List #2851
Ioannes DANTISCUS do Stanisław HOZJUSZ (HOSIUS)Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1545-[08]
Regest polski:
Niedawno Dantyszek otrzymał z Rzymu od autora [Filippa Archinta] dzieło pożyteczne dla tych, którzy słabną w wierze. W przeciwieństwie do współczesnych fanatyków, złorzeczących w licznych wydawanych pismach, autor pisze stylem słodkim i zwięzłym, a przy tym poprawną łaciną. Dantyszek postanowił, że upowszechni dzieło w swojej diecezji [warmińskiej] tak jak edykt. Uważa, że powinno zostać wydane także u adresata [w Królewskie Polskim], aby wzmocnić ludzi wahających się w wierze. Tekst przekazał do wydania drukarzowi [Hieronimowi] Wietorowi, który niedawno go odwiedził. Prosi adresata, aby dopilnował publikacji.
Dzieło podejmuje zwięźle i przejrzyście wszystkie kwestie, które wrogowie Kościoła obecnie poddają w wątpliwość. Dantyszek poznał autora bliżej w Hiszpanii na dworze cesarza [Karola V], kiedy tamten był posłem miasta Mediolanu, a on posłem króla Polski [Zygmunta I]. Uczony styl autora sprawia, że jego dzieło poznałby, nawet gdyby nie zawierało nazwiska twórcy. Gdyby w Rzymie, a zwłaszcza tam, gdzie zapadają najważniejsze decyzje, więcej było takich ludzi, organizacja soboru powszechnego, o którym mówi się coraz głośniej, przebiegałaby pomyślniej. Wszystkie podziały w Kościele można zaś byłoby trwale przezwyciężyć.
W tej sprawie Dantyszka napawa nadzieją edykt cesarza Karola, który właśnie został mu dostarczony, a który cesarz polecił ogłosić we wszystkich swoich władztwach. Jego treść zupełnie zgadza się z zawartością dzieła. Dantyszek życzy sobie, aby edykt znalazł się na końcu edycji dzieła, aby rodacy zrozumieli, że jedynie niewielka część rzeczypospolitej chrześcijańskiej popadła w herezję a nad odstępcami od Kościoła pierwsi monarchowie świata zdecydowanie górują potęgą, bogactwem, mądrością i pobożnością.
Prosi, aby – jeśli sam z powodu zajęć na dworze nie może doglądać tłoczenia – wyznaczył kogoś, by to niezwykle potrzebne wydanie było jak najpoprawniejsze.
Podstawy źródłowe - stare druki:
Publikacje:
|
Tekst + aparat krytyczny + komentarz Zwykły tekst Tekst + komentarz Tekst + aparat krytyczny
Salutem.
Pervenit nuper ab ipso Aiiv
duxi, qui item ut apud Vos in lucem exeat ad firmandos quorundam animos, qui parvo momento huc vel illuc impelluntur, operae pretium Tu mecum haud dubie esse censebis. Dedi igitur
Complectitur enim compendio singula, quae in praesens apud Aiiir
fuisset,
cf. Adagia 1.9.34 Leonem ex unguibus aestimare ⌊ex unguibus leonem facile deprehendisse<m>cf. Adagia 1.9.34 Leonem ex unguibus aestimare ⌋
ob praeclaram eius mihi liquido cognitam eruditionem; siquidem inter nos, quoties de bonis litteris colloquium incidisset, polyhistor plane videbatur, ita ut numquam non doctior ab eo evaderem. Utinam urbs
Hoc brevi futurum Aiiivcrandam nostri temporis haeresim incidisse longeque superesse maiorem, in qua primi orbis monarchae auctoritate, potentia, opibus, sapientia et pura in Deum pietate longe reliquos
Dabis itaque operam, cum ipse multis regiis negotiis districtus commode intendere non possis, ut quispiam Tuorum apud prelum excusioni assistat, quo haec saluberrima et necessaria ad hanc tempestatem scripta emendatiora in lucem exeant.
Vale, mi Carissime Domine Doctor, et provinciam huius libelli non gravate suscipe commendatam.