primacf. Lodovico ALIFIO to Ioannes DANTISCUS 1524-08-01, CIDTC IDL 7103, letter lost⌋ et cf. Lodovico ALIFIO to Ioannes DANTISCUS 1524-08-12, CIDTC IDL 7104, letter lost⌊12 Augusticf. Lodovico ALIFIO to Ioannes DANTISCUS 1524-08-12, CIDTC IDL 7104, letter lost⌋ mihi sunt redditae, omnes fere eiusdem tenoris. Diligentiam hanc laudo, velim tamen, ut supra scripsi, quod in litteris mittendis certior ordo fieret. Ipse profecto, ut ex illius litteris intellexi, nullam omisit apud hoc collaterale consilium operam. Nunc illic habebit omnia et homines novit, novit etiam omnia ibi esse venalia. Et cum iam dux Mediolani exutus est regno, victoriam certo spero, quam ut consequamur, cum adversarius deficiat in nervo, remis et velis esset incumbendum neque respirandi locus relinquendus.
De relevio[4] maiestati caesareae modis quibus potuimus dignioribus Maiestatibus Vestris Serenissimis supplicavimus, ut ex copiis annexis videbitur, sed timeo, quod vix aliquid obtinebimus. Remissa est quaestio ad collaterale consilium, si ad hoc persolvendum re hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉gio sanguine prognati tenentur nec ne; tributum quidem, ut a magno hidden by binding⌈[o]o hidden by binding⌉ cancellario accepi, non solvunt; quicquid erit, a tempore investiturae annus integer solutionis restabit.
De salvo conductu pro barone de hidden by binding⌈[de]de hidden by binding⌉ Casalecto etiam illic reiecta est quaestio, quemadmodum ex copia litterarum maiestatis caesareae patebit. Aliud hoc tempore non potui. Et ne quicquam praetermisisse videar, innitens mandatis Maiestatis Vestrae Serenissimae, quae etiam de minimis huius aulae rebus vult habere scientiam: venerunt huc duo reverendissimi domini cardinalis Moguntini oratores, qui maiestati caesareae exposuerunt ea gra hidden by binding⌈[a]a hidden by binding⌉vamina, quae per haeresin Luteranam et superinscribed⌈etet superinscribed⌉ per subditos eorum domino inferun hidden by binding⌈[un]un hidden by binding⌉tur, et hoc facinus, quod Magdeburgenses commiserunt, expediuntque hic hidden by binding⌈[ic]ic hidden by binding⌉ mandata et nescio quas poenas contra illos. Si suscipientur, bene res haberet.
Hic de Lutero neque loqui permittitur, statim Vulcanus est ad manum, qui ora comprimit.
Sollicitatur etiam hic pro liga confirmanda, a caesare inter archiducem Austriae, cardinalem Salczburgensem et alios facta(m).
Dii bene vertant, quo haec Luterana superinscribed⌈LuteranaLuterana superinscribed⌉ pestis, quae omnes ordines inficit, rursus elidi possit. Aliud non restat. Commendo me suppliciter Serenissimis Maiestatibus Vestris ut dominis meis clementissimis et rogo humillime: dignentur per occasionem longae et durae meae servitutis aliquando habere clementem rationem.
BNW BOZ 2053 nr 533 f. 175v
BNW BOZ 2053 nr 533 f. 172r
BNW BOZ 2053 nr 533 f. 172v Quod cum fecissemus, 
BNW BOZ 2053 nr 533 f. 173r
Quae quantum constiterint et quid pro eis expositum est in cancellaria, ex litteris domini doctoris habebitur, qui cum his recta Neapolim contendet, habiturus profecto, hoc praecipue belli tempore, longum satis durum et periculosum iter. Hinc quomodo omnia ibidem suscipientur et tractabuntur, liquido describere poterit.
BNW BOZ 2053 nr 533 f. 173v
Et si maiestati caesareae vel cuicumque alteri a Maiestate Vestra Serenissima scribetur, exempla ad me mittantur, ut sermo habendus cum litteris conveniat, quod expedire videtur igitur, quia vox viva plus quam scripta penetrare soleat.
BNW BOZ 2053 nr 533 f. 174r
ad istam pacem restet intercapedo. Sic iste bonus frater hinc quintum post diem, quo advenit, non omnino perfectis ex sententia negotiis, relicta etiam, ut ferunt aliqui, quadam suspicione pontifici discessit. Et ut est versutior quam rota figularis, cum apud illum essemus post quaestionem de statu Barensi, mox intulit: „quomodo habent res Pruthenicae? quomodo indutiae? Audio magistrum uxorem ducturum. Nonne cum apud vos essem, tibi hoc bellum futurum praedixi?” et alia quaedam per scommata. Respondi ego: „dominus collega meus nuper advenit, ille scit fortassis, quid in his fiat, magistrum vero uxorem ducturum hic a magno cancellario audivi. Certum etiam habeo, quod isti vestri fratres et sacerdotes in Konigsberg idem faciunt. Omnes aras et sanctorum imagines ex ecclesiis eiecerunt. Ecce quam pia haec religio”. Subinde inquit: „igitur subditi illorum et plebs tanto citius ad dominum vestrum deficiet.” Et ne illi ad haec et de bello Pruteno responderem, coepit mecum de me et familiaritate nostra Cracoviae contracta loqui et tandem cum magnis caerimoniis et inclinationibus hunc honorem Maiestati Vestrae competere, dicens et plurimis laudibus, ut astantes audire possent, illam extollens usque extra ianuam habitationis suae nos conduxit. Postea, quia clam discessit, apud illum non fuimus. Ego, quod ipse rebus nostris favere deberet, illi non credo et tamen, ut spero, salvabor.
BNW BOZ 2053 nr 533 f. 174v
ut mihi scriberetur, quomodo me erga illos gerere debeam, si forte, ut hic fieri solet inter oratores, cum illis esset conveniendum, aut si apud caesarem aut illius officiales, me praesente, de illis et eorum negotiis sermo haberetur.
BNW BOZ 2053 nr 533 f. 175r
utque de omnibus hic agendis plane et late edocear; nollem enim divinare vel plus sapere quam oportet, neque solitus sum ingenio meo, quod satis rude est, multum fidere in propriis, quid in commissis gravioribus et arduis. Est in adagio: mitte sapientem et nihil dic! Mihi videtur contrarium, quod etiam nostris his temporibus, sapiens bene sit instruendus et bene instructus caveat, ne labatur mandataque frangat.