» Korpus Tekstów i Korespondencji Jana Dantyszka
Copyright © Pracownia Edytorstwa Źródeł i Humanistyki Cyfrowej AL UW

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zabrania się kopiowania, redystrybucji, publikowania, rozpowszechniania, udostępniania czy wykorzystywania w inny sposób całości lub części danych zawartych na stronie Pracowni bez pisemnej zgody właściciela praw.

List #2714

Marco de la TORRE do Ioannes DANTISCUS
Cracow (Kraków), 1544-04-12

Regest polski:

Marco de la Torre tłumaczy brak odpowiedzi na poprzedni list Dantyszka ciężka chorobą, która pozbawiła sprawności zarówno jego ręce jak i umysł.

Następnie w Krakowie przez pięć miesięcy szalała zaraza. Dziennie umierało ponad 300 osób. Zupełnie zdrowi, znienacka złożeni chorobą, umierali na drugi lub trzeci dzień. Brakowało rąk do grzebania umarłych, toteż trupy zalegały na polach, w sadach i ogrodach. Nieliczni, którzy zdawali się zdrowieć, umierali z wycieńczenia z powodu braku żywności. Nie funkcjonował handel, a uchodźców nie wpuszczano do okolicznych miejscowości, toteż zmuszeni byli wracać do ogniska zarazy.

Zmarło także wielu duchownych. Współbracia Marka de la Torre w większości przeżyli dzięki proszkowi rozpuszczanemu w winie, który Marco nakazał im zażywać. Nakazał także rozdawać ów proszek od świtu do zmierzchu ubogim w ogrodzie w krużgankach klasztornych. Ci, którzy w porę zażyli lek i mieli dostęp do pożywienia, przetrwali. Wielkim smutkiem napełniła go śmierć czterech spośród współbraci rozdających lekarstwo.

Marco de la Torre ma stale w pamięci łaskawość, dobroć, dzielność i uprzejmość Dantyszka. Żałuje, że nie może z nim częściej przestawać. Dziękuje za zaszczyt, jakim była dla niego możliwość goszczenia Dantyszka w klasztorze.

Opisuje stan swojego zdrowia: nadal cierpi na katar, który opuścił go na czas zarazy, aby powrócić w październiku. Z powodu choroby jest zmuszony posyłać swego prowincjała (minister), uczonego męża o nieposzlakowanej opinii [Francesco Lismanino], aby sprawował nabożeństwa dla królowej [Bony].

Zawiadamia, że władcy Polski (serenissimi principes nostri) wybierają sie na Litwę.


            odebrano Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1544-04-22

Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
1czystopis język: łacina, letter and signature in the same hand, BK, 230, s. 99-102
2regest z ekscerptami język: łacina, angielski, XX w., CBKUL, R.III, 32, Nr 611

 

Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny

 

BK, 230, p. 102

Reverendissimo in Christo Patri, Domino, domino Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of ErmlandIoanni DatiscoIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland Dei gratia Warmiensi paper damaged[miensi]miensi paper damaged episcopo, domino et fautori su paper damaged[tori su]tori su paper damagedo observandissimo

In Heilsberg (Lidzbark Warmiński, Heilsberga), town in Ermland (Warmia), the main seat of the bishops of ErmlandHeylsbergHeilsberg (Lidzbark Warmiński, Heilsberga), town in Ermland (Warmia), the main seat of the bishops of Ermland

BK, 230, p. 99

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine fautor observandissime.

Post animi mei devotionem singularem et perpetuam felicitatem etc.

Non sit admirationi Paternitatis Vestrae Reverendissimae, quod in rescribendo ad primas cf. Ioannes DANTISCUS to Marco de la TORRE before 1544-04-12, CIDTC IDL 7080, letter lostlitterascf. Ioannes DANTISCUS to Marco de la TORRE before 1544-04-12, CIDTC IDL 7080, letter lost meo non fecerim satis officio. Ea enim tempestate ita aegritudo, quae me ms. mea(!) meme ms. mea(!) invaserat, me male habuit, ut neque manus, neque caput genuinum eorum poterant exercere officium. Postea pestis illa horrenda in hac Cracow (Kraków, Cracovia), city in southern Poland, Małopolska, on the Vistula river, from 1038 capital of the Kingdom of Polandregia urbeCracow (Kraków, Cracovia), city in southern Poland, Małopolska, on the Vistula river, from 1038 capital of the Kingdom of Poland spatio quinque mensium tam misere est grassata et ita late serperat, ut qui superstites erant, ad humanda cadavera vix sufficiebant. Trecenti et ultra singulis diebus desiderabantur. Improvise absumebantur homines in via, domi et foris ambulantes, si autem, qui decumbebant, secunda, tertia die spiritum exhalabant. Et si aliqui periculum evadere videbantur, tamen cum ad refocillanda praecordia et fovendos lassos artus necessaria deerant, quia neque esculenta immo, neque panis venalis reperiebatur, inedia absumebantur. Commercia nulla penes nos agebantur. Ab omnibus circum adiacentibus locis armis et sagittis arcebamur, unde, qui salubrioris petendae aurae occasione secedebant, ad incendium redire cogebantur. Taceo de illis, qui in superinscribedinin superinscribed ipso itinere cadebant. Omnia plena erant cadaveribus: agri, saepta et horti. Omnia written over OmnibusOmnibus Omnia Omnia written over Omnibus loca replebantur clamoribus corvorum, sonitu campanarum, lamentationibus hominum.

Ex religiosis multi hoc pestifero contagio istinc migrarunt. Ex nostris minor numerus, licet omnes correpti fuerint, redacti tamen in pristinam valetudinem Dei immortalis gratia et mea diligentia, qua ne dum mei fratres, sed multi cives et religiosi sunt relevati, officium namque in horto ambitus ab ortu solis ad occasum usque distribuendorum pulverum ad hoc propositum susceperam contagiosi morbi propellendi convenientissimorum pauperibusque in vino potandos praebebam. Ex quo multi evasere remedio. Si qui tamen eorum mortui sunt, vel non in tempore venerunt, nisi cum iam virus occupaverat cor, vel non minutione praemissa, aut alimentis ad reficiendam naturam destituti, suum obibant diem.

Tametsi vero hoc pium et sanctum opus exer[...] text missing[...][...] text missing, BK, 230, p. 100 visum tamen fuit Domino Deo, cuius intuitu haec agebam, quattuor ad hoc opus applicatos absumere. Quod incommodum, quamquam compressis toleraverim humeris, nihilominus tanta animum meum affecit maestitia, ut illud „cf. Vulg. Iob 10:1:1 taedet animam meam vitae meaecf. Vulg. Iob 10:1:1 ” saepius repeterem.

Non igitur, Reverendissime Domine, neglectus aut oblivio mei tam diuturni silentii in causa exstitit, quo minus debito officii in respondendo satisfacerem, sed fatale impedimentum aliorsum me traxerat. Neque enim, etsi conarer, illam singularem Paternitatis Vestrae Reverendissimae humanitatem et beneficam atque heroicam naturam et affabilem conversationem (absit assentatio) oblivisci possem. Idcirco, cf. Verg. A. 4.336 dum memor ipse mei, dum spiritus hos regit artus quamdiu spiritus hos rexerit artuscf. Verg. A. 4.336 dum memor ipse mei, dum spiritus hos regit artus , cf. Verg. A. 1.609 semper honos nomenque tuum laudesque manebunt; Verg. Ecl. 5.78 semper nomen virtutesque Paternitatis Vestrae Reverendissimae apud me manebuntcf. Verg. A. 1.609 semper honos nomenque tuum laudesque manebunt; Verg. Ecl. 5.78 . Utinam in tali loco essem constitutus, ut saepius cum illa cf. Verg. A. 1.408-409 cur dextrae iungere dextram non datur ac ueras audire et reddere uoces?; Verg. A. 6.688-689 datur ora tueri, nate, tua et notas audire et reddere uoces audire et reddere vocescf. Verg. A. 1.408-409 cur dextrae iungere dextram non datur ac ueras audire et reddere uoces?; Verg. A. 6.688-689 datur ora tueri, nate, tua et notas audire et reddere uoces , ac sua suavissima frui consuetudine possem, quod ad magnam animi mei consolationem et felicitatem ascriberem.

Quod autem scribit se convaluisse et pristinae valetudini restitutam, plurimum gratulor Dominationi Vestrae Reverendissimae et Divinam Maiestatem summis precibus humiliter obsecro, eam in hac adepta incolumitate quam diutissime tueri et conservare dignetur.

In hospitalitate repetita praeoccupavit Paternitas Vestra Reverendissima meas vices. Meum erat enim illi agere gratias, quod nostrum non spreverit hospitium, quandoquidem multum decoris et splendoris nobis ex incolatu tanti hospitis accessisse non inficior.

De mea autem sospitate quid scribam, nisi illud: „sicut erat in principio, et nunc”. Adhuc enim mihi lis est cum catharro, cum quo per omne tempus pestis indutias habebam. Sed in Octobre, nescio quo malo genio, repullulavit. Quapropter nequivi ad serenissimam Bona Sforza (*1494 – †1557), Queen of Poland and Grand Duchess of Lithuania (1518-1557); the second wife of Sigismund I Jagiellon; Duchess of Bari and Rossano; daughter of Gian Galeazzo Sforza of Milan and Isabella of Aragonreginalem maiestatemBona Sforza (*1494 – †1557), Queen of Poland and Grand Duchess of Lithuania (1518-1557); the second wife of Sigismund I Jagiellon; Duchess of Bari and Rossano; daughter of Gian Galeazzo Sforza of Milan and Isabella of Aragon proficisci ad sacra administranda, sed Francesco Lismanino (*1504 – †1566), doctor of theology and professor at the Cracow University; studied in Cracow and Padua; in years 1553-1555 traveled across Europe; during his stay in Geneva he met John Calvin, and, on his suggestion, married French patrician Claudia; in 1556 came back to Poland where acted as a Protestant reformer; 1538-1554 provincial of the Franciscan Order in Poland; 1545-1555/1556 - Comissar-General in Poland, Lithuania and Bohemia; confessioner of Queen Bona Sforza (PSB 17, p. 465-470; KANTAK 2016, p. 55-72)ministrumFrancesco Lismanino (*1504 – †1566), doctor of theology and professor at the Cracow University; studied in Cracow and Padua; in years 1553-1555 traveled across Europe; during his stay in Geneva he met John Calvin, and, on his suggestion, married French patrician Claudia; in 1556 came back to Poland where acted as a Protestant reformer; 1538-1554 provincial of the Franciscan Order in Poland; 1545-1555/1556 - Comissar-General in Poland, Lithuania and Bohemia; confessioner of Queen Bona Sforza (PSB 17, p. 465-470; KANTAK 2016, p. 55-72) meum, virum doctum et integerrimum, partes meas supplere destinavi.

Valeat Paternitas Vestra Reverendissima diutissime sospes et me suum obsequentissimum solita amplecti gratia non desistat.

Eiusdem Paternitatis Vestrae obsequentissimus frater Marco de la Torre (Marcus Venetus) (†1545), doctor of theology, professor at the Cracow University (1519), confessor of Queen Bona Sforza (since ca. 1521); since 1517 or 1518 till 1538 Provincial of the Franciscan Order in Poland; since 1517 or 1518 till 1545 - Commissar-General; probably since 1537 also in Silesia, Bohemia, Austria and Prussia (POCIECHA 2, p. 67-76; KANTAK 2016, p. 27-53)Marcus a TurriMarco de la Torre (Marcus Venetus) (†1545), doctor of theology, professor at the Cracow University (1519), confessor of Queen Bona Sforza (since ca. 1521); since 1517 or 1518 till 1538 Provincial of the Franciscan Order in Poland; since 1517 or 1518 till 1545 - Commissar-General; probably since 1537 also in Silesia, Bohemia, Austria and Prussia (POCIECHA 2, p. 67-76; KANTAK 2016, p. 27-53) Venetus, totius ordinis minorum conventualium fratrum commissarius generalis, confessor s(erenissimae) Bona Sforza (*1494 – †1557), Queen of Poland and Grand Duchess of Lithuania (1518-1557); the second wife of Sigismund I Jagiellon; Duchess of Bari and Rossano; daughter of Gian Galeazzo Sforza of Milan and Isabella of Aragonr(eginae)Bona Sforza (*1494 – †1557), Queen of Poland and Grand Duchess of Lithuania (1518-1557); the second wife of Sigismund I Jagiellon; Duchess of Bari and Rossano; daughter of Gian Galeazzo Sforza of Milan and Isabella of Aragon etc.

Postscript:

Serenissimi Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria

Bona Sforza (*1494 – †1557), Queen of Poland and Grand Duchess of Lithuania (1518-1557); the second wife of Sigismund I Jagiellon; Duchess of Bari and Rossano; daughter of Gian Galeazzo Sforza of Milan and Isabella of Aragon
principes nostriSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria

Bona Sforza (*1494 – †1557), Queen of Poland and Grand Duchess of Lithuania (1518-1557); the second wife of Sigismund I Jagiellon; Duchess of Bari and Rossano; daughter of Gian Galeazzo Sforza of Milan and Isabella of Aragon
utinam auspicato in LithuaniaLythuaniamLithuania contendunt.

Si favore Vestrae Reverendissimae Paternitatis nancisci possem vasculum similem, quo me donavit de Muscatis, magno quovis mercarer pretio, quia meo conducunt stomacho.